دنیای اقتصاد- در حالی ۶ سال از آغاز واگذاری سهام عدالت به مردم می‌گذرد که دارندگان این برگه سهام خاطره‌ای جز نگهداری سهام «عدالت» در خانه‌های خود ندارند. برگه‌ای که تنها طی دو نوبت سود محدودی عاید برخی از اقشار کم‌درآمد کرد و البته بعد به فراموشی سپرده شد.در این شرایط، به رغم آنکه پرداخت سود سهام عدالت تا پایان سال ۹۴ منتفی شده، اما دبیرکل کانون سرمایه‌گذاری‌های استانی در گفت و گویی جدید از قابلیت نقدشوندگی ۱۰ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان از سهام عدالت متعلق به دو دهک کم درآمد خبر داده است. روایت دبیرکل کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی از آخرین تحولات

سهام عدالت به پول نقد نزدیک شد

تاکنون بالغ بر ۱۰ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان از سهام عدالت واگذار شده به دهک‌های اول و دوم می‌توانسته قابلیت نقدشوندگی پیدا کند

گروه‌بورس-‌علیرضا‌باغانی، محبوبه مغانی: «بخشی از دارایی سهامداران اولیه سهام عدالت در آستانه آزادسازی است»، «سازمان خصوصی‌سازی مدعی دریافت سود «عدالت» از ۸۷ به بعد است» و «نیمی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بازار سهام پذیرش شده‌اند» مهم‌ترین اخبار و تحولاتی است که مقام اجرایی سهام عدالت برای سهامداران عدالت دارد.

حدود ۳۶ میلیون دارنده سهام عدالت ۶ سالی است، برگه سهمی را در خانه‌های خود نگهداری می‌کنند، به امید آنکه این برگه روزی بتواند به دارایی نقد تبدیل شده و عایدی مشخصی برایشان داشته باشد، اما دبیرکل کانون سهام عدالت اخیرا از منتفی بودن پرداخت سود سهام عدالت تا پایان سال ۹۴ خبر داده است.

در این شرایط در بخش دوم گفت‌وگو با هوشنگ عمرانی دبیرکل کانون سرمایه‌گذاری‌های سهام عدالت استانی به بررسی آخرین وضعیت سهام عدالت پرداخته‌ایم.

او گرچه در بخش نخست گفت‌وگوی خود خبری ناامیدکننده برای سهامداران سهام عدالت از حیث منتفی شدن دریافت سود تا پایان سال ۹۴ داشت، اما در بخش دوم گفت‌وگویش با دنیای اقتصاد از تلاش برای آزادسازی سهامی خبر می‌دهد که هم‌اکنون ۱۵ میلیون نفر دارنده آن هستند؛ یعنی دهک‌های اول و دوم مشمول دریافت سهام عدالت.

اتفاقی که می‌تواند به نقد شدن دارایی قفل شده حدود نیمی از سهامداران عدالت منجر شده و زمینه معامله سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را در بازار سرمایه ایران فراهم کند. این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

چه میزان از سهام عدالت مشمولین دهک‌های اول و دوم آزاد است؟

حسب مفاد دو ماده (۳و۶) و تبصره (۱) ذیل ماده (۶) آیین‌نامه اجرایی «توزیع سهام عدالت» موضوع مواد (۳۴) تا (۳۸) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی، سازمان خصوصی‏سازی مکلف ‏است که به نسبت اقساط پرداختی و همچنین تخفیفات اعطایی به مشمولین دهک‌های اول و دوم، بلافاصله نسبت به آزاد‌سازی سهام اقدام کند، حال آنکه متاسفانه از ابتدای شروع طرح واگذاری سهام عدالت تاکنون، سازمان یاد شده به تکالیف قانونی خود عمل نکرده، هرچند که شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و کانون به عنوان نماینده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی طی چندین مرحله این موضوع را از مسوولان این سازمان درخواست کرده‌اند.

