امیدها و تردیدهای این هفته در بورس

دنیای اقتصاد- عرضه‌های محدود برای کشف قیمت سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴، باعث طرح نظرات متفاوت و دیدگاه‌های موافق و مخالف شده است. مخالفان، ایجاد حباب قیمتی و التهاب یکباره و کاذب ناشی از شکل‌گیری صف خرید در بازار را از پیامدهای اولیه چنین عرضه‌هایی می‌دانند. نظرخواهی روز «دنیای‌اقتصاد»

عرضه‌های قطره‌ای

گروه بورس- معصومه طاهرخانی: عرضه‌های محدود برای کشف قیمت سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴، باعث طرح نظرات متفاوت و دیدگاه‌های موافق و مخالف شده است.

موافقان عرضه‌های محدود دلایلی مثل مشخص شدن قیمت واقعی، کنترل سهام در صورت کاهش قیمت سطح پس از عرضه اولیه و ریزش سهم، عرضه مابقی سهام به صورت بلوکی و جلوگیری از خرد شدن مالکیت و مدیریت شرکت، امکان و فرصت افزایش قیمت سهام و رشد درآمد حاصل از عرضه اولیه شرکت‌های مادر- تخصصی و... را عنوان می‌کنند. آنها معتقدند با عرضه‌های محدود که عموما به شکل ۳ تا ۵درصد در بازار عرضه یا پیشنهاد می‌شوند، می‌توان به اهداف گفته شده رسید.

این در حالی است که مخالفان عرضه‌های محدود، ایجاد حباب قیمتی و التهاب یک باره کاذب ناشی از شکل‌گیری صف خرید در بازار را از پیامدهای اولیه چنین عرضه‌هایی می‌دانند.

همچنین کم شدن میزان سهام شناور بازار، کم‌عمق بودن بازار سهم، صوری محاسبه شدن ارزش جاری بازار سهم و ایجاد بازار یکطرفه (یا صف خرید یا صف فروش) را نیز در دفاع از اثبات نظریه خود برای مخالفت با عرضه‌های محدود مطرح می‌کنند.

اما برخی از سهامداران حقیقی نیز دل‌ خوشی از عرضه‌های محدود ندارند. نمونه بارز آن در عرضه دو دقیقه‌ای فولاد خوزستان اتفاق افتاد که باعث شد بسیاری از سهامداران حقیقی از دریافت سهام این شرکت محروم شوند.

پاسخگویی به چگونگی نحوه عرضه، روش‌ها، درصدر مسائل مرتبط با آن سوالی است که تعدادی از کارشناسان فعال بازار و مسوولان شرکت بورس به بررسی آن پرداخته‌اند.

نوع سهام، برتر از درصد عرضه شده

اما یک کارشناس دیگر بازار، نوع سهام عرضه شده را مهم‌تر از درصد عرضه آن عنوان کرد و گفت: نوع تفکری که بازار نسبت به سهام اصل۴۴ دارد، بسیار خوب و مثبت است. رضا بختیاری افزود: حمایت ویژه‌ای که دولت و نمایندگان آن در مجامع از شرکت‌های اصل۴۴ به عمل می‌آورند، باعث شده که رویکرد کلی بازار نسبت به سهام این شرکت‌ها در حد بالایی باشد.

وی تاکید کرد: سهام عرضه شده از سوی دولت دارای مزیت‌های زیادی از حیث نوع صنعت، سودآوری، مدیریتی و.... است.

کمبود نهادها و ابزارهای مالی بازار

وی در ادامه کمبود نهادها و ابزارهای مالی قوی در بازار را بسیار اساسی دانست و گفت: باید نهادهایی در بازار سرمایه حضور داشته باشند که سهام را قیمت‌گذاری و حمایت کنند. همچنین باید ابزارهای مالی متنوع از جمله Option، فیوچر، صندوق‌ها را برای توزیع ریسک به بازار وارد کنیم.

وی تصریح کرد:‌ به‌رغم اینکه در قانون جدید بازار بر ضرورت وجود ابزارها و نهادهای مالی تاکید شده، ولی بازار همچنان با شیوه سنتی در حال ادامه فعالیت است.

