واکنش به حذف موقت گره معاملاتی از بورس
اخیرا نماد برخی از شرکت‌ها مشمول ضوابط گره معاملاتی است، اما به دلیل شرایط نامناسب بازار و احتمال افت شاخص این محدودیت فعلا در بازار سهام اجرا نمی‌شود گروه بورس- اعظم شریفی: معامله‌گران بورس تهران این روزها به دیدن صف‌های فروش در نمادهای بزرگی مانند پتروشیمی خارک، کشتیرانی، ایران‌خودرو، نفت بهران و... عادت کرده‌اند. نمادهایی که باید هفته‌ها قبل مشمول قوانین رفع گره معاملاتی می‌شدند و با تجربه نوسان‌های منفی ۱۲ درصدی و اصلاح قیمتی، کف‌های جدیدی را شناسایی می‌کردند؛ اما با تشخیص نهاد ناظر برای جلوگیری از ریزش قیمتی و نیز افت شاخص این اتفاق نیفتاده تا هنوز چگونگی جمع شدن صف‌های فروش و حمایت از سهامداران این نمادها در هاله‌ای از ابهام باشد.در این باره اگرچه اقدام نهاد ناظر جنبه حمایتی از این دسته از سهام را دارد، اما به اعتقاد کارشناسان تاثیرات منفی توقف قیمتی در این نمادها و حبس نقدینگی معامله‌گران در آنها تاثیرات منفی به مراتب بیشتری را برای بازار به همراه دارد.
اجرا نشدن گره صف‌های فروش را طولانی‌تر می‌کند
در این رابطه مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری تجلی سامانه در پاسخ به اینکه عدم اجرای قانون گره معاملاتی در شرایط کنونی صحیح است، گفت: هرگونه نقض قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب که چارچوب حرکت و منافع ذی‌نفعان مختلف در بازار را تنظیم می‌کند، از جانب هر شخص چه مجری قانون، چه ناظر و چه مشارکت‌کنندگان مختلف بازار مذموم و نادرست است. محمد جواد سلیمی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» افزود: در ماده ۲۵ دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس تهران مصوب ۱۳ آذر ۱۳۸۹ شرایط گره معاملاتی تعریف شده است و همه موظف به اجرا و رعایت آن هستند.
وی تصریح کرد: مطابق ماده ۲۷ دستورالعمل فوق‌الذکر، مقررات معاملاتی تنها در مورد سهام شرکت‌هایی با سهام پایه کمتر از ۱۵۰ میلیون سهم (۱۵ میلیارد تومان سرمایه) به تشخیص مدیرعامل شرکت بورس است و در مورد بقیه سهام (شرکت‌های با سرمایه ۱۵ میلیارد تومان به بالا) در صورت وجود شرایط گره، اجرای آن لازم‌الاجرا است که متاسفانه در شرایط فعلی بازار در مورد سهام همه شرکت‌ها به صورت سلیقه‌ای عمل می‌شود. سلیمی افزود: تنها راهکار در اختیار ناظر بازار برای جلوگیری از یک طرفه شدن بازار همین مکانیزم گره معاملاتی است که به اجرا درنیامده است.مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری تجلی سامانه خاطرنشان کرد: اثر روانی طولانی شدن روزهایی که نمادهای معاملاتی با صف فروش همراه هستند، قطعا به طولانی‌تر شدن صف‌های فروش دامن می‌زند و سازوکار گره معاملاتی به دلیل تسریع در متعادل شدن عرضه و تقاضای سهام می‌تواند به خروج از این وضعیت کمک کند.وی در پاسخ به اینکه شاخص پس از اجرای گره معاملاتی در این نمادها در چه سطحی قرار خواهد گرفت، گفت: اینکه عدد شاخص در صورت اعمال گره چه محدوده‌ای خواهد داشت نیاز به محاسبه دارد ولی هرچه هست، این کاهش شاخص مبتنی بر تحلیل شرایط اقتصادی و سیاسی کشور است، در شرایطی که نرخ بازده بدون ریسک ۲۰ درصد است و تحریم‌های زیادی بر فضای کسب و کار شرکت‌ها حاکم شده است؛ میانگین ۵ برای P/E بازار زیاد است که نیاز به اصلاح خواهد داشت.