چالش‌های خصوصی‌سازی بانک‌ها

گروه بورس- در ادامه عرضه سهام شرکت‌های مشمول صدر اصل ۴۴ در شهریورماه سال‌جاری، عرضه پنج‌درصد از سهام پنج بانک دولتی در بورس آغاز می‌شود.

سهام این پنج بانک دولتی که شامل بانک‌های ملت، تجارت، رفاه کارگران، صادرات و پست بانک هستند، قرار است به منظور کشف قیمت در بورس عرضه شود. براساس برنامه دولت تنها ۲۰درصد سهام صنعت بانکداری باید در دست دولت باقی بماند و ۸۰درصد از کل این صنعت باید واگذار شود.

از آنجایی که ارزش سهام بانک‌هایی که واگذار می‌شوند، ۵۰درصد ارزش صنعت بانکداری را تشکیل می‌دهد، بنابراین باید تمامی سهام پنج بانک صادرات، ملت، تجارت، رفاه کارگران و پست بانک به بخش‌خصوصی واگذار شود که در صورت اجرای آن بانک‌های ملی و سپه به همراه چهار بانک تخصصی، دولتی باقی می‌مانند.

بررسی وضعیت بازار سرمایه و شرایط موجود در آن برای پذیرش این حجم از سهام بانک و مسائل پیش روی آن، موضوعی است که کارشناسان و فعالان بازار به بررسی آن می‌پردازند.

توجه به تقاضا،نقطه شروع

یک استاد دانشگاه معتقد است، بازار ما ظرفیت‌های لازم را دارد و بیشتر بررسی‌ها باید به سوی تقاضای داخلی برای سهام بانک‌ها، متمرکز باشد.

دکتر شاعر بیابانی در ادامه گفت: قابلیت عرضه بازار در سطح زیادی وجود دارد، ولی باید در کلیت بازار سرمایه نیز به بررسی پتانسیل‌های موجود برای سهام شرکت‌ها بپردازیم.

وی در مورد مسائل مرتبط با صنعت بانکداری در بازار سرمایه گفت: باید بررسی دقیقی در مورد نسبت معاملاتی که در ارتباط با سهام بانک‌ها انجام می‌گیرد، داشته باشیم. همچنین باید درصد نقدشوندگی، حجم معاملات، نسبت P/E و مسائل دیگر را نیز به دقت مورد بررسی قرار دهیم.

وی اینگونه جمع‌بندی کرد: بررسی موارد یاد شده می‌تواند ما را به نتیجه‌گیری درستی از وضعیت صنعت بانکداری در بازار سهام برساند.

روشن کردن وضعیت ساختاری بانک‌ها

بیابانی مسائل بعد از واگذاری را بسیار مهم دانست و افزود: باید برآورد دقیقی از آینده سودآوری سهام بانک‌ها صورت پذیرد. چرا که مطابق گزارش‌های رسمی و اعلام شده، زیان انباشته و مطالبات معوقه و مشکوک‌الوصول بانک‌ها در حد بالایی قرار دارد.

وی تاکید کرد: بانک‌ها در صورت دریافت نکردن مطالبات می‌توانند زیان انباشته عظیمی داشته باشند که آینده سودآوری آنها را با تردید دو چندان مواجه کند.

وی از سوی دیگر تعیین تکلیف حجم بالای دارایی‌های ثابت بانک‌ها را نیز مهم ارزیابی کرد و گفت: قبل از عرضه باید مشخص شود که این دارایی‌ها مشمول واگذاری می‌شوند یا به روز ارزیابی خواهند شد.

ابهام درمیزان عرضه

این استاد دانشگاه در مورد نحوه و میزان عرضه سهام بانک‌ها گفت: اگر در همین عرضه قرار باشد بخش زیادی از سهام بانک‌ها در اختیار دولت بماند، این امر در نحوه واگذاری و اقبال سهام در بازار، خلل ایجاد می‌کند.

وی تصریح کرد: بنابراین ضروری است که در ابتدا مشخص کنیم که محدوده دخالت دولت تا چه حدی است.

ظرفیت سازی برای عرضه

از سوی دیگر رییس شورای‌عالی انجمن حسابداران خبره ایران

ظرفیت سازی‌های انجام شده برای عرضه سهام بانک‌ها را کافی ندانست و گفت: ممکن است بازار ما ظرفیت کمی برای پذیرش سهام شرکت‌ها داشته باشد، ولی از طرف دیگر ظرفیت‌سازی‌های لازم هم، انجام نشده است.

