بخش دوم
CREDIT RATING & CREDIT RATING AGENCIES
برخی اوقات ریسک کشوری نیز ‌می‌تواند از اهمیت بالایی برخوردار باشد، همواره رتبه اعتباری یک بنگاه اقتصادی نمی‌تواند فراتر از رتبه اعتباری کشوری باشد که بنگاه اقتصادی در آن فعالیت ‌می‌کند.

سایر عوامل مورد بررسی در ارزیابی ریسک کشوری شامل حمایت دولتی از زیر بخش صنعتی و اینکه آیا بنگاه اقتصادی به صورت صددرصد و یا درصدی از سهام تحت مالکیت دولتی قرار دارد.
چنانچه در بالا اشاره شد رتبه اعتباری برخی شرکت‌های دولتی با فعالیت در زمینه صنایع استراتژیک همواره بالاتر از رتبه‌ای است که تنها با بررسی صورت‌های مالی به دست ‌می‌آمد. در عین حال پس از بحران اقتصادی سال‌های 98/1997 در کشورهای آسیایی، رتبه اعتباری بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی معتبر به گونه ‌نامطلوبی تحت‌تاثیر قرار گرفت.
۴-۲ - تحلیل نسبت‌های مالی
نسبت‌های مالی اغلب مرزبندی رتبه‌سنجی را مشخص می‌سازد با این حال نسبت‌های مالی به خودی خود در سنجش رتبه به کار نمی‌روند، به طور قطع هیچ فرمولی وجود ندارد که نسبت‌های مالی را به رتبه اعتباری تبدیل کند. به عنوان مثال در ارزیابی قابلیت پرداخت سود و باز پرداخت اصل اعتبار دریافتی از طریق انتشار اوراق قرضه نسبت‌های مالی زیر حائز اهمیت است:
ارزیابی قابلیت پرداخت سود اوراق قرضه
نسبت سود عملیاتی (‌قبل از کسر استهلاک) به فروش (‌به صورت درصدی از فروش) ملاک قرار ‌می‌گیرد. عدم کسر استهلاک بدین لحاظ است که خط‌مشی (چگونگی محاسبه) استهلاک بنگاه‌های اقتصادی مختلف تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته و لذا ملحوظ داشتن استهلاک ‌می‌تواند مقایسه را مختل کند.
رتبه‌سنجی اعتبار به میزان زیادی دربرگیرنده مقایسه بین شرکت‌های مختلف ‌است.


برای شرکت‌هایی که فعالیت آنها را اجاره ساختمان تشکیل ‌می‌دهد، نسبت درآمد خالص از اجاره‌بها به هزینه‌های بهره اوراق قرضه محاسبه می‌شود. اگر نسبت مذکور پایین‌تر از یک باشد‌، احتمال اینکه رتبه اعتباری بالایی اعطا شود (‌درجه سرمایه‌گذاری) خیلی کم است.
پوشش هزینه‌های ثابت
پوشش هزینه‌های ثابت نسبت سود عملیاتی به هزینه‌های ثابتی است که بنگاه اقتصادی باید بپردازد، هزینه‌های ثابت شامل پرداخت بهره اوراق قرضه، پرداخت اقساط قراردادهای پیمانکاری، پرداخت سود متعلقه به سهام ممتاز‌ است. برای یک رتبه‌بندی بالا (درجه سرمایه‌گذاری) دیدگاه Standard & Poor's آن است که یک بنگاه اقتصادی نباید در موقعیت ریسکی قرار گیرد که قادر به پرداخت سود سهام به دارندگان سهام ممتاز نباشد.
