محمدصادق چیت‌ساز

بالا رفتن قیمت سنگ‌آهن در بازار جهانی یکی از مولفه‌های خبرساز طی ماه گذشته بود که در بازارهای جهانی به آن اشاره شد. نگاهی کوتاه به آمار فروش شرکت‌های بین‌المللی تولیدکننده سنگ‌آهن در کشور آمریکای شمالی گویای این واقعیت است که درآمد حاصل از فروش سنگ‌آهن طی شش‌ماه گذشته از آمار فروش این کالا طی سال ۲۰۰۶ فراتر رفته است.

ارقام ارائه‌شده در این ارتباط حکایت از پنجمین جهش رشد قیمت سنگ‌آهن در بین شرکت‌های جهانی است که به رکود ۵/۹درصد رسیده است.کارشناسان بازار جهانی فلزات اعتقاد دارند افزایش قیمت و رونق فعلی این کالا حفظ خواهد شد، به همین خاطر تولیدکنندگان سنگ‌آهن به برنامه‌ریزی گسترده‌ای برای بالا بردن حجم تولید برای ماه‌های آینده دست زده‌اند.

سیر نزولی جهت فولاد متصور شد

جدا از وضعیت سنگ‌آهن در بازار جهانی، بازار فولاد شرایط معکوسی را تجربه می‌کند. کارشناسان بازار جهانی این کالا اعتقاد دارند که در آینده نزدیک سیر نزولی قیمت بیش از گذشته حاکم می‌گردد.

چنین تحلیل براساس آمار تقاضای خرید فولاد در آمریکای شمالی چین، کشورهای CIS و حوزه خلیج فارس تعریف گشته و این تحلیلگران اعتقاد دارند حجم تقاضا در بلندمدت، شدت سیر نزولی را در پی خواهد داشت.لازم به ذکر است همان گونه که در بازار داخلی ایران نیز شاهد هستیم ورود کالاهای چینی باعث کاهش قیمت در سطح کشور گردیده، همین موضوع در بازار منطقه کاملا مشهود است به نحوی که کشورهای حوزه خلیج فارس، CIS، ترکیه هندوستان و حتی کشورهای اروپایی رو به پایین آوردن قیمت کالاهای فولادی خود کرده‌اند.با استناد به آنچه مطرح شد از هم‌اکنون شاهد سقوط قیمت‌ها در جنوب اروپا هستیم.

سنگ‌آهن نقطه چالش چین

سنگ آهن در سال ۲۰۰۷ اصلی‌ترین نقطه چالش بخش فلزات در اقتصاد چین است.

بالا رفتن قیمت سنگ آهن که به نوعی رقیب جهانی این کشور به آن دامن می‌زند، عملا فضای حرکت را برای تولید فولاد چین محدود کرده است. همانطور که در ابتدای این (بحث - یادداشت) نیز ارائه شده بالا رفتن قیمت سنگ آهن در بازار جهانی حجم رو به افزایش تقاضا را در کشور چین با مشکل روبه‌رو کرده است. طبق برنامه‌ریزی گذشته در سال ۲۰۰۷ واردات سنگ آهن باید به رقم ۴۰۰میلیون تن برسد، اکنون واردات این کالا کمی متزلزل شده است، طی شش ماهه نخست سال ۲۰۰۷ آمار حکایت از آن دارد که ۹۱/۱۸۷میلیون تن سنگ آهن وارد کشور چین شده است. اگر این واردات به همان شیوه برنامه‌ریزی شده ادامه پیدا می‌کرد، قاعدتا سنگ آهن چین تا پایان سال میلادی حاضر می‌بایست به رقم ۳۷۶میلیون تن افزایش پیدا می‌کرد و در نتیجه افزایش ۱۵درصدی آمار را در پی داشت، در سال ۲۰۰۶ همین رقم با ۵/۱۸درصد افزایش حجم واردات سنگ آهن این کشور را به ۳۲۶میلیون تن رساند. طبق ارقام معامله شده قیمت هر تن سنگ آهن، در ماه ژوئن امسال حدود ۸۴ دلار بوده که نسبت به سال ۲۰۰۶ معادل ۹/۴۲درصد افزایش داشته است.

