پدیده «ژانویه» در بورس تهران

موج - همواره از آغاز سال میلادی به عنوان پدیده‌ای در جهت افزایش بازدهی غیرعادی بازار و نیز افزایش حجم معاملات یاد می‌شود، ولی این اثر در بورس اوراق بهادار ایران عکس است. «هاله ستاری»، کارشناس مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی‌سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان این مطلب افزود: تاثیر تغییرات فصلی یا اثرات تقویمی‌بر بازارهای اوراق بهادار در محافل علمی‌و پژوهشی به‌طور گسترده طی سال‌های اخیر مورد بحث قرار گرفته است.

بررسی اثر ماه‌های سال اصلی‌ترین حوزه بررسی در مطالعات کاربردی بی‌قاعدگی‌های بازار را به خود اختصاص داده است.

وی ادامه داد: ‌اغلب مطالعات گذشته بیانگر آن بوده‌اند که بازدهی سهام (به خصوص سهام شرکت‌های کوچک) در نخستین ماه سال نسبت به سایر ماه‌ها به طور معنا داری، بیشتر است. این پدیده که در بسیاری از بازارهای مالی دنیا مورد آزمون واقع شده به اثر ژانویه معروف است.

وی یادآور شد:‌ براساس تحقیق انجام شده از سوی آقای شیرزادی در دوره زمانی ۱۳۸۴-۱۳۷۱در بورس اوراق بهادار در ایران پس از بررسی فرضیه‌های وجود رابطه معنی‌دار بین اسفند ماه و حجم معاملات و رشد شاخص بورس اوراق بهادار، این نتیجه حاصل شد: در اسفند ماه هیچ‌گونه تغییر غیرعادی در حجم معاملات ماهانه و بازدهی کل بازار رخ نمی‌دهد و سرمایه‌گذاران شاهد پدیده‌ غیرعادی در این ماه نیستند.

وی تصریح کرد: براساس این تحقیق برخلاف آغاز سال میلادی که معمولا به عنوان پدیده‌ای در جهت افزایش بازدهی غیرعادی بازار و نیز افزایش حجم معاملات یاد می‌شود، این اثر در بورس اوراق بهادار ایران در جهت عکس اثر ژانویه است.

وی یکی از عوامل شکل‌گیری اثر فروردین ماه را نبود تحرک لازم در بورس اوراق بهادار طی روزهای آغازین سال و تعطیلات چند روزه بازار در ابتدای سال ذکر کرد.

کارشناس مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی‌سازمان بورس و اوراق بهادار متذکر شد: براساس بررسی‌های انجام شده در ماه رمضان، بورس اوراق بهادار در ایران با هیچ‌گونه پدیده غیر‌عادی در حجم معاملات، بازدهی ماهانه و نوسان‌پذیری بازدهی همراه نیست، بنابراین نمی‌توان اثر رمضان را با شواهد موجود در بازار سرمایه ایران توجیه کرد.

وی در بیان تاثیر روزها و ماه‌های قمری (به ویژه ماه مبارک رمضان) در بازار سرمایه کشورهای اسلامی‌اظهار داشت:‌ برخلاف اثرات تقویمی‌میلادی که پیرامون آن مطالعات گسترده‌ای صورت گرفته، بررسی آثار تقویمی‌ماه‌های قمری (اثر رمضان) و تاثیر آن بر بازدهی سهام، حجم معاملات و واریانس قیمت‌ها کمتر مورد توجه بوده است.

وی ادامه داد:‌ تغییرات تقویمی‌قمری یا پدیده‌ای مانند اثر رمضان می‌تواند تاثیر زیادی بر اقتصاد و متغیرهای مالی کشورها، به خصوص کشورهای اسلامی‌بگذارد.

به گفته وی، بازارهای مالی در کشورهای اسلامی‌در طول ماه مبارک رمضان، با الزامات محدود کننده درونی از سوی فعالان مسلمان روبه‌رو هستند.

البته تغییر ساعات کاری موسسات پولی و مالی در این ماه نیز بر این تغییر رفتار بی تاثیر نیست.

ستاری با بیان اینکه‌ بازارهای مالی کشورهای اسلامی‌ به طور عمده براساس ماه‌های میلادی فعالیت می‌کند، اضافه کرد: اما تاثیر روزها و ماه‌های قمری در آنها بی اهمیت نیست.

وی یاد‌آرو شد: ماه رمضان نهمین ماه از تقویم قمری است که هر سال به دلیل کوتاه بودن سال قمری نسبت به سال میلادی یا شمسی در حال تغییر است.

وی ادامه داد:‌ ماه رمضان فرصت بسیار مناسبی برای تحلیلگران فراهم می‌آورد تا بتوانند از طریق آزمون روند بازدهی‌ها و حجم معاملات بازارهای مالی الگوهای قابل پیش‌بینی را شناسایی کنند.

به گفته وی، تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که میانگین بازده سهام در این ماه تغییرات چندانی با سایر ماه‌های قمری نداشته و این در حالی است که میزان نوسان پذیری بازده سهام در این ماه به شدت کاهش می‌یابد.