علیرضا باغانی

چهارمین نمایشگاه بورس، بانک، بیمه و خصوصی‌سازی در حالی روز گذشته به کار خود پایان داد که بازار سرمایه ایران مرحله جدیدی از حیات خود را آغاز کرده است. در این نمایشگاه که از آن به عنوان مهم‌ترین رویداد سمبلیک بازار سرمایه کشور یاد می‌شود، بیش از یک صد بنگاه اقتصاد شامل ۲۰ بانک و بیمه بزرگ، ۲۵ شرکت کارگزاری، ۳۰ شرکت بورسی و غیربورسی، ۱۰ رسانه اقتصادی و شرکت‌های تامین سرمایه و مجریان و ناظران بازار حضور داشتند؛ اما آنچه در این رویداد سمبلیک بیش از پیش خودنمایی می‌کرد، ‌رسیدن به بورس تهران به مرحله بلوغ بود.

البته شاید به کار بردن عبارت بلوغ برای بورس ۴۳ ساله تهران در مقطع کنونی درست نباشد، اما مقصد از بالغ شدن بورس، رسیدن آن به مرحله تکامل است.

بدون شک فعالان بازار سرمایه، نمایشگاه بازار سرمایه ۴ سال پیش را به یاد دارند که در تالار پذیرایی، آن هم با حضور ۸ شرکت برگزار شده بود و اگر در مقام مقایسه، این رویداد نمایشگاهی را با ۴ سال گذشته بسنجیم، به طور قطع شکل تکامل‌یافته بورس را در شرایط فعلی به راحتی درک می‌کنیم.

بورسی که در آستانه ۴۴ سالگی، شرایط متفاوتی را تجربه می‌کند و در حال گذر از دوره تاریخی خاص است.

معاملات آنلاین یا همان آنلاین‌تریدینگ، بازار مجازی، آزادسازی اقتصادی و از همه مهم‌تر هدفمندی یارانه‌ها از آینده متفاوت بورس تهران حکایت دارند.

از یک سو قرار است در معامله آنلاین به جای امکان معامله ۶۰۰ ایستگاه معاملاتی، خود معامله‌گران بازار که براساس آخرین آمار شمار کدهای سهامداری فعال در بورس به ۷/۱ میلیون نفر رسیده، خود به طور مستقیم بتوانند در بازار، معامله کنند.

در این شرایط بورس تهران در گذر از چهل و چهلگی خود با تحولی دیگر همچون هدفمندی یارانه‌ها مواجه است. هر چند اجرای این طرح با اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی مقارن است و از این رو شاید از تاثیرات بر شرکت‌های بورسی به میزان قابل‌توجهی کاسته شود، اما در هر حال نمی‌توان اثرات این رویداد را به سودآوری شرکت‌های بورسی کتمان کرد.

در این حال مقامات اجرایی و نظارتی بازار از حذف قیمت‌گذاری دولتی، رقابتی شدن بازار، افزایش شفافیت فضای اقتصادی، افزایش بهره‌وری و ارتقای سطح مدیریت شرکت‌ها و در نهایت واقعی شدن قیمت‌ها به عنوان مزایای اجرای این طرح یاد می‌کنند، ولی در نهایت این معامله‌گران بازار هستند که همچنان با در پیش گرفتن سیاست احتیاط و دادوستد سهام با نگاه کوتاه‌مدت و میان‌‌مدت، در انتظار روزهای آینده بازار هستند.

گویای این واقعیت هم در حاشیه قرار گرفتن سهام شرکت‌هایی همچون گروه ساختمانی است که به زغم بخش عمده‌‌ای از تحلیلگران، در بلندمدت با رشد سودآوری مواجه خواهند شد، اما بازار در مقطع کنونی به دنبال کسب بازدهی در کوتاه‌مدت و بلندمدت است.

پس می‌توان پرواز شاخص بورس را در ارتفاع ۱۹ هزار و بازدهی ۴/۵۴ درصدی شاخص بورس از ابتدای سال ۸۹ تاکنون و بازدهی بی‌سابقه ۱۴۳ درصدی بازار در ۲۱ ماه گذشته و در نهایت بازدهی ۴/۶ درصدی بازار از زمان آغاز اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها (۲۸ آذرماه) به نگاه معامله‌گران نسبت به کسب بازدهی مناسب از بازار در شرایط فعلی نسبت داد و اگر بگوییم که همه در بازار در انتظار آینده و برطرف شدن ابهامات موجود هستند، تعبیری غیرواقعی نیست.

حال در این شرایط با وجود بیم‌ها و امیدهای پیش روی معامله‌گران بورس تهران، چهارمین نمایشگاه بازار سرمایه به ویژه در دو روز تعطیلی بازار (پنج‌شنبه و جمعه) با استقبال قابل‌توجه فعالان بازار مواجه بود.

هر چند بخش عمده‌ای از بازدیدکنندگان این نمایشگاه افرادی بودند که در این بازار مشغول فعالیت هستند و هنوز نهادهای نظارتی و اجرایی بازار نتوانسته‌اند بخش قابل‌توجهی از مردم را به سمت سرمایه‌گذاری در این بازار هدایت کنند، ولی نمایشگاه امسال از شکل‌گیری بورس تکامل یافته در کشور خبر می‌داد و نویدبخش بازاری به مراتب بزرگ‌تر از شرایط کنونی در آینده بود.

در حال حاضر از ۷۵ میلیون نفر جمعیت ایران، ۷/۱ میلیون نفر یعنی کمتر از دو درصد از مردم، در بازار سرمایه ایران سهامدار هستند و بورس تهران به دنبال اجرای اصل ۴۴ و پذیرش شرکت‌های جدید با وجود آن که فقط ۳۴۱ شرکت را در خود جای داده به ارزش ۸۶ میلیارد دلاری (معادل ۹۲ هزار میلیارد تومان) دست یافته است.

این در شرایطی است که براساس آمار اعلام شده در کشور ۳۵۰ هزار شرکت ثبت شده وجود دارد که اگر بازار سرمایه بتواند فقط ۱۰ درصد این شرکت‌ها را پذیرش کند، به بازاری با ۳۵ هزار شرکت و به طور قطع ارزش ده‌ها برابر ارزش کنونی دست خواهد یافت.

به طور قطع بازار سرمایه ایران که هم‌اکنون بورس دوم دنیا به لحاظ بازدهی محسوب می‌شود، با جذب شرکت‌های جدید و همچنین مردمی که در کشور با این بازار آشنا نیستند، به‌رغم مشکلات موجود، می‌تواند روزهای بهتری را در پیش رو داشته باشد.

پس در انتظار روزهای بهتر بورس تهران و یکه‌تازی این بازار ۴۳ ساله در اقتصاد کشور می‌نشینیم.