همان‌طور که عنوان شد افزایش قیمت سنگ آهن، اقتصاد فولادی کشور چین را مقداری محدود کرد و در نتیجه ‌بخش اقتصاد فولاد این کشور را خطری ناخواسته‌ روبه‌رو شده است که توسط رقیب دیرین خود آمریکا به چالش کشیده شده است.

هر چند کارشناسان و اقتصاددانان چین با برنامه‌ریزی و تمهیدات احتیاطی قصد دارند بحران را در اختیار بگیرند تا تعادل نسبی به بخش صنایع و تجارت و فولاد بازگردد، از سوی دیگر تولیدکنندگان این کشور با رضایت به سود کم سعی می‌کنند اقتدار خود را در بازار جهانی همچنان حفظ کنند، اما دولت آمریکا نیز با پایین نگه داشتن قیمت فولاد در کشور خود و بالا بردن قیمت سنگ‌آهن از سوی دیگر به همراه میلیاردها دلار تزریق به پیکره صنایع فولادی خود عملا قصد دارد حریف خود را به سوی شکست سوق دهد.

با این توصیف آمار سال ۲۰۰۶ حکایت از آن دارد که کشور چین با ۵۳/۲۲میلیارد دلار سود در بخش آهن و فولاد سال ۲۰۰۷ را با ۶۶/۲۲میلیارد دلار پشت‌سر خواهد گذاشت.

سراشیبی قیمت فولاد در بازار ایران

افزون بر شرایط جهانی که عنوان شد بازار فولاد ایران اکنون در وضعیت غیرسودآوری قرار دارد.

دولت برای پرکردن خلاء کمبود آهن که در سال ۸۵ شاهد آن بودیم برنامه‌‌ای ضربتی را سامان داد تا فعالان بازار و تولیدکنندگان داخلی بتوانند با واردات شمش عملا فضای مناسبی در بالابردن ظرفیت تولید کارخانه‌های فولادسازی به وجود آورد، ولی متاسفانه این برنامه در عمل اجرا نشد و حجم بزرگی از تیرآهن و دیگر محصولات فولادی توسط کشتی‌های باری در کنار بنادر ایران پهلو گرفت.ورد تیرآهن‌های چینی قیمت‌ها را به نحو چشمگیری پایین آورد و در عمل گویا علاقه‌ای به واردات شمش حاصل نشد تا در پرتو ساخت و تولید محصولات فلزی به اشتغال و ایجاد ارزش افزوده توجهی شود.طبق برنامه دولت مجوز ۵/۳تریلیون ریالی ورود آهن‌آلات که توسط وزیر وقت صنایع تصویب شد و با برنامه‌ریزی آن قرار بود ظرفیت تولید کارخانه‌های تولیدی از ۳۰درصد به رشد قابل توجهی دست پیدا کند محقق نشد و جایگزین آن اکنون کالای ساخته شده وارد کشور می‌گردد که منافع آن به سود طرف خارجی سرازیر می‌گردد.چنین وارداتی با توجه به برنامه دولت که ساخت ۵/۱میلیون واحد مسکونی برای اقشار مختلف را در بر دارد عملا حجم بیشتری را برای واردات این کالا طلب می‌کند.این حجم از واردات سود چندانی را برای تجار میانی بازار به همراه نیاورده است.

با این حال بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی برای پرداخت هزینه‌های تولید خود قیمت‌ آهن‌آلات را به صورت سربه‌سر اعلام می‌نمایند و با کاهش ظرفیت تولید خود قصد دارند تاحدی برحفظ عرضه و تقاضای بازار ثبات بخشند که این تاکتیک نیز در تحلیل نهایی فقط به باز شدن فضا جهت ورود بیشتر کالای خارجی منجر خواهد شد.آنچه در شرایط معمولی به آن می‌توان باور داشت این است که با توجه به فرا رسیدن نیمه دوم سال و فصل پاییز در نیمکره شمالی عملا حجم بسیار زیادی از تقاضای جهانی برای خرید فولاد و آهن کاهش خواهد یافت و عامل فوق بازار خرید و فروش محصولات فولادی را به سوی کاهش قیمت رهنمون می‌سازد.

* کارشناس بازار فلزات