محمدجواد سلیمی با اشاره به اینکه گره معاملاتی سازوکاری است که تا حدودی محدودیت‌های مربوط به دامنه نوسان قیمت را تعدیل می‌کند، افزود: از آنجایی که تداوم طولانی‌مدت صف‌های فروش به زیاد شدن این صف‌ها و طولانی‌تر شدن آنها دامن می‌زند، راهکار گره معاملاتی به دلیل اصلاح سریع قیمت و متعادل نمودن بازار سهام می‌تواند موثر واقع شود.وی خاطرنشان کرد: به هر حال اجرای موردی قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها این ذهنیت را ایجاد می‌کند که بورس در شرایط مختلف بازار اقدام به مدیریت شاخص می‌کند و به نظر می‌رسد بهترین توصیه پایبندی همه فعالان و ذی‌نفعان بازار به قوانین حتی در شرایط هیجانی و احساسی بازار است. مدیرعامل گروه سرمایه‌گذاری تجلی سامانه افزود: بهتر است به جای درمان‌های مقطعی و استفاده از مسکن‌های موقت، به سمت اصلاح ساختارهای اقتصادی، رفع نگرانی‌های بازار از محیط کسب و کار شرکت‌ها و ریسک سیستماتیک حاکم بر بازار و عدم دخالت دولت در قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌های بورسی حرکت کنیم تا آینده شرکت‌ها قابل پیش‌بینی شده و بتوان با ترسیم یک چشم‌انداز مثبت از اوضاع کلان اقتصادی و شرایط خاص هر شرکت به تحلیل و تعیین ارزش ذاتی شرکت‌ها پرداخت.
اجرای مقطعی قوانین منطقی نیست
در ادامه یک کارشناس بازار سرمایه هم با بیان اینکه فلسفه ایجاد ضوابط رفع گره‌های معاملاتی حل برخی از پایه‌ای‌ترین مشکلات بورس تهران یعنی دشواری در کشف قیمت عادلانه سهام و افزایش نقدشوندگی بازار است، افزود: در واقع وجود دامنه نوسان و حجم مبنا باعث شده است مهم‌ترین کارکرد بازار سهام یعنی کشف قیمت عادلانه و منطقی دارایی‌های مالی با مشکل مواجه شود. همایون دارابی در گفت‌وگو با «نیای اقتصاد» با اشاره به اینکه ایجاد دستورالعمل رفع گره معاملاتی اگر چه کافی نبوده، ولی در مجموع به بازار کمک می‌کرد، گفت: انتظار اولیه بازار از مسوولان رعایت بی‌طرفی در روندقیمتی و انجام معاملات است.در واقع باید این اطمینان به بازار داده شود که مسوولان نظارتی دخالتی در تعیین قیمت نداشته و ندارند. یعنی درست نقش یک داور را باید در بازار ایفا کنند. همان‌گونه که در بازی فوتبال داور نمی‌تواند مثلا قانون آفساید را یک هفته تعطیل یا یک هفته اجرا کند، در بورس هم نباید به قوانین مقطعی نگاه کرد. وی خاطرنشان کرد: توجه کنید سال گذشته وقتی عضویت بورس تهران در فدراسیون جهانی بورسها تعلیق شد، دلیل این امر دولتی بودن مقام ناظر در کشورمان ذکر شده است. در همه کشورها مشکلات ما تجربه شده است یعنی بورس نیویورک، توکیو، شانگهای ولندن یک شبه به اینجا نرسیده‌اند و این‌گونه نشده اند. بنابراین تجربه آنها را ما نباید دوباره تکرار کنیم. برای عدم تاثیر‌پذیری بورسها از دولت‌ها در همه کشورهای پیشرفته مقام ناظر مستقل از دولت مانند فدراسیون‌های ورزشی کنونی انتخاب می‌شوند تا اصل استقلال آنها تضمین شود.
دارابی تاکید کرد: از این نظر بورس تهران برای یک سهامدار خارجی یک نقطه ضعف دارد، درست مثل الان که نمی‌توان تعلیق اجرای این قوانین را به یک سهامدار خارجی توضیح داد. از طرفی اگر به گذشته هم نگاه کنیم همواره در نقاط ضعف بازار سهام تهران توقف نمادهای معاملاتی،صف‌های خرید و فروش و در نهایت اعمال سلیقه حاکم بوده است.
