رشد قیمت‌ها و مشکلات پیش روی بورس‌فلزات توکیو

معدن و توسعه- بورس کالای توکیو (Tocom) با وجود افزایش قیمت‌های کالا در سال‌های اخیر با مشکلاتی مواجه شده است. توکام که قیمت پایه طلا را در قراردادهای طلای آسیا تعیین می‌کند اعلام کرده است حجم دادوستد آن کاهش یافته است. مدیرعامل توکام می‌گوید: ما مواجه با کاهش شدید نقدینگی (سهولت دادوستد) و حجم معاملات در چند سال اخیر شده‌ایم. ارقام بورس تصویر روشنی را از کاهش نشان می‌دهد اگرچه سایر بازارها مانند بورس‌فلزات لندن و بازار کالای نیویورک با رشد حجم معاملات مواجه بوده‌اند. در سال ۲۰۰۳ بیش از ۳/۸۷‌میلیون واحد (Lots) در توکام دادوستد شده است که آن را به بزرگترین بازار کالای آسیا مبدل کرده بود. تا سال ۲۰۰۶ این رقم در طول فصل به ۷/۶۳ واحد تنزل پیدا کرد. دادوستد سلف فلزات (طلا، نقره، پلاتینیوم، پالادیوم و آلومینیوم) از ۶/۴۲‌میلیون واحد به ۶/۳۴‌میلیون واحد در طی همان مدت کاهش پیدا کرده که تقریبا ۱۹‌درصد افت را نشان می‌دهد. دلیل اصلی این افت اخیر حجم تجارت را می‌توان به عدم تغییر قیمت‌ها و نوسانات معاملات آتی و مقررات تجاری جدید دولت در ماه مه ۲۰۰۵ در چارچوب قانون تجدیدنظر شده بورس کالایی نسبت داد که یکی از موارد آن اعمال مقررات کارگزاری بسیار شدید و سخت است.

مدیرعامل بورس توکیو می‌گوید: من معتقدم که هر بورس باید دارای قوانین درستی باشد تا حافظ منافع حقوق مشتریان خود یا تجار کوچک‌تر باشد. من فکر می‌کنم که این مقررات بسیار خشک هستند.

نهادهای مالی به‌دلیل محدودیت‌های قیمتی و قراردادهای آتی (دارایی) علاقه چندانی به سرمایه‌گذاری ندارند حال آنکه اکثر کارگزارانی که به سرمایه‌گذاران کوچکی ارائه خدمات می‌دهند مجبور شده‌اند به‌دلیل مقررات سخت صرفا سرمایه‌ای از بورس خارج شوند.

به‌طور خلاصه اینکه حجم تجارت رو به تنزل گذاشته است و ما نمی‌توانیم سرمایه‌گذاران یا نهادهای مالی بیشتری را جذب کنیم و از تعداد سرمایه‌گذاران کوچک نیز کاسته می‌شود. این تنها شرایطی نیست که ما را نگران کرده است بلکه دولت نیز ما را نگران کرده است. توکام در نظر دارد با انجام یکسری اقدامات مانع کاهش حجم تجاری اخیر شده و با به‌کارگیری استراتژی قراردادهای آتی (یا دارایی) کوچک برای تجاری با فعالیت‌های حجمی کوچک (Lot) به‌دنبال تغییرات قوانین تجاری رفته و سیستم تجاری را بازسازی و مدرنیزه کند. توکام منتظر مصوبه وزارت اقتصاد تجارت و صنعت (Meti) ژاپن است که معاملات کوچک سلف طلا را آغاز کند. در صورت تصویب توکام قراردادهای جدید را آغاز خواهد کرد. این قراردادها به‌صورت واحدهای (Lots) صدگرمی خواهد بود که در حال حاضر کمتر از یک کیلوگرم (Lots) ارائه می‌شود.

