کشف قیمت، از واقعیت تا حقیقت
به عنوان مثال قیمت سهام فولاد کاویان در معاملات عمده ۱/۹۲درصد گران‌تر از قیمت این سهم در معامله عادی است. شرکت ایران گچ ۳/۵۴درصد و بانک کارآفرین ۷/۶۲درصد تفاوت نشان می‌دهد.
از طرفی سازمان خصوصی‌سازی، برای کشف قیمت سهام، 5درصد از سهام هر شرکت را در بازار عرضه می‌کند تا بتواند قیمت آن را به دست آورد.
علل تفاوت فاحش در قیمت در معاملات عمده و خرد همچنین تفاوت در مدل‌های ارزیابی و قیمت‌گذاری سازمان خصوصی‌سازی در کشف قیمت‌ها موجب شد که با تعدادی از کارشناسان بورس در این زمینه‌ها صحبت کرده و نظر آنها را در این رابطه جویا شویم.
آنچه از پاسخ کارشناسان به دست آمد این است که چون خرید سهام عمده و مدیریتی موجب می‌شود شخص یا گروهی تجاری به آسانی وارد هیات‌مدیره شرکت‌ها شده و اداره و کنترل شرکت را به دست گیرد، بنابراین قیمت هر سهم در معاملاتی که به صورت بلوکی انجام می‌شود بیشتر از قیمت دادوستد سهام خرد است.
به دست آوردن حق رای
غلامحسین دوانی، حسابرس معتمد بورس تهران در این رابطه گفت: چون معاملات عمده با حق رای و امتیاز همراه است، گران‌تر از معاملات خرد است. دارندگان سهام خرد نقشی در مدیریت شرکت ندارند، ولی دارندگان سهام عمده می‌توانند در مدیریت شرکت نقش داشته باشند. به همین دلیل سهام عمده به سهام مدیریتی معروف‌اند. البته نباید فراموش کرد که در برخی موارد سهام خرد نیز دارای قیمت بالایی هستند.
مثلا اگر کسی ۴۹درصد از سهام شرکت را داشته باشد، دارنده ۲درصد سهم این شرکت، قیمت سهام خود را بیش از قیمت متعارف تعیین خواهد کرد. چرا که این سهام به سهم طلایی معروف است.
تاثیر بر قیمت سهام بازار
ناصر پرتویی، دبیر کل انجمن حسابداری ایران، نیز با اشاره به این مطلب افزود: از آنجا که قیمت بازار سهم تاحدود زیادی در اختیار صاحبان عمده سهام است. خریدار عمده می‌تواند نقش زیادی در تعیین و کنترل قیمت آن داشته باشد.
پرتویی در پاسخ به این سوال که پرسیده شد آیا این مساله به دستکاری اقلام مهم دارایی‌های شرکت توسط فروشندگان در معاملات درون‌گروهی باز می‌گردد، گفت: دستکاری از جمله دستکاری سود در شرکتی که سهام آن فروخته شده برمی‌گردد به سیستم مالی داخل شرکت و چنانچه اطلاعات مالی به صورت شفاف ارائه شود، امکان‌پذیر نیست. (شفاف‌سازی در کوتاه‌ترین عبارت این است که اطلاعات مالی را به صورت یکسان و یکنواخت بر یک مبنا به موقع به اطلاع عموم رسانده شود.) این کار بسیار سخت است و همیشه برخی از اوضاع داخلی شرکت‌ها مطلع‌اند، به خصوص سهامداران عمده که توسط یکی از اعضای هیات‌مدیره که در شرکت حضور دارند، به اطلاعات نهانی به سرعت دست پیدا می‌کنند و این خود موجب می‌شود که خریداران عمده سهام زودتر از سایرین نسبت به خرید سهام اقدام کنند. بنابراین اطلاعات نهانی در دستکاری قیمت‌ها می‌توانند نقش موثری داشته باشند.
وی در ادامه گفت: در این راه شرکت بورس می‌تواند جلوی این کارها را تا حدود زیادی بگیرد، این کار را می‌تواند از طریق معاونت نظارت و از آن مهم‌تر توسط موسسات حسابرسی معتمد بورس انجام دهد که دارای توانایی و دانش هستند. در مورد بالا نشان دادن پیش‌بینی سود نیز سهامداران عمده می‌توانند نقش داشته باشند. البته اگر اصول راهبری حاکمیت (حاکمیت شرکتی) که توسط سازمان بورس در ۳۴ ماده تدوین شده اجرا شود، احتمال دستکاری سود و قیمت بازار توسط سهامداران بسیار کمتر می‌شود.در ادامه از کارشناسان خواسته شد که نظر خود را درباره کشف قیمت سهام توسط سازمان خصوصی‌سازی بگویند.
