دنیای اقتصاد- به گفته صالح‌آبادی، افزایش سرمایه شرکت‌های ثبت شده در بورس چه به صورت عمومی (عرضه سهام برای عموم مردم) و چه به صورت محدود (افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام بدون سلب حق تقدم) نیازمند مجوز سازمان بورس است، اما عرضه محدود سهام شرکت‌های ثبت نشده نیاز به مجوز این سازمان ندارد.

گروه بورس -معصومه طاهرخانی: ضوابط مربوط به شرکت‌های سهامی عام و تشریح فعالیت‌های جدید شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه، دو محور اصلی هفتمین نشست مطبوعاتی رییس سازمان بورس و اوراق‌بهادار را تشکیل می‌داد.
قوانین سازمان برای شرکت‌های ثبت‌شده و ثبت‌نشده علی صالح‌آبادی در توضیح ضوابط مربوط به عرضه شرکت‌های سهامی عام گفت: به طور کلی شرکت‌های سهامی عام دو نوع تعریف در سازمان دارد. یکی شامل سهامی عام ثبت شده و دیگری سهامی عام ثبت نشده است. وی افزود: شرکت‌های دسته اول مشمول مقررات قانون در تمامی ابعاد بازار هستند و در صورت تخلف مطابق قوانین با آنها برخورد خواهد شد. ولی شرکت‌های دسته دوم که سهامی عام ثبت نشده هستند، تا زمانی که عرضه عمومی نداشته باشند، مشمول مقررات سازمان نمی‌شوند.
وی همچنین تمام فعالیت‌های شرکت‌های ثبت‌شده در نزد سازمان را منوط به کسب مجوز این سازمان ذکر کرد و گفت: مطابق بند ۱۸ ماده هفتم قانون بازار، افشای اطلاعات با اهمیت شرکت‌های ثبت شده، نزد سازمان باید با نظارت و مجوز این سازمان همراه باشد.
معافیت یک میلیاردی‌ها
صالح‌آبادی در ادامه در خصوص شرکت‌های خارج از چارچوب مقررات سازمان گفت: اگر شرکتی دارای سرمایه کمتری از یک میلیارد تومان باشد و هر کدام از عرضه‌های سه گانه (عمومی، خصوصی و محدود) را هم که انجام دهد، مطابق ماده ۲۷ نیازی به ثبت در سازمان ندارد.
وی تاکید کرد: با این حال شرکت‌های ثبت‌نشده‌ای که عرضه عمومی دارند، نیازمند ثبت نزد سازمان هستند.
زمان حق تقدم ۳۰ یا ۶۰روز؟
رییس سازمان بورس در خصوص ابهام‌های موجود در مورد زمان تعریف شده برای عرضه سهام حق تقدم شرکت‌ها گفت: هرجا که عرضه به شکل عمومی باشد، زمان 30روز است ولی با تقاضای ناشر و موافقت سازمان این زمان به 60روز افزایش می‌یابد.
وی اضافه کرد: زمانی هم که عرضه به شکل محدود یا خصوصی انجام می‌شود، ملاک عمل قانون تجارت است.
وی در جمع‌بندی گفته‌های خود گفت: بنابراین افزایش سرمایه شرکت‌های ثبت‌شده و ثبت نشده نزد سازمان طبق قانون تجارت همان 60روز است. همچنین حق تقدم‌های استفاده نشده که برای عرضه به مردم ارائه می‌شوند نیز 30روز و با درخواست ناشر و موافقت سازمان 60روز است. وی ادامه داد: این ضوابط ضمن هماهنگی با اداره کل ثبت شرکت‌ها برای اجرا به کل کشور ابلاغ شده است.
صالح‌آبادی در مورد ضمانت اجرایی این قانون نیز گفت:‌ در صورت رعایت نشدن این قانون اداره ثبت شرکت‌ها، فرآیند ثبت را انجام نخواهد داد و همین امر ضمانت اجرایی قوی این قانون است.