طلا بسیار مهم است و کالایی است که بیشتر از سایر کالاها در بازار دادوستد می‌شود که بالغ بر یک سوم کل حجم تجاری را به‌خود اختصاص داده است.

حال آنکه قراردادهای آتی کوچک (mini-futores) (دارایی‌های اندک) جدید در ابتدا فقط برای تجارت طلا استفاده می‌شد که توکام می‌خواهد آن را در سایر کالاها نیز در صورت نیاز استفاده کند.

کارشناسان می‌گویند قراردادهای سلف کوچک راه اصلی جذب دارایی‌های سرمایه‌گذاران کوچک‌تر هستند و در نتیجه به‌تدریج پایه و اساس آن را گسترش خواهند داد.

چیزی که ما امیدواریم رخ دهد یک سیستم دووجهی است، یکی مربوط می‌شود به کمیت‌های کوچک با قوانین نسبتا منسجمی که هم سرمایه‌گذاران را جذب و هم آنان را حمایت کنند و وجه دیگر آن قراردادهای سلف یا دارایی‌های عمده‌ای است که دارای یک سیستم قیمت‌گذاری انعطاف‌پذیرتر و قوانین مشخصی برای تجار بزرگ قراردادهای آتی باشد.

منافع بین‌المللی

ورود به بازارهای ژاپنی برای شرکت‌های خارجی مشکل است اما استراتژی توکام این است که فعالانه شرکت‌های خارجی را جذب بورس خود کند.

بین‌المللی شدن از اولویت‌های مهمی است که توکام می‌خواهد توان رقابتی خود را از این طریق ارتقا بخشد.

Barclays Capital دهمین عضو توکام است که در ماه ژوئن بدان پیوست و انتظار می‌رود سایر اعضای خارجی نیز به‌زودی بدان بپیوندند که هنوز اسامی آنان مشخص نیست.

کارشناسان معتقدند که هرگونه اصلاحاتی در بازارهای ژاپن و آسیا فرصت‌های رشد بیشتری را در آینده به‌وجود خواهد آورد.

اما منافع خارجیان محدود است و مقامات بازار ژاپن علنا ادغام توکام با هر بورس دیگری را رد می‌کنند.

در اکثر بخش‌های اقتصاد جهانی نوعی اعتقاد متعصبانه در رابطه با بهترین حجم و یا ساختار یک شرکت وجود دارد. اما این مورد در خصوص واحدهای مالی صدق نمی‌کند و لزوما هر چه حجم واحد بزرگتر باشد بهتر نخواهد بود.

توکام به‌دنبال ایجاد ارتباط با سایر بورس‌های جهانی است تا با امضای یادداشت تفاهم‌های فیمابین همکاری را با آنان گسترش دهد و معتقد است که هر چه توان در این مشارکت‌ها افزایش پیدا کند راندمان کاری نیز افزایش خواهد یافت.

برخی از تجار می‌گویند که توکام علاقه‌ای به ادغام شدن با سایر بورس‌های جهانی ندارد چون معتقد است که آنان چیزی برای ارائه و یا گفتن ندارند. ولی به‌هرحال توکام نیز صحبت از اصلاحات می‌کند که در این راه گام چندانی برنداشته و یا اجازه ورود سایر بازارها را به خود نداده است که در زمینه بهره‌برداری و یا خدمات با آنان همکاری داشته باشند و اگر چنین اقدامی را انجام ندهد هرگز مساله افت نقدینگی و یا حجم دادوستد حل و فصل نخواهد شد و دادوستد همچنان به سختی صورت خواهد پذیرفت.

برخی دیگر از تجار می‌گویند که توکام نمی‌تواند در آینده به‌دلیل ضعف در انجام قراردادها چندان موفقیتی در مقابل رقبای خود به‌دست آورده و بتواند در آسیا حرف اول را بزند چون این بازار دارای آنچنان استراتژی بسته‌ای است که اجازه ورود را به‌دیگری نمی‌دهد و در نتیجه رشد چندانی نخواهد داشت.