وی در توضیح بیشتر نیاز بازار به نهادها و ابزارهای مالی گفت:‌ وجود این نهادها و ابزارها در کنار هم باعث می‌شود ضمن مواجهه عرضه سهام با اقبال بیشتر، از حباب‌های قیمتی و رانت‌های بعدی نیز جلوگیری شود.

باورپذیری خصوصی‌سازی

این کارشناس بازار، شناساندن و معرفی هرچه بیشتر پدیده خصوصی‌سازی را در وهله بسیار مهم‌تر از میزان عرضه‌ها ذکر کرد و گفت: واقعیت این است که مردم هنوز پدیده خصوصی‌سازی را باور نکرده‌اند و به آن نه به چشم‌ کوچک‌تر شدن دولت، بلکه به چشم گسترش مالکیت دولت نگاه می‌کنند.وی خاطرنشان کرد:‌ معرفی فرهنگ خصوصی‌سازی می‌تواند تا حد زیادی به عرضه‌های بعدی خصوصی‌سازی مستقل از میزان عرضه آنها کمک کند.

بختیاری معتقد است:‌ بازار هنوز به این نتیجه نرسیده که نقدینگی جدیدی به بورس تزریق شده و به اصطلاح کیک بزرگ‌تر شده است. بنابراین باید سعی و اهتمام هرچه بیشتر برای رسیدن به یک خصوصی‌سازی خوب و وارد کردن سرمایه‌های جدید به بازار انجام دهیم.

عرضه‌هایی متناسب با اندازه شرکت

کارشناس سرمایه‌گذاری بانک پاسارگاد عرضه سهام شرکت‌ها را با توجه به اندازه شرکت عملکرد مناسب‌تری دانست و گفت: در نظر گرفتن اندازه و حجم سرمایه شرکت‌ها می‌تواند معیار درستی برای درصد عرضه سهام شرکت‌ها باشد.

فریدون زارعی در ادامه گفت: بازدهی خوبی که سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ داشتند باعث شده که توجه و اقبال بازار به سهام این دست از شرکت‌ها بالا رود.

وی شکل‌گیری حباب قیمتی را هم به این دلیل مربوط دانست و گفت: به طور مثال حباب قیمتی که برای سهام شرکت فولاد خوزستان شکل گرفت، بیشتر از هر مساله‌ای به بازدهی بالا و نگرش مثبت بازار به سهام این شرکت‌ها بر می‌گردد.

وی تصریح کرد: اگر سهام این شرکت‌ها بازدهی مناسب نداشتند عرضه‌های ۵درصدی کفایت می‌کند، مگر اینکه سهام عرضه شده در قیمت‌های پایین‌تری عرضه شوند.

پرهیز از عرضه‌های هیجانی

زارعی در مورد نحوه برخورد با تقاضای بالای بازار برای سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ گفت: نباید عرضه‌های هیجانی به بازار تزریق شود، چرا که ممکن است تقاضایی که برای سهام شکل گرفته، حبابی باشد.

وی تاکید کرد: در چنین شرایطی وظیفه شرکت بورس و سایر متولیان بازار این است که هیجان‌ها را شناسایی و از ایجاد حباب جلوگیری کنند.

پوشش سهام شناور

از سوی دیگر معاون مطالعات اقتصادی و توسعه بازار شرکت بورس در این زمینه گفت: شرکت‌هایی که قصد ورود به بورس را دارند، موظف هستند که درصد تعریف شده شرکت را برای سهام شناور پوشش دهند.

علی سنگینیان اضافه کرد: شرکتی که ۵درصد از سهام خود را عرضه می‌کند، طبیعتا نمی‌تواند درصد سهام شناور را تامین کند. نتیجه این امر هم باعث به وجود آمدن رانت‌ها و مسائل بعدی می‌شود.

وی تاکید کرد: شرکت بورس به دنبال تامین درصد سهام شناور لازم شرکت‌ها برای بازار است و در این راستا تعاملاتی را با شرکت‌های مشمول واگذاری هم انجام داده است.