این تحلیلگر بازار سهام افزود: اگر به بازار اجازه داده شود که راه خود را برود قطعا کف قیمتی بازار زودتر تشخیص داده شده و دوران اصلاح قیمتی کمتر می‌شود. همین الان فرابورس بدون حجم مبنا عمل می‌کند نگاه که می‌کنیم بازار روان در جریان است. چرا زاگرس می‌تواند به راحتی نوسان کند، ولی خارک باید در تله صف فروش بماند؟ دارابی با بیان اینکه برای پذیرش یک قانون مشکل‌ساز چقدر تجربه لازم است، ادامه داد: صدها تجربه آکادمیک در اینکه دامنه نوسان حتی کارایی بازار را پایین می‌آورد و در کنترل نوسان بازار ناموفق است، وجود دارد. در مورد حجم مبنا که این امر دیگر بدیهی تلقی می‌شود، ولی باز اصرار به اجرای آن وجود دارد. یک بازار سهام سالم بازاری نیست که شاخصش صد هزار درصد رشد کند. بازار سهامی سالم و کارآ است که نقد شونده باشد و معاملات در آن در جریان و حجم معاملات آن هم بالا باشد. یعنی سهامدار در هر لحظه باید بتواند بفروشد و بخرد زیرا فلسفه بازار کارآیی و تخصیص بهینه منابع است.
بازار با این دست از رفتارها اصطلاحا بزرگ شده است از زمان دکتر میر مطهری و بعد از آن دکتر عبده تبریزی که در یک مقطع ۱۵روزه حتی سقف قیمتی را بستند؛ هنوز هم که به گذشته نگاه می‌کنیم انگشت به دهان می‌مانیم تا بعدش که مسائل بازار اول و دوم و سوم و چهارم مطرح شد و تا الان بازار تجربیات فراوانی دارد. موضوع اساسی هم همواره این بوده که به بازار و معامله‌گران و مسائل بیرونی به دید برادر بزرگ‌تر نگاه شده است یا به نوعی مصلحت سنجی می‌شود. شاید همین مصلحت سنجی در مدیریت اجرایی باعث می‌شود که بازار ما شاهد تصمیمات این گونه باشد، هرچند این مصلحت‌سنجی در کوتاه مدت نتایجش شیرین هم می‌تواند باشد. حال آنکه در کوتاه‌مدت شما به یک رضایت نسبی می‌رسید، ولی در بلند مدت نتایج آن مطلوب نیست.
دارابی خاطرنشان کرد: الان می‌بینید نمادی مثل فولاد و ذوب‌آهن می‌آید کف قیمتی می‌زنند، رشد می‌کند یا چادر ملو و گل گهر همین امر را تجربه می‌کنند، ولی نمادهایی مثل پتروشیمی خارک، ایران خودرو و توسعه بهشهر در تله مانده‌اند حالا بازار می‌خواهد مثبت شود و رشد کند، اما یک دفعه صف خارک جمع می‌شود و شاخص افت می‌کند. لذا ناظر بیرونی می‌بیند که بازار یک هفته منفی بوده و حالا که همه می‌گویند بازار کف زده است، باز هم شاخص افت می‌کند. از سوی دیگر سهامداری که در صف فروش مانده است نمی‌تواند واکنشی نشان بدهد. وی ادامه داد: اگر بازار روان بود مثل سهامدار ذوب‌آهن که قیمت از بالای ۲۰۰تومان آمد تا ۱۳۰تومان پایین، خوب می‌توانست در این روند بفروشد یا اصلا نگه دارد و دوباره در ۱۳۰ میانگین گیری کند یا نه اصلا صبر می‌کرد هم‌اکنون در بازگشت بازار معامله می‌کرد. اما سهامدار خارک در صف فروش مانده و نتوانسته خارج شود و نه فرصت داشته در کف بخرد و نه شانس رشد در بازار مثبت را دارد. بر این اساس می‌بینید درست است در کوتاه مدت سهامدار جزء خارک مثلا دارائیش ثابت مانده ولی دامنه انتخابش محدوده شده و در نهایت متضرر خواهد شد.