مهم‌ترین رقیب توکام در منطقه بورس شانگهای است. اگرچه بورس شانگهای محدودیتی برای ورود دست‌‌اندرکاران چینی ندارد ولی اگر در مقررات کنونی آن تغییراتی به‌وجود آمده و یا اینکه این‌گونه مقررات حذف شوند، می‌تواند از طریق ادغام در منطقه نقش بسزایی داشته باشد.

بورس شانگهای علاوه بر آلومینیوم قراردادهایی را برای لاستیک نیز پیشنهاد می‌کند که در لیست توکام هم وجود دارد و گفته می‌شود که شانگهای می‌خواهد وارد حیطه فعالیت اختصاصی بازار توکام یعنی طلا نیز بشود گرچه به هرحال در صورت دستکاری یا تغییر ارزش پولی چین، شانگهای نیز چندان موفقیتی را به دست نخواهد آورد.

اما بورس‌فلزات شانگهای به جای آنکه تهدیدی برای توکام باشد می‌تواند با ورود سرمایه‌های خارجی به SHFE فرصت‌هایی را نیز برای آن (توکام) ایجاد کند. باز شدن درهای SHFE می‌تواند برای تجار ژاپنی و چینی بسیار جذاب باشد چون فقط یک ساعت اختلاف زمان بین دو کشور وجود دارد که امکان دادوستد دارایی‌ها را بین آنان افزایش می‌دهد.

اگر در توکام علاقه‌ای به ادغام با بازارهای بین‌المللی وجود ندارد ولی بالاجبار با بازار بورس داخلی دیگری ادغام خواهد شد. اوایل امسال شورای سیاستگزاری اقتصادی و مالی ژاپن اعلام کرد که در نظر دارد توکام را با بورس غلات توکیو، بازار مالی توکیو و بورس سهام توکیو ادغام کند با توجه به اینکه سه بورس اولیه دارای سیستم‌های تجاری و عملیاتی قدیمی هستند. مدیرعامل توکام می‌گوید: اگرچه ما می‌دانیم که به هرحال ما تسلیم فشار ادغام خواهیم شد اما توکام در نظر دارد یک سیستم تجاری جدیدی را طرح کند که گران تمام شده و نیاز به تامین منابع مالی از طریق ایجاد روابط جدید و سهامداران جدید داشته باشد.

حجم تجاری

با توجه به اینکه می‌توان گفت تا حدی ادغام و یا فروش توکام در خارج از اختیارات آن باشد ولی به هر صورت برای افزایش حجم دادوستد خود‌درصدد ایجاد اصلاحاتی است. بیشترین حجم تجاری فلزات در توکام مربوط به قراردادهای طلا و طلای سفید و تا حدی نیز نقره است. تنها فلز پایه‌ای که در توکام دادوستد می‌شود آلومینیوم است که در واقع هرگز حجم آن که از سال ۱۹۹۷ آغاز شد افزایشی نداشته است. سال گذشته فقط ۱۵۷ هزار و ۷۸۱ واحد (Lots) آلومینیوم دادوستد شد که بالغ بر ۲۵/۰‌درصد کل حجم معامله شده در مقایسه با سهم ۳۳‌درصدی طلا و ۱۷‌درصدی طلای سفید است.

به هرحال متقاعد کردن دست‌اندرکاران بازار برای افزایش حجم معامله آلومینیوم مشکل خواهد بود. به‌طور کل مکانیسم قیمت‌گذاری توکام بسیار روشن و شفاف است و واحدهای تولیدکننده آلومینیوم ژاپن نمی‌خواهند قیمت‌ها توسط بازار داخلی تامین شود.