ارزیابی قابلیت بازپرداخت اصل بدهی
گردش وجوه نقدی شاخص بهتری از ساختار ترازنامه یک بنگاه‌اقتصادی برای قابلیت بازپرداخت اصل بدهی است. البته هیچ نسبت مطلوب ثابتی برای رابطه بین وجوه نقدی به بدهی وجود ندارد. به لحاظ اینکه ساختار وجوه نقدی در صنایع مختلف متفاوت است، برای مثال نسبت گردش وجوه نقدی به بدهی در شرکت‌هایی با جریان نقدینگی بالا (‌نظیر شرکت‌هایی که خرده‌فروشی دارند) در مقایسه با شرکت‌های ساختمانی به مراتب بالاتر بوده و شرکت‌های گروه اول به قاعده نیاز به مراتب کمتری برای گرفتن اعتبار به منظور خرید اموال و دارایی دارند. نسبت‌های کلیدی در ارتباط با گردش وجوه نقدی عبارتند از: نسبت وجوه نقدی به بدهی و نسبت وجوه نقدی پوشش‌دهنده بهره‌ها.
4-3 - سایر عوامل مهم در ارزیابی بنگاه اقتصادی
قابلیت انعطاف مالی نیز در ارزیابی رتبه اعتباری در نظر گرفته ‌می‌شود، قابلیت انعطاف مالی شاخصی است از قابلیت بنگاه اقتصادی برای تامین اعتبار جدید و شامل دریافت اعتبارات بانکی و یا انتشار اوراق قرضه و یا عرضه سهام است، وجود فعالیت اقتصادی خارج از حیطه اصلی فعالیت و یا داشتن اموال و دارایی مازاد با ارزش فروش بالا نیز حائز اهمیت ‌است.
نکات دیگری که در ارزیابی ترازنامه مورد توجه موسسه‌های رتبه‌بندی اعتبار قرار ‌می‌گیرد شامل موارد زیر است:
- تعهدات متفرقه، نظیر ضمانتنامه‌های صادره، دعاوی حقوقی حل نشده و مانند اینها که در برگیرنده ارقا‌می ‌است که یک بنگاه اقتصادی ممکن است در شرایط خاصی مجبور به پرداخت آن شود، به عنوان مثال تعهدات متفرقه ‌می‌تواند شامل پرداخت خسارت با دستور دادگاه باشد.
- اعتبارات و تعهدات خارج از ترازنامه‌، مانند اجاره ساختمان‌، تعهدات متفرقه و تعهدات مربوط به پرداخت‌های بازنشستگی
- حسابداری پیش‌بینی نشده Provision و حساب ذخیره که به طور گسترده‌ای در برخی زمینه‌های حسابداری کاربرد داشته و از زمره فنون و خلاقیت‌های حسابداری محسوب ‌می‌شود.
- ترکیبی از بدهی‌های مختلف اوراق قرضه (با موعد‌های متفاوت) نرخ‌های ثابت و شناور و ارزهای مختلف. یک بنگاه اقتصادی با بدهی ارزی بالا (با سررسیدهای کم و بیش نزدیک به هم) می‌تواند ریسک اعتباری بالایی محسوب شود.
۵ - طیف رتبه‌بندی اعتباری - فرم درجه‌بندی‌های اعتباری
نحوه درجه‌بندی اعتباری که توسط موسسات ارزیابی‌کننده انجام ‌می‌گیرند متفاوت ‌است، به طوری که انجام فرآیند درجه‌بندی به وسیله موسسه‌های ارزیابی‌کننده برای مواردی شامل بدهی‌های بلند‌مدت (اوراق قرضه و...) و یا بدهی‌های کوتاه‌مدت (‌با سررسید یک‌سال و یا کمتر) در نظر گرفته ‌می‌شوند. به طور متعارف بین رتبه‌های بالاتر سرمایه‌گذاری که در آنها ریسک اعتباری پایین است
(Investment‌ Grade) با درجه‌بندی‌های ضعیف‌تر که از ریسک بالاتری برخوردار ‌است. (درجه‌بندی تخمینی Speculative Grade) تمایز قائل شوند.
طیف رتبه‌سنجی اعتباری موسسه‌های عمده اعتبار‌سنجی برای بدهی‌های بلند‌مدت در نمودار نشان داده شده است.
تهیه و تنظیم: شرکت خدمات مشاوره و تامین منابع مالی‌ایدرو (ایدروفاینانس)