دکتر غلامرضا اسلامی بیدگلی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ملی نیز در این باره گفت: که موافق روش قیمت‌گذاری از سوی سازمان خصوصی‌سازی نیست. وی این روش را قدیمی خواند و افزود: اکنون زمان روش‌های آزمون و خطا گذشته است و روش‌های تئوریک و علمی وجود دارد که می‌تواند ما را به قیمت اصلی سهام برساند.
روش‌های محاسباتی قیمت، تئوری نمی‌خواهد
از سوی دیگر دکتر هوشنگ خستویی حسابرس معتمد بورس روش قیمت‌گذاری توسط سازمان خصوصی‌سازی را روش خوبی برای کشف قیمت‌ها خواند و گفت: شیوه‌های محاسبه قیمت چرا باید تئوری داشته باشد؟ ما با در نظر گرفتن روند قیمتی یک سهم می‌توانیم به کشف قیمت آن سهم بپردازیم. سازمان خصوصی‌سازی این روش را از برنامه بند ب، ماده 14، قانون برنامه سوم گرفته و این شیوه‌ها را مدون کرده است.
روش تئوریک کارساز نیست
در همین حال دوانی نیز در این رابطه گفت: در هیچ بازار دنیا روش‌های صرفا تئوریک و علمی قیمت‌گذاری کارساز نیست. زیرا بازار خود دارای سازوکاری است که در بسیاری مواقع با این تئوری‌ها هماهنگی ندارند و فروشنده سهام مجاز است که برای کشف قیمت به هر طریق که خود مصلحت بداند عمل کند. به طور معمول روش متداول بورس تهران عرضه سهام تکه‌ای بوده است، به این صورت که فروشنده مقداری از سهام خود را عرضه می‌کند تا از جو بازار مطلع شود.
سازمان بورس تنها مرجع
«دوانی» با اشاره به اینکه تنها مرجع با صلاحیت برای عرضه سهام دولتی سازمان بورس اوراق‌بهادار تهران است، گفت: واقعیت این است که مشکل بازار سهام فقط کشف قیمت نیست، روش‌های قیمت‌گذاری بر اساس مواردی صورت می‌گیرد که چندان مطمئن و مورد قبول بازار نیست. همچنین اطلاعات مندرج در اطلاعیه شرکت‌های عرضه‌شده افشا نشده‌اند و بازار از موارد پنهان شرکت‌ها بی‌خبر است. وی همچنین ادامه داد: سازمان خصوصی‌سازی به عنوان متولی دولت، نگران است که منافع دولت از بین نرود، اما این سازمان باید بپذیرد که خصوصی‌سازی هزینه‌بر است و بخشی از هزینه‌های آن را باید دولت متحمل شود و همه هزینه‌ها را نمی‌توان به گردن مردم انداخت. دوانی در پایان گفت: سازمانی که قرار است برنامه گسترده خصوصی‌سازی را اجرا کند، باید دارای آنچنان نیروهای متخصصی باشد که قابلیت استفاده از موسسات و نهادهای قیمت‌گذار را داشته باشد تا سرش کلاه نرود. پرتویی در این باره معتقد است: سازمان خصوصی‌سازی تمام روش‌ها را پیاده کرده است تا مورد حمله قرار نگیرد، این سازمان جهت کشف قیمت سهام شرکت‌ها در بازار 4 روش را مورد استفاده قرار داده است. وی گفت: به نظر من قیمت سهام اگر 20 تا
30درصد پایین‌تر از قیمت واقعی نیز به مردم عرضه شود، اشکالی ندارد و دولت برنده است. چرا که دولت سهامدار شرکت‌هایی است که در اصل بیت‌المال است و اکنون در اختیار مردم قرار گرفته است. در مجموع می‌توان گفت که چون خریداران عمده می‌خواهند در شرکت‌ها نفوذ کرده و نقش مدیریتی و کنترل را بر این شرکت‌ها اعمال کنند با قیمت بالا سهام شرکت‌ها را خریداری می‌کنند.
ارسال نظر