شرکت‌های آلومینیوم ژاپنی ترجیح می‌دهند که از قیمت‌های پایه بورس‌فلزات لندن LME استفاده کنند چون تولیدکنندگان و خریداران می‌توانند در مذاکرات جداگانه‌ای قیمت‌ها را تقویت کرده و بر روی آن کنترل مستقیم داشته و پریمیوم را افزایش دهند.

به همین دلیل تولیدکنندگان نیز شدیدا مخالف آغاز کار قراردادهای سلف نیکل و مس هستند اما با توجه به تغییرات اخیر در بازار جهانی فلزات خصوصا افزایش اهمیت رقابت منطقه‌ای چین مشخص نیست که آیا این دیدگاه همیشه ثابت باقی بماند.

مساله تولیدکنندگان ژاپنی با قیمت‌های منطقه‌ای که خارج از چین تعیین می‌شود چیزی است که بازارها را در چین به حرکت درمی‌آورد و عاملی نیست که بازار ژاپن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این بدین معنی است که قیمت‌های ثابت در چین نمی‌تواند بیانگر واقعیت‌های بازار ژاپن باشد و به‌درستی باعث مشکلات جدی می‌شود. هنوز برخی از تجار معتقدند که به‌کارگیری قراردادهای سلف بیشتر، تاثیر چندانی روی میزان نقدینگی یا افزایش حجم فعالیت ما نخواهد گذاشت. صرفا اضافه کردن کالاهای بیشتر به بازارهای بورس در حقیقت مشکلات اساسی توکام را حل نخواهد کرد. چیزی که این بازار بدان نیازمند است، میزان خرید و فروش است نه میزان یا افزایش حجم کالا.

دست‌اندرکاران امیدوارند که با به‌کارگیری یک سیستم تجاری جدید به کارها سرعت بخشند. سیستم کنونی بازار در سال ۲۰۰۳ نصب شده است.

سیستم کنونی دارای تعدادی مشکل است، اولا بسیار آهسته‌تر از سکوهای تجاری استفاده شده در سایر بازارهای بورس بین‌المللی است یا بدین معنی است که اغلب سفارشات به‌موقع انجام نمی‌پذیرد. دوما کارآیی آن نیز محدود است به‌طوری که نمی‌تواند ۲۴ ساعته معاملات را انجام داده و برای اجرای سفارشات ترکیبی نیز عملی نیست.

کارشناسان بورس می‌گویند موضوع تجارت ۲۴ ساعته برای یک بورس بسیار حائز اهمیت است. آنان اضافه می‌کنند که اگرچه بورس می‌خواهد به زمان فعالیت تجاری خود ۲ ساعت دیگر از اوایل امسال اضافه کند ولی شدیدا نیز تحت فشار اکثر اعضای خود قرار گرفته است. خصوصا تجارتخانه‌ها و تجار خارجی و صندوق‌های حفاظتی (hedge funds) که سیستم را به کار می‌گیرند، می‌خواهند ۲۴ ساعته معاملات صورت پذیرد.

مدیرعامل بورس‌فلزات توکیو (توکام) می‌گوید: سیستم معاملات ۲۴ ساعته باید شامل قراردادهای سلف کوچک نیز باشد که به آن mini - futures می‌گویند و اکثر کاربرهای آن می‌خواهند که خارج از ساعت کار ژاپن نیز به‌صورت اینترنتی دادوستد کنند. مدیرعامل تاکید کرد که توکام می‌خواهد تا اواسط ۲۰۰۹ یک سیستم تجاری جدیدی را نصب کند. تصمیم‌گیری نهایی در خصوص نوع سکوی تجاری که بازار از آن استفاده خواهد کرد تا اواخر سال مشخص خواهد شد. سیستم کنونی ما یک سیستم تجربی است اما ما زمان برای طراحی سیستم‌های خودمان را نداریم بنابراین یکی از منطقی‌ترین گزینه‌ها یک بسته یا سیستم تجاری خواهد بود که توسط یک شرکت فناوری اطلاعات (IT) خارجی ارائه یا تهیه شده باشد.