محمد خان‌زاده *

بودجه‌بندی به این معنی است که برنامه‌های ماه‌، سال یا سال‌های آتی را در قالب اعداد و ارقام در‌آوریم تا از یک طرف راهنمای حرکت و هماهنگی همه اعضای سازمان شود و از طرف دیگر مبنایی برای کنترل به دست دهد. آیا از میان شرکت‌های بزرگ دنیا از جمله شرکت‌هایی که در لیست ۵۰۰ شرکت برتر مجله فور‌چون قرار می‌گیرد، می‌توان شرکتی را یافت که از بودجه‌بندی استفا‌ده نمی‌کند‌؟

نه‌، هرگز چنین شرکتی حداقل در میان این ۵۰۰ شرکت وجود ندارد‌. امروزه همه شرکت‌های بزرگ دنیا بدون استثنا در یک ویژگی مشترک هستند و آن ویژگی همان بودجه‌بندی است‌. آنها این کار را می‌کنند، چون جواب می‌دهد‌.

تحقیقی از خانوارهای آمریکا در سال ۲۰۰۵ نشان می‌دهد که بیشتر خانوارها مخارجی بیش از درآمدشان داشته‌اند چرا ؟ شاید به این دلیل که آنها برنامه مدونی برای مخارج خود نداشته‌اند و بیشتر تصمیم‌های هزینه‌ای آنها به صورت لحظه‌ای و احساسی صورت گرفته است‌.

اگر بودجه‌بندی برای شرکت‌ها مفید است، پس چرا آن را در زندگی شخصی خود به کار نگیریم‌؟ به نظر می‌رسد مفهوم اصطلاح بودجه همانند لغت رژیم غذایی، نوعی بار منفی در بین مردم پیدا کرده است و هر دو این معنی را به ذهن متبادر می‌کنند که چه چیز‌هایی را نباید بر‌خلاف میل و خواست درونی خود انجام دهیم‌. در زبان انگلیسی دو لغت budget و diet، به معنی بودجه و رژیم غذایی، هموزن هستند‌.

اگر برای شما نیز لغت بودجه به نوعی تداعی‌کننده مفهو‌م محدودیت است به جای آن برنامه‌ریزی مالی را به کار ببرید و اگر فکر می‌کنید امکان برنامه‌ریزی مالی برای شما وجود ندارد، چون در‌آمد شما حتی در طول هفته هم متغیر بوده و قابل پیش‌بینی نیست، هنوز راه فراری ندارید، چون صرف‌نظر از اینکه شما چه در‌آمدی در ماه دارید می‌توانید برنامه‌ریزی مالی را روی مخارج خود متمرکز کنید‌.

مخارج شما شامل هزینه‌های ثابت و متغیر است‌. هزینه‌های حمل‌و‌نقل‌، مواد غذایی‌، اجاره و اقسام وام در برگیرنده مخارج ثابت عمده شما است و هزینه‌های پوشاک‌، سرگرمی‌‌، جشن‌ها و مسافرت از جمله هزینه‌های متغیر است.هر فرد می‌تواند جدولی اختصاصی برای هرماه با عناوین مختلف هزینه تهیه کند‌. از جمله عناوینی که معمولا بین خانوارها مشترک هستند می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: هزینه اجاره‌، حمل‌و‌نقل‌، تحصیلات خود و فرزندان‌، غذا‌، آب و برق‌، تلفن ثابت و همراه‌، سرگرمی و مخارج اضطراری‌. حال باید نگاهی بر در‌آمد خود بیاندازیم. اگر درآمد شما متغیر است می‌توانید حداقل یا متوسط آن را در نظر بگیرید. اگر در‌آمدمان بیشتر از مخارجمان است، باید به فکر برنامه‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری بیفتیم و اگر چنین نیست دو راهکار داریم افزایش در‌آمد یا کاهش مخارج. توجه دارید که هر دو نتیجه‌گیری فوق زمانی صورت می‌گیرد که شما برای مخارج خود برنامه‌ای داشته باشید وگرنه مثل تحقیق یاد شده ممکن است بیشتر ما مخارجی بیش از درآمدمان داشته باشیم. شاید فکر کنید که چگونه چنین چیزی ممکن است ؟

پاسخ آسان است. بانک‌ها از طریق وام دادن و فروشگاه‌ها از طریق فروش اقساطی می‌توانند به شما در این مسیر کمک کنند.

به نظر عده‌ای تمرکز بر مخارج به اندازه تمرکز بر درآمد می‌تواند باعث موفقیت‌های مالی شود. اگر بر مخارجتان تمرکز نداشته باشید با افزایش درآمدتان‌، مخارج‌تان نیز افزایش خواهد یافت و به همین دلیل است که اکثر بازنشستگان فقیر هستند. آنها در طول عمر کاریشان پول‌های زیادی به دست آورده‌اند، ولی به جای خرید دارایی مدام به خرید بدهی پرداخته‌اند. برنامه‌ریزی مالی می‌تواند ما را از افتادن در دام‌های تبلیغاتی انواع کالاها و خدمات محافظت کند. این همان زیبایی بودجه‌بندی است.

* ناظر بورس تبریز