تاکنون چه میزان از اقساط سهام عدالت پرداخت شده است؟

قبل‏از تدوین قانون اصل (۴۴)، مسائل مربوط به سهام عدالت در «ستاد مرکزی سهام عدالت» که ریاست آن به عهده رییس‌جمهور بود، مورد تصمیم گیری واقع شد، براساس تصمیمات ستاد مرکزی سهام عدالت، در مجموع برای سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان قسط پرداخت شد، لیکن از سال ۱۳۸۷ تاکنون اقساط سال‌های یاد شده مشخص و ابلاغ نشده و البته سازمان خصوصی‏سازی مدعی است که کل سود سال‌های مزبور باید به عنوان اقساط سهام عدالت به خزانه واریز شود.

در مجموع حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان از اقساط توسط شرکت کارگزاری سهام عدالت پرداخت شد. این در حالی است که مطالبات حال شده سود مربوط به سال‌های ۱۳۸۶ لغایت ۱۳۹۰ از شرکت‌های زیرمجموعه (که سازمان خصوصی‏سازی در حال وصول آنهاست) بالغ بر ۵۰۰۰ میلیارد تومان است. ضمن اینکه شرکت‌های سرمایه‏گذاری استانی معتقدند که از زمان تصویب سود سهام در هر شرکت، سازمان خصوصی‏سازی باید نسبت به آزاد‌سازی همان میزان سهم اقدام کند و تاخیر در وصول سود سهام از شرکت‌های زیرمجموعه سهام عدالت را به حساب تاخیر در وصول اقساط قلمداد نکند.

با این حساب در حال حاضر چه میزان از سهام عدالت باید آزاد شود؟

با توجه به تخفیف اعطایی ۵۰درصدی به مشمولین دهک‌های اول و دوم و با توجه به اینکه تعداد مشمولین این دو دهک حدود ۱۵ میلیون نفر است و با عنایت به تاریخ اجرا شدن طرح توزیع سهام عدالت، از مجموع ۷۵۰۰ میلیارد تومان تخفیف قابل اعطا به مشمولین، حداقل ۴۰۰۰ میلیارد تومان آن باید به صورت قطعی به عنوان تخفیف محاسبه و در قبال آن سهم آزاد شود. از سوی دیگر با توجه به میزان اقساط پرداخت شده نقدی و مطالبات سود سهام (مجموعا حدود ۶۴۰۰ میلیارد تومان)، سرجمع حداقل باید ۱۰۴۰۰ میلیارد تومان از کل سهام واگذار شده آزاد شود، اما همانگونه که عرض کردم، تاکنون در این خصوص اقدامی از سوی سازمان خصوصی‌سازی به عمل نیامده است.

با توجه به اینکه در پرتفوی سهام عدالت شرکت‌هایی وجود دارد که هنوز کشف قیمت نشده اند، آزاد‌سازی سهام این قبیل شرکت‌ها بر چه مبنایی صورت خواهد گرفت؟

براساس قانون و آیین‌نامه‌های اجرایی آن، سهام واگذار شده باید از بین سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس باشد، از آنجایی که مبنای قیمت سهام شرکت‌های واگذار شده براساس قیمت فروش نقدی آنها در بورس می‌باشد، لازم است که سهام کلیه شرکت‌هایی که در سبد سهام عدالت به عنوان علی‌الحساب محاسبه شده‌اند، پس از پذیرش در بورس یا فرابورس قطعی شود که البته تطویل زمان عرضه این قبیل شرکت‌ها در بورس یا فرابورس، موجب افزایش بهای سهام واگذار شده به سهام عدالت می‌شود که چندان مطلوب نیست و درخواست ما از سازمان خصوصی‏سازی، تسریع در عرضه سهام این قبیل شرکت‌ها در بورس و فرابورس است.

اما در خصوص اینکه مبنای آزاد‌سازی سهام این قبیل شرکت‌ها چیست، کانون طی چندین جلسه به مسوولان سازمان خصوصی‏سازی پیشنهاد کرده که نیازی نیست که سهام قابل آزاد‌سازی از کلیه شرکت‌های سبد سهام عدالت باشد و چنانچه مسوولین سازمان موافقت نمایند بهتر است بخشی یا کل سهام تعدادی از شرکت‌ها در قبال اقساط و تخفیفات آزاد شود.

قیمت سهام چند شرکت از مجموع ۵۵شرکت قطعی شده و چند شرکت کشف قیمت نشده‌اند؟

از مجموع ۵۵ شرکت، بدوا ۱۶ شرکت کشف قیمت نشده بود که اخیرا سه شرکت در فرابورس کشف قیمت شده و امیدواریم تا پایان سال مابقی شرکت‌ها نیز کشف قیمت شده و قراردادهای فی‌مابین سازمان خصوصی‏سازی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی قطعی شود.

در مجموع چه تعداد از مردم ایران سهام عدالت خواهند گرفت و تاکنون چه میزان سهام به مجموعه سهام عدالت واگذار شده است؟

براساس پیشنهاد کمیسیون تخصصی شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی مبنای کل جمعیت ۷۵ میلیون نفر و ۶ دهک مشمول سهام عدالت ۴۵ میلیون نفر در نظر گرفته شده است، اما تاکنون برای حدود ۶/۳۵ میلیون نفر سهام به طور قطعی در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی قرار گرفته (به ارزش تقریبی ۳۴,۸۰۰ میلیارد تومان) و با این حساب حداقل حدود ۱۰,۰۰۰ میلیارد تومان سهم باید به‏علاوه بر سهام قبلی به سهام عدالت واگذار شود. آنچه که در حال حاضر قطعی است قرار است که به ۴۵ میلیون نفر در قالب ۶ دهک سهام عدالت واگذار شود، البته صحبت‌هایی هم شده که سازمان خصوصی‏سازی پیشنهاد کرده برای پوشش کامل آحاد مشمول دریافت سهام عدالت، یک دهک به ۶ دهک فعلی اضافه شود.

برنامه «کانون» برای مدیریت در شرکت‌های حاضر در پرتفوی سهام عدالت با نگاه مدیریتی است یا سرمایه‏گذاری؟

اغلب سهام شرکت‌های واگذار شده در سبد سهام عدالت کمتر از ۵۰ درصد است، از مجموع ۵۵ شرکت موجود در سبد سهام عدالت، میزان سهام و رای مجموعه استان‌ها، صرفا در ۴ شرکت کنترلی است و مابقی شرکت‌ها حسب میزان سهام متعلقه یک یا دو عضو از اعضای هیات‌مدیره متعلق به سهام عدالت است که ادامه این روند در بلند مدت به صلاح سهام عدالت نیست. برنامه کانون برای بلندمدت این است که سهام عدالت را در برخی شرکت‌ها به میزان کنترلی افزایش داده و کلا سهام تعدادی از شرکت‌ها را واگذار کند.

مجموعه‌ای با این سرمایه (فعلا حدود ۳۴ هزار میلیارد تومان که ارزش روز آن حدودا دو برابر است) اگر نتواند که در شرکت‌های زیرمجموعه اختیار کنترل مدیریت را داشته باشد، به طور قطع منطقی نیست، مثلا به جای اینکه در ۶ شرکت پالایشگاهی ۴۰ درصد سهام داشته باشد، بهتر است که با جابه‌جایی سهم در ۳ یا ۴ شرکت پالایشگاهی بالای ۵۰ درصد سهم باشد یا به جای سهامداری غیرکنترلی در ۴ بانک، بهتر است که در دو بانک سهام کنترلی داشته باشد و الی آخر...، لذا تا زمانی که بحث آزاد‌سازی سهام عملی نشود، امکان اداره بهینه پرتفوی سبد سهام عدالت تامین نخواهد شد. اداره بهینه سبد سهام عدالت، مستلزم خروج از شرکت‌های زیانده و کم بازده و افزایش میزان سهام در شرکت‌هایی است که بازده مناسبی دارند.

بهترین راه اعمال مالکیت مردم در سهام عدالت چیست؟

حسب مفاد آیین‌نامه اجرایی مصوب شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی (مورخ ۲۹/۱/۱۳۸۸)، اول اینکه سازمان خصوصی‌سازی باید سهام مورد واگذاری در چارچوب اجرای سیاست‌های توزیع سهام عدالت را مستقیما به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی واگذار کند (که این بخش عملی شده است)، دوم اینکه سازمان بورس و اوراق بهادار و سازمان خصوصی سازی مکلف بودند که با همکاری شرکت بورس و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط حداکثر تا پایان سال ۱۳۸۸ به منظور امکان خرید و فروش سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بورس یا فرابورس، تمهیدات لازم برای پذیرش این شرکت‌ها را در بورس یا فرابورس فراهم کنند.

متاسفانه به علت تفسیر نادرست وزیر وقت تعاون از قانون اصل (۴۴) و تغییر شخصیت حقوقی تعدادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی به تعاونی سهامی عام، تاخیر زیادی برای پذیرش سهام این شرکت‌ها در بورس پدید آمد. لیکن با رفع این موانع و تصویب مجلس شورای اسلامی مبنی بر لزوم ورود شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در قالب شرکت‌های سهامی عام در بورس یا فرابورس، تاکنون بیش از نیمی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بورس پذیرش شده اند و امیدواریم تا پایان سال همه شرکت‌های استانی در بورس پذیرش شوند.

با این توضیحات در پاسخ سوال شما باید عرض کنم که تنها راه اعمال مالکیت دارندگان سهام عدالت نسبت به سهام خود، پذیرش سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در بورس یا فرابورس و عملیاتی شدن امکان معاملات بر روی سهام این شرکت‌ها است.

تحقق این امر مستلزم افزایش سرمایه آنها به میزان سهام واگذار شده به مشمولین هر استان بوده و این امر نیز سلب حق تقدم از شرکت‌های تعاونی شهرستانی که در حال حاضر مالک ۱۰۰ درصد سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی هستند، به شمار می‌رود. با این وصف، امید می‌رود طی بررسی‌های صورت گرفته در کمیسیون تخصصی شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی تصمیمات لازم و مناسب در این خصوص در کمیسیون یاد شده و شورای اصلی اتخاذ و اجرایی شود.

آیا کانون عضو شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل (۴۴) قانون اساسی است؟

با توجه به اینکه در زمان تدوین قانون تشکیل این شورا، کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری سهام عدالت وجود خارجی نداشته و هنوز تشکیل نشده بوده، کانون عضو شورا نیست. لیکن از دبیرخانه شورا درخواست کرده‌ایم که در زمان تشکیل جلسات از نماینده کانون (هرچند بدون رای) نیز دعوت شود.

آیا کانون به عنوان نماینده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی در سبد سهام واگذار شده تحت عنوان سهام عدالت، مدیریت کامل دارد؟

مالکیت و مدیریت عمده شرکت‌های موجود در سبد سهام عدالت به استان‌ها واگذار شده ولیکن به‌رغم انعقاد قرارداد واگذاری سهام به شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی، تاکنون مالکیت و مدیریت تعدادی از شرکت‌ها به سهام عدالت منتقل نشده و به‌‌رغم پیگیری‌های کانون هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است.

منظورتان کدام شرکت‌ها است؟

شرکت‌هایی مانند: شرکت دخانیات ایران، ملی گاز ایران، پایانه‌های صادراتی نفت، پخش فرآورده‌های نفتی ایران، هلدینگ خلیج فارس و حتی هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما».

نحوه مشارکت در افزایش سرمایه شرکت‌هایی که سرمایه‌گذاری‌های استانی سهامدار آنها هستند چگونه است؟ آیا در افزایش سرمایه‌هایی که از محل آورده نقدی است، مشارکت می‌کنند؟

شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تاکنون در افزایش سرمایه کلیه شرکت‌ها مشارکت کرده و درصد مالکیت خود را ثابت نگاه داشته‌اند، تاکنون در دو شرکت نیز افزایش سرمایه از محل آورده نقدی صورت گرفته که منابع لازم از محل منابع مالی در اختیار شرکت کارگزاری سهام عدالت (به نمایندگی از کلیه شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی) و به نام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تامین شده است.

عکس: مهدی حاجی‌وند