چرا فقط به شاخص فکر کنیم؟
این تحلیلگر بازار درخصوص اینکه اگر گره منفی اجرا شد شاخص به چه میزانی افت می‌کند، گفت: باید صادق باشیم هیچ کس نمی‌تواند خواست خود را بر شاخص حاکم کند. اگر این هم انجام شود بازار از میان می‌رود چون اصل وجودی بازار، نوسان در کشف قیمت است. فکر کنید بازاری که همیشه قیمتش یک چیز است، چه فایده‌ای دارد؟ بازار باید نوسان کند تا متناسب با ریسک‌های موجود ارزش دارایی مالی را نشان بدهد. بر این اساس حتی اگر شاخص تا ۲۳هزار واحد هم پایین می‌آمد، اتفاقی نمی‌افتاد. دارابی در توصیف بازار سرمایه معتقد است: بازار سهام مثل ققنوس است یعنی جوجه اش از خاکستر خودش بیرون می‌آید اگر افت کند رشد می‌کند و اگر رشد کند قطعا افت می‌کند. بنابراین نباید در روند قیمتی سهم دخالت کرد، چراکه عقل جمعی راه خود را خواهد رفت. همه کسانی که در بازار هستند این نوسان را تجربه کرده‌اند. اصولا اگر از سهامداران به عنوان مثال شرکت آزمایش بپرسید که اینکه نماد آزمایش ۵ساله متوقف است، بدتر است یا نوسان بازار. به طور قطع بسته بودن نماد تاثیرات مخرب‌‌تری دارد. بازار سهام باید نقد شونده و عادلانه به لحاظ تقارن اطلاعاتی بازیگران باشد به جز این دو مساله هیچ انتظاری دیگری از مسوولان بازار وجود ندارد و هر مساله دیگری تنها مسائل حاشیه‌ای است.
دارابی با بیان اینکه در هیچ بورسی در دنیا صف خرید و فروش نمی‌بینید، افزود: وقتی تیم فرانسوی راه‌اندازی نرم‌افزار پم به تهران آمده بود، یک مشکل اساسی فهماندن موضوع صف فروش و خرید به این تیم بود که نرم افزار در هنگام تشکیل صف خرید و فروش دچار مشکل می‌شد.
فرانسوی‌ها با تعجب می‌گفتند خوب اگر کسی می‌خواهد سهمی را گران‌تر بخرد (صف خرید)یا ارزانتر بفروشد (صف فروش) اشکالش چیست؟ قیمت مبنای تصمیم گیری است سهمی ممکن است در قیمت ۲۰۰تومان فروشنده‌اش هزار نفر باشد و در صد تومان یک نفر هم نفروشد. اعتراضی اگر باشد به توقف نماد بوده است وگرنه حتی یک نفر هم نمی‌توان پیدا کرد که از نوسان عادلانه و شفاف سهام شاکی باشد.
شفافیت در اجرای گره در اولویت است
افزون بر این، مدیر عملیات کارگزاری آگاه با اشاره به اینکه اجرای قانون گره معاملاتی از اختیارات شرکت بورس است، گفت: شرکت بورس می‌تواند در شرایط منفی و مثبت درخصوص شرکت‌هایی که مشمول گره معاملاتی هستند، اعمال نظر کند و طبق قانون اختیار اجرای این ضابطه به عهده شرکت بورس است.
حسین صالحی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد افزود: همواره باید این موضوع در نظر گرفته شود که شفافیت در اجرای قانون و ضابطه در اولویت قرار گیرد و برخوردها، سلیقه‌ای نباشد، زیرا تبعات منفی اعمال سلیقه بیش از اثرات مثبت آن است. وی ادامه داد: در حال حاضر تنها توجیه عدم اعمال گره معاملاتی منفی در نمادهای عمده حمایت از بازار است که این موضوع شاید در کوتاه‌مدت موثر باشد، ولی در طولانی مدت قطعا پاسخگو نیست. زیرا بازار سازوکار کافی برای متعادل شدن دارد و نباید با اعمال سلیقه، بلوکه شدن نقدینگی سهامداران را نادیده گرفت.
مدیر عملیات کارگزاری آگاه افزود: تغییر و عدم اجرای دستورالعمل گره در برخی شرکت‌های کوچک ممکن است موضوع مهمی نباشد، اما برای شرکت‌های بزرگ، تاثیرات منفی خواهد داشت.