CDS شرکتی برای خدمات سهامداری
رییس سازمان بورس درباره محور بعدی نشست که مربوط به تشریح خدمات و فعالیت‌های جدید شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه بود، گفت: یکی از مشکلاتی که جامعه سهامداری چه در گذشته و چه اکنون با آن مواجه است، وجود مشکلات در نحوه دریافت امتیازات سهام مثل سود، افزایش سرمایه و... است. وی اضافه کرد: با توجه به این کاستی‌ها شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (CDS) موظف شده است که خدمات سهامداری را به سهامداران ارائه کند. به همین منظور شرکت به دنبال آماده کردن ابلاغیه و اطلاعیه‌ای مدون در درجه اول برای شرکت‌های بورسی است.
نگهداری اطلاعات سهامداران
صالح‌آبادی در مورد خدمات CDS برای سهامداران گفت: در وهله اول کار نگهداری و به روز رسانی اطلاعات و دارایی سهام سهامداران در شرکت انجام می‌شود.
وی توضیح داد: در حال حاضر هم شرکت‌های بورسی و هم شرکت CDS اطلاعات سهامداران را در اختیار دارند که بعضا مغایرت‌هایی هم در آنها به دلایل مختلف دیده می‌شود. ولی سیستم جدید قصد دارد تمام اطلاعات سهامداران را به صورت متمرکز جمع‌آوری کند. وی خاطر نشان کرد: بسیاری از شرکت‌ها، هزینه‌های زیادی را در قسمت امور سهام برای پاسخگویی به سهامداران خرج می‌کنند. اگر این بخش‌ها در شرکت CDS متمرکز شوند، علاوه بر صرفه‌‌جویی در مورد نیروی انسانی، سرعت کار نیز بالاتر می‌رود.
صدور کارت‌ سهامداری
وی تصریح کرد: ضمن اینکه شرکت می‌تواند به جای دادن برگه سهام به سهامداران، با دادن کارتی به آنها آخرین اطلاعات آنها را به سرعت در دسترس‌شان قرار دهد.
وی در مورد مزیت دیگر تمرکز اطلاعات گفت: در این سیستم علاوه بر دسترسی به سوابق مطالعاتی افراد، امکان بازیابی اطلاعات نیز در تاریخ‌های متفاوت فراهم خواهد بود.
وی نقل و انتقالات قهری و قانونی را کارکرد دیگر شرکت CDS برشمرد و گفت: شرکت CDS قابلیت‌ نقل و انتقال سهام را به ورثه سهامداران فوت شده دارد. همچنین در موارد قانونی هم می‌تواند به موجب حکم کار نقل و انتقال سهام را از سهامداران حقیقی و حقوقی انجام دهد.
کارکردهایی از جنس افزایش سرمایه
وی عملیات مربوط به افزایش سرمایه را از کارکردهای مهم و اثرگذار CDS عنوان کرد و گفت: شرکت می‌تواند با توجه به اطلاعاتی که از سهامداران در اختیار دارد، فرم‌های مربوط را در روز و تاریخ مشخصی برای تمامی سهامداران واریز کند.
وی افزود: همچنین شرکت می‌تواند مبالغ ناشی از پذیره‌نویسی و محاسبه حق تقدم‌های استفاده نشده را دریافت و به حساب سهامداران واریز کند.
صالح‌آبادی در ادامه انجام عملیات مالی پس از معامله حق تقدم‌های استفاده نشده را برای به روزرسانی مطالبات سهامداران ذی‌ربط مزیت بعدی شرکت عنوان کرد.
وی توضیح داد: فرض کنید شرکت قصد دارد افزایش سرمایه خود را از محل آورده جدید تامین کند. حال سهامدارانی که از قبل از شرکت طلب دارند، بر این اساس مطالبات آنها صفر می‌شود. از طرف دیگر اگر فردی قصد فروش حق تقدم خود را در بورس داشته باشد و در عین حال مطالبات قبلی خود را نیز از شرکت طلب کند، در این حالت شرکت CDS تمام محاسبات مربوط به مطالبات سهامداران را انجام می‌دهد.
وی تاکید کرد: اگر شرکتی مثل CDS وجود نداشته باشد که به محاسبه مطالبات و اعلام میزان آنها بپردازد، ممکن است سهامداران متوجه حق و حقوق خود نباشند. همچنین برخی شرکت‌ها نیز ممکن است تخلفاتی در مورد اعلام رقم مطالبات داشته باشند.
فروش پاره سهام
رییس سازمان بورس اوراق بهادار محاسبه پاره سهام‌ و واریز آنها به حساب سهامداران را از برنامه‌های دیگر شرکت CDS ذکر کرد و ادامه داد: در سیستم معاملاتی پاره سهام محاسبه نمی‌شود، بنابراین شرکت می‌تواند با محاسبه این پاره‌سهام‌ آنها را به حساب سهامداران واریز کند.
وی خاطرنشان کرد: تصمیم‌گیری در مورد پاره سهام هم باید در مجامع شرکت‌ها تعیین تکلیف شود.
وی اضافه کرد: چاپ گواهینامه‌های جدید سهام در کنار انجام خدمات افزایش سرمایه ترکیبی نیز از خدمات دیگر شرکت CDS است.
دریافت سود سهامداران
اما صالح‌آبادی در میان کارکردهای متنوعی که برای شرکت CDS عنوان کرد، بخش دریافت سود سهامداران را بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: با توجه به اینکه دریافت سود برای سهامداران بسیار دشوار است، در نتیجه شرکت CDS می‌تواند با داشتن شماره‌‌حساب و اطلاعات سهامداران، سود آنها را که در وهله اول از شرکت دریافت کرده است، به حساب سهامداران واریز کند.
وی تصریح کرد: تجمیع سود سهامدارانی که در شرکت‌های مختلف سهام دارند، می‌تواند از طریق شرکت CDS انجام شود.
مجامع منسجم
وی برگزاری مجامع و اطلاع‌رسانی درباره آن را نیز جزو سرفصل‌های تعریف‌شده شرکت عنوان کرد و گفت: علاوه‌بر این به عنوان یک ایده در نظر داریم مکان‌های مشخصی را که دارای امکانات مناسبی از جمله سیستم رای‌گیری، وکالتنامه و ... باشند، برای برگزاری مجامع مشخص کنیم.
وی افزود: البته اجرای این برنامه خارج از توان سازمان است ولی قصد ترغیب افراد حقیقی و حقوقی را برای مشارکت و اجرای این طرح داریم.
اجباری نبودن قرارداد شرکت‌ها با CDS
صالح‌آبادی در مورد میزان مشارکت و شرایط استفاده شرکت‌ها از خدمات CDS گفت: استفاده از خدمات این شرکت اجباری نیست و می‌توان به صورت توافقی میان شرکت و CDS منعقد شود.اما در عین حال از اجباری شدن آن در آینده خبر داد و گفت: استفاده از خدمات CDS هیچ هزینه‌ای برای سهامداران ندارد و تنها از شرکت کسر می‌شود.
استقبال شرکت‌های بورسی
وی در مورد میزان استقبال شرکت‌ها از خدمات CDS گفت: ایران‌خودرو از این طرح استقبال کرده و قراردادی هم آماده شده که طی چند روز آینده نهایی و امضا می‌شود.
وی از توافق شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران برای توزیع سود شرکت از طریق CDS خبر داد و اضافه کرد: به محض رسمی شدن قرارداد نتایج آن به بازار اعلام خواهد شد.وی اضافه کرد: همچنین شرکت‌های لیزینگ خودرو غدیر و سرمایه‌گذاری بهمن و شرکت بورس هم جزو شرکت‌های بعدی برای استفاده از خدمات شرکت CDS محسوب می‌شوند.
عکس:‌ علیرضا باغانی