غلامحسین دوانی *

هفته اخیر که به هفته حسابدار موسوم شده شاهد برگزاری موفقیت‌آمیز سومین کنفرانس بین‌المللی حسابداری با همت انجمن حسابداری ایران و برپایی جشن تولد حسابداران ایران در روز دوشنبه ۱۵ آذرماه به همت جامعه حسابداران رسمی ایران و انجمن حسابداران خبره ایران بودیم