این در حالی است که به دلیل اینکه محدودیت دامنه نوسان در بورس تهران را شاهد هستیم، قیمت‌ها در صف‌های فروش به تعادل نخواهند رسید. این در حالی است که مجموع اخبار منفی در شرایط کنونی بازار را منفی کرده است و باید با اخبار مثبت انتظارات سهامداران تغییر کند تا بازار شرایط خرید را تجربه کند. بنابراین در این شرایط تنها سهامداران عمده می‌توانند در صف فروش و بدون اعمال گره سهام را جمع کنند.
به اعتقاد صالحی، در صورتی که نهاد ناظر به جای حفظ شرایط کنونی، اطلاعات و شفافیت لازم را از شرکت‌ها درخصوص نگرانی‌های عمده بازار از وضعیت دلار، مواد اولیه و فروش محصولات به بازار اطلاع‌رسانی کند، تعادل بورس به سرعت برخواهد گشت.
وی تصریح کرد: اولین شرط یک بازار کارآ در نقدشوندگی است، حتی اگر با اجرای گره معاملاتی برای این نمادها شاهد سقوط بازار باشیم، اما برقراری تعادل در نهایت به نفع بازار است. از سوی دیگر اجرای کامل هر تصمیمی بهتر از اعمال سلیقه و اجرای ناقص آن است. هرچند سازوکار گره معاملاتی باید به خصوص در مورد شرکت‌های بزرگ تسهیل شود تا نقدشوندگی بازار افزایش یابد، اما در شرایط کنونی نیز اجرای آن به مراتب منفعت بیشتری را برای بازار به همراه دارد.
شاخص نباید ملاک باشد
در همین حال مدیرعامل هلدینگ معدنی امید با بیان اینکه عدد شاخص نباید ملاک تصمیم‌گیری‌های ما باشد، گفت: اعمال ضابطه در کلیه شرایط و برای کلیه فعالان و شرکت‌ها باید یکسان باشد و اجرا شود. زیرا موضوع مهم در بازار سرمایه نقدشوندگی و سهام شناور آزاد است.
احمدزاد اصل در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد تاکید کرد: با اعمال ضوابط می‌توانیم اعتماد به بازار را حفظ کنیم و در غیر این صورت سهامداران دچار عدم اعتماد می‌شوند. بنابراین برای افزایش اعتماد به بازار نباید از گره‌های مثبت و منفی بترسیم زیرا انگیزه سهامداران برای حضور در بازار کمرنگ می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: اکثر سهامداران اعم از حقیقی و حقوقی به رقم شاخص و نوسان آن توجهی ندارند، بلکه بازار و سمت و سوی آن برای آنها در اولویت قرار دارد. اینکه بازار به چه سمتی حرکت می‌کند برای سهامداران در اولویت است و می‌تواند در روند معاملات تعیین‌کننده باشد.
مدیرعامل هلدینگ معدنی و سیمانی امید افزود: در سال جاری بیشتر از روزهای مثبت تجربه روزهای منفی را شاهد بودیم و در حال حاضر هم که نگرش منفی وجود دارد، بهتر است با این اقدامات به فضای منفی بازار دامن نزنیم.
به اعتقاد این کارشناس بازار سرمایه وقتی اخبار خوب منتشر شود، شاخص هم مثبت می‌شود و این نوسانات منفی هم برطرف می‌شود، به نحوی که در صورتی که شاخص یک هفته مثبت باشد کل افت خود را پوشش می‌دهد و اصلاح می‌شود.
احمدزاد اصل تاکید کرد: الان نباید نگران افت بیش از حد شاخص باشیم زیرا برای بازاری کارآ و روان، افزایش اعتماد سهامداران و برطرف شدن نگرانی‌های آنها بیش از هر چیزی اهمیت دارد.
وی افزود: هرچند برخی اوقات باید به نهاد ناظر نیز حق داد که با اقداماتی از التهاب بازار بکاهد، اما نباید این اقدام به یک روند تبدیل شود که طی آن اعتماد سهامداران از بین برود. این در حالی است که اگر مداخله‌ای صورت می‌گیرد نیز باید به شکل محدود و فقط برای حفظ منابع سهامدار باشد و نه اینکه نقدینگی سهامدار حبس شود.
ارسال نظر