شروین شهریاری

فعالان بورس تهران طی هفته جاری به‌رغم ثبت برخی معاملات عمده شاهد رکود نسبی در جریان داد و ستد اوراق بهادار بودند که این روند در نهایت افت ۲/۰ درصدی شاخص کل در مقیاس هفتگی را موجب شد. وضعیت بازار سهام البته در روز چهارشنبه تا حدی رو به بهبود نهاد و با رشد ۶۵/۰ درصدی شاخص، نوید آغاز هفته‌ای بهتر برای سرمایه‌گذاران در سومین ماه سال را در پی داشت. دماسنج بازار سهام در پایان معاملات روز چهارشنبه بر روی رقمی حدود دو درصد کمتر از ابتدای اردیبهشت ایستاد تا احتمالا با توجه به باقی ماندن تنها یک روز معاملاتی، کارنامه‌ای منفی را برای دومین ماه سال ۹۰ ثبت کند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد بازار سرمایه پس از رشد سریع ۷/۱۳ درصدی در ماه فروردین، اکنون دوره استراحت را سپری می‌کند و در صورت تبعیت از روند مشابه در سال گذشته انتظار تداوم استراحت بازار در ماه خرداد وجود دارد؛ وضعیتی که می‌تواند زمینه تجدید قوای بورس برای بازگشت به دوران رشد در فصل تابستان را فراهم آورد.

بازار داغ معاملات عمده

بر خلاف روند داد و ستدهای خرد سهام که در این هفته با آرامش زیادی در جریان بود، در سمت معاملات عمده، رقابت سرمایه‌گذاران حقوقی با حرارت زیادی دنبال شد. در همین راستا، بلوک حفاری شمال پس از حدود یک هفته رقابت بین سه گروه در نهایت به بنیاد مستضعفان رسید تا این بلوک ۵۰ درصدی به علاوه یک سهم با قیمت اعجاب انگیز ۷۲۸ میلیارد تومان از سوی شرکت ملی نفت واگذار شود. تجربه ناکام دو عرضه اخیر «حفاری» که در قیمت‌هایی به مراتب کمتر از قیمت فعلی بدون خریدار باقی مانده بودند، در کنار مقایسه ارزش جایگزینی شرکت با ارزش بلوک معامله شده تعجب برخی کارشناسان را برانگیخته است. در معامله بلوک ۵ درصدی ایران خودرو نیز شرایط مشابهی برقرار بود و پس از رشد ۴۰ درصدی قیمت پایه، این بلوک کوچک در قیمت ۸۰۰۱ ریال از سوی تامین اجتماعی به گروه تعاونی کارکنان ایران خودرو واگذار شد. ارزش بازار شرکت در نرخ مورد اشاره معادل ۵ هزار میلیارد تومان بود که این ارزش گذاری برای ایران خودرو در نوع خود قابل تامل است. در این میان، سهام سرمایه‌گذاری سایپا نسبت به انجام معامله ایران خودرو واکنشی منفی را نشان داد و در روز چهارشنبه با صف فروش رو به رو شد. این مساله احتمالا به ایجاد حساسیت‌ها در خصوص ورود مجموعه سایپا به خرید سهام مالکیتی ایران خودرو باز می‌گردد که موجب موضع گیری سازمان بازرسی کل کشور و ایراد منع قانونی به این مساله شده است. پیش‌تر شایعاتی در مورد تمایل خرید بلوک ایران خودرو توسط سرمایه‌گذاری سایپا و تامین‌وجه آن از محل فروش سهام (از جمله ملی مس) مطرح شده بود که با حذف سایپا از گردونه خریداران در روز گذشته این سناریو عملا محقق نشد.