فروش بلوکی برای تامین مدیریت

وی در ادامه گفت: دولت از این نگران است که عرضه خرد سهام، امکان ایجاد مدیریت را از بخش‌خصوصی بگیرد، به همین دلیل تمایل دارد که عرضه‌های خود را به شکل بلوکی انجام دهد. وی اضافه کرد: در هر حال شرکت بورس درصد سهام شناور بازار را برای شرکت‌هایی با سرمایه بالای یک‌هزار میلیارد ریال در حدود ۱۵ تا ۲۰درصد برآورد کرده است. شرکت بورس هم پیگیری‌های خود را برای رسیدن به این درصد انجام می‌دهد. وی ادامه داد: البته این استدلال مطرح می‌شود که سهام عدالت هم جزو سهام شناور است که براساس تعاریف شرکت از سهام شناور، این استدلال مورد پذیرش شرکت نیست. بنابراین سعی می‌کنیم درصد سهام شناور شرکت‌ها را به حد تعریف شده برسانیم.

پیروی از مکانیسم عرضه و تقاضا

اما یک کارشناس دیگر بازار پیروی قیمت سهام شرکت‌های مشمول از مکانیسم عرضه و تقاضا را مطرح کرد و گفت: چون مکانیسم تعیین و کشف قیمت برای سهام شرکت‌ها مطابق مکانیسم عرضه و تقاضای بازار شکل می‌گیرد، روند بسیار مطلوبی برای قیمت‌گذاری سهام است. علی لطفی توضیح داد: علاوه بر این مزیت، بدبینی بازار نسبت به سهام شرکت‌های خصوصی‌سازی که سال‌های قبل عرضه شدند تا حد زیادی از بین می‌رود. تعدیل و از بین بردن این نگرش خود تاثیر روانی مهمی در بورس دارد. وی در عین‌حال خوش‌بینی‌های ایجاد شده بعدی را بین سهام شرکت‌های مشمول واگذاری دور از انتظار ندانست و گفت: این خوش‌بینی در میان‌مدت به کل بورس تعمیم داده شده و باعث رشد سهام می‌شود.

آماده‌سازی بازار برای آینده

وی عرضه‌های محدود و ۵درصدی سهام را برای آماده‌سازی بازار برای پذیرش سهام‌ بزرگتر لازم ذکر کرد و گفت: اگر درصد بالایی از سهام شرکت‌ها به بورس وارد شوند، این امر باعث وارد آمدن شوک به بازار می‌شود. ولی عرضه‌های محدود این کارکرد را دارند که بازار را برای عرضه‌های بزرگتر آشنا کنند. لطفی مزیت دیگر عرضه‌های محدود را تزریق منابع پولی جدید عنوان کرد و ادامه داد: عرضه‌های یکباره و با درصد بالا باعث می‌شود که سهامداران برای تامین نقدینگی، سهام دیگر شرکت‌ها را برای خرید سهام جدید بفروشند. این مساله باعث منفی شدن بازار و اثرگذاری مستقیم آن بر سهام عرضه شونده می‌شود.

لحاظ کردن شرایط بازار

این کارشناس بازار در نظر گرفتن شرایط حاکم بر بازار را در زمان عرضه سهام شرکت‌ها بسیار ضروری عنوان کرد و گفت: این لحاظ کردن شرایط باید در زمانی که بازار مثبت است، با قیمت کمی بالا و زمانی که بازار منفی است، با قیمت کمی پایین، در نظر گرفته شود. وی تصریح کرد: توجه به شرایط بازار می‌تواند اقبال عمومی بازار به سهام را بیشتر کند.

بازار کم عمق

وی حجم اندک سرمایه بازار و کم عمقی آن را دلیل دیگری برای عرضه محدود سهام بر شمرد و گفت: باید قبول کنیم که بازار کم‌عمقی داریم که توانایی جذب درصد بالایی از سهام را ندارد. وی اضافه کرد: اکنون بازارها عمق لازم را برای خصوصی‌سازی حجم بالایی از سهام ندارد. باید از درصدهای کوچک شروع کرد تا زمانی که بازار آمادگی و عمق لازم را برای عرضه‌های بزرگتر پیدا کند.