گارو هوانسیان‌فر*

در بیشتر نوشتارهای خود از عبارت «موسسه حسابرسی معتبر» استفاده می‌کنم و قول داده بودم که درباره این عبارت توضیح دهم. عبارت «حسابرس واقعی» را در پنج نوشتار مدتی قبل توضیح دادم و حالا نوبت عبارت «موسسه حسابرسی معتبر» است. در این مورد می‌خواهم در مورد موسسات حسابرسی معتبر در سطح جهان صحبت کنم بنابراین این نوشتار مخصوص موسسات حسابرسی در ایران نیست، گرچه مواردی از نوشتار ممکن است احتمالا در مورد موسسات حسابرسی در ایران نیز مصداق پیدا کند. موضوعی که باید از ابتدا کاملا برای خوانندگان گرامی و عزیز روشن کنم این است که موضوع این نوشتار به هیچ موسسه حسابرسی، حداقل در مملکتمان ارتباط مستقیم ندارد.

به راستی کلمه «معتبر» در حسابرسی چه معنایی دارد؟ شاید تعریف آن در یک جمله یا در چند جمله میسر نباشد و افراد مختلف برداشت‌های مختلفی از این کلمه داشته باشند. نظر اولیه من این است که یک موسسه حسابرسی معتبر عبارت از موسسه‌ای است که بتوان به گزارش حسابرسی آن، بدون هیچ‌گونه شک و شبهه‌ای اتکا کرد و اطمینان خاطر داشت که کلیه مواردی که در آن گزارش درج شده درست و صحیح است و باید به همان شکلی که در گزارش درج شده، آورده می‌شد و مواردی که در آن گزارش درج نشده، مواردی هستند که از نظر استانداردهای حسابرسی نیازی به انعکاس آن موارد در آن گزارش نبوده و موسسه حسابرسی مورد نظر، کلیه جنبه‌های کار حسابرسی را بر اساس استانداردهای حسابرسی توسط حسابرس یا حسابرسان واقعی انجام داده است. شاید جمله یادشده هنوز ناقص بوده و نیاز به تکمیل داشته باشد، ولی باید خاطر نشان سازم که این یک یادداشت است، نه یک کتاب. بدیهی است که انتظار می‌رود در یک کتاب، هر تعریفی به صورت جامع و کامل درج شود. از سوی دیگر دنباله این نوشتار شاید بتواند معنی کلمه «معتبر» را حداقل از دید و نظر من بهتر بیان کند. البته در مورد کامل بودن تعریف کلمه «معتبر» که در این نوشتار آمده، هیچ‌گونه تضمینی نمی‌دهم.

راستی چگونه می‌توان تشخیص داد که یک موسسه حسابرسی معتبر است یا خیر؟ بنده روی موسسه حسابرسی آرتور اندرسن تعصب و اعتماد خاصی داشتم و سعی می‌کردم که کلیه دستورالعمل‌های آنها را که قسمت تحقیقات آن منتشر می‌کرد، به نحوی به‌دست آورم و مطالعه کنم.

البته هنوز هم دستورالعمل‌های این موسسه منحل شده دارای ارزش حرفه‌ای خود هستند، در مورد مطالب آن نباید کوچک‌ترین شکی به ذهن خود راه داد. ولی این موسسه با رسوایی که چند سال قبل در آمریکا داشت و به انحلال آن منجر شد موجب شد اعتماد من نسبت به کلیه موسسات حسابرسی، حتی با نام از بین برود. خوب، حالا کدام موسسه معتبر است؟ پاسخ به این سوال بسیار مشکل است.

در این نوشتار سعی می‌کنم با استفاده از مطالبی که در ذهن خود دارم، ولو اینکه ناقص باشد و مطالبی که از طریق فکس از اداره حسابرسی و گزارشگری مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در رابطه با دستور العمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده ام، به یک نتیجه نه چندان کامل در مورد معیارها و استانداردهای شناخت یک موسسه حسابرسی معتبر برسم. (دنباله مطلب در نوشتار بعدی).

* عضو پیوسته انجمن حسابداران خبره مدیریت انگلستان