گزارش‌های مهم چند شرکت بورسی

شرکت‌های بزرگ و مطرح بورس در هفته جاری به تدریج اقدام به ارسال گزارش‌های ۱۲ ماهه و دعوت سهامداران خود به مجامع سالانه کرده‌اند. در مهم‌ترین گزارش‌ها، شرکت ایران ترانسفو عایدی ۴۲۰۰ ریالی به ازای هر سهم در تلفیق و ۳۷۸۴ ریالی برای شرکت اصلی را اعلام کرد که رشد مطلوبی نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. اما از سوی دیگر، افزایش حجم تسهیلات گروه از ۱۱۱ به ۲۶۸ میلیارد تومان در کنار تضعیف جریان وجه نقد عملیاتی شرکت از مشکلات شرکت در وصول مطالبات و لزوم حل مساله به منظور حفظ روند رشد حکایت دارد. در گزارش دوازده ماهه زامیاد نیز مشکلات مشابهی به چشم می‌خورد؛ این شرکت هم در پایان سال گذشته با افزایش قابل ملاحظه حجم حساب‌های دریافتنی و رشد ۱۳۰ درصدی حجم تسهیلات تا سطح ۳۰۷ میلیارد تومان مواجه شده است. «خزامیا» در گزارش ۱۲ ماهه سود هر سهم را معادل ۷۱۴ ریال محقق کرد. این در حالی است که حدود یک چهارم سود خالص شرکت در این دوره از محل فروش سهام حاصل شده که طبیعتا قابلیت تکرار نخواهد داشت. شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی نیز در آستانه گشایش نماد در فرابورس در روز دوشنبه هفته آینده، گزارش‌های خود را به بازار اعلام کرده است. «خارزم» در گزارش ۹ ماهه (منتهی به ۲۹ اسفند ۸۹) سود ۱۹۴ ریالی به ازای هر سهم خود را محقق کرده و پیش‌بینی درآمد هر سهم برای سال مالی منتهی به ۳۱ خرداد ۹۰ معادل ۳۶۴ ریال برآورد شده است. آخرین NAV شرکت (با احتساب ارزش روز دارایی‌های بورسی) به ازای هر سهم ۲۲۰۰ ریال است که البته با ارزش‌گذاری دارایی‌های خارج بورسی، از قابلیت افزایش مناسبی برخوردار خواهد بود.

دلالت‌های کاهش رشد اقتصادی برای بورس

در این هفته سرانجام پس از دو سال وقفه، نرخ رشد اقتصادی ایران توسط بانک مرکزی مجددا اعلام شد. بر اساس گزارش‌های رسمی، رشد اقتصادی ایران در سال ۸۸ معادل ۵/۳ درصد بوده است. رشد سال ۸۷ نیز در حالی «اندک» تخمین زده شد که خبرگزاری فارس رقم مزبور را نیم درصد برآورد کرده است. هر چند عواملی نظیر بحران جهانی و خشکسالی در توجیه روند رشد ضعیف اقتصادی کشور توسط معاون بانک مرکزی مطرح شد؛ اما مقایسه وضعیت ایران با کشورهای خاورمیانه از ضرورت بهبود شرایط به منظور رقابت پذیری کشورمان با اقتصادهای منطقه حکایت دارد. در همین حال، بورس تهران واکنشی کاملا متفاوت داشته و با ثبت بازده‌های اعجاب انگیز در دو سال گذشته بنا بر گزارش فدراسیون جهانی بورس‌ها (WFE) همواره در رتبه‌های برتر جای گرفته است. عدم تطابق این شرایط با وضعیت رشد اقتصادی کشور اخیرا منجر به بروز برخی نگرانی‌ها توسط کارشناسان از احتمال رونق حبابی بورس تهران شده بود. این در حالی است که در واکاوی دلایل رشد بازار باید به ترکیب متفاوت سهام حاضر در بازار سرمایه (که لزوما آیینه تمام نمای اقتصاد کشور نمی‌باشد) توجه کرد. در حقیقت وابستگی بالای شرکت‌های بورس تهران به روند قیمت‌های جهانی نفت و فلزات و افزایش چشمگیر قیمت این محصولات پس از بحران بین‌المللی از جمله دلایل اصلی رونق بورس در فضای کاهش رشد اقتصادی داخلی به شمار می‌رود.