دکتر هوشنگ خستویی افزود: ضروری است که آمادگی‌های لازم را در بازار ایجاد کنیم تا در مراحل بعدی دچار معضل نشویم.

تمرکز دولت روی سهام بانکی

وی تمرکز دولت روی سهام بانکی و بیمه‌ای را عاملی برای پایین آمدن اقبال آنها در بازار برشمرد و گفت: تشدید این تمرکز در سال‌های اخیر که در مواردی چون نرخ بهره و مسائل مرتبط با دستورالعمل‌های بانکی بوده، سبب شده که اشتیاق بازار نسبت به سهام این گروه، کاهش داشته باشد.

وی تصریح کرد: با توجه به تمایل اندک سرمایه‌گذاران صنعت بانک در صورت وارد شدن سهام بانک‌ها نمی‌توان اقبال زیادی را برای این گروه متصور بود.

خستویی ورود پنج بانک مشمول به بازار، را وارد شدن سیلاب به بازار توصیف کرد و گفت: ورود سهام این بانک‌ها بیش از ۵۰درصد از حجم پول بازار را بالا خواهد برد.

در نتیجه می‌توان نتیجه‌گیری کرد که در بازار ما ظرفیت‌سازی لازم برای عرضه‌ها انجام نشده است.

وی در عین حال گفت: با توجه به پتانسیل‌های فعلی بازار عرضه‌های اندک سه تا پنج درصدی، می‌تواند تا حدودی در بازار پذیرفته شود.

وضعیت بانکداری در کما

این حسابرس معتمد بورس، وجود ابهامات زیاد در صنعت بانکداری را مانع دیگری برای توفیق سهام بانکی‌ها در بازار ذکر کرد و در ادامه گفت: ما تنها کشور در دنیا هستیم که فاصله سود دریافتنی پس از کسر سود پرداختنی (Spread)، در آن منفی است. این امر نشان می‌دهد که ساختار بانکداری ما به طور علمی شکل نگرفته و وضعیت عملیاتی آن با سایر دنیا متفاوت است.

وی تصریح کرد: اگر این صنعت در یک ضوابط معین کار کند نه تنها موجبات ارتقای این صنعت فراهم می‌شود، بلکه باعث اقبال سرمایه‌گذاران خارجی به این صنعت نیز می‌شود.

وی اضافه کرد: سرمایه‌گذار خارجی به دنبال سهام مدیریتی و کنترلی است و در پی آن است که نفوذ خود را در بازار اعمال کند. در نتیجه برای تامین نظر این گروه از سرمایه‌گذاران ضرورت اصلاح ساختار، بسیار احساس می‌شود.

حضور قوی شبه‌دولتی‌ها

در ادامه کارشناس ارشد سرمایه‌گذاری بانک پاسارگاد ظرفیت‌های بازار را تا زمانی که عرضه‌ها به شکل خرد باشند کافی دانست و گفت: حضور قوی شبه‌دولتی‌ها که بازیگران اصلی بازار نیز هستند، به شکلی است که قابلیت جذب عرضه‌هایی در ابعاد ۵درصد را برای بازار فراهم کنند.

فریدون زارعی در ادامه اضافه کرد: ولی اگر هدف، واگذاری سهام به سهامداران خرد باشد، ظرفیت کافی در بازار داخلی وجود ندارد.

ضرورت وجود سرمایه‌گذار خارجی

زارعی تاکید کرد: با توجه به وضعیت نقدینگی موجود در بازار توجه به راه‌های دیگر ضرورت پیدا می‌کند که مشارکت دادن سرمایه‌گذار خارجی یکی از آنها است.

وی حضور پررنگ سرمایه‌گذار خارجی و سهامداران خرد را در عرضه‌ها ضروری عنوان کرد و گفت: با توجه به در حال توسعه بودن کشور، در بخش‌های مختلف پتانسیل برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد که با فراهم کردن بسترهای لازم می‌توان بهترین بهره را از آن برد.

وی تصریح کرد: روشن است که با نقدینگی اندک بازار نمی‌توانیم به جذب کامل سهام‌ عرضه‌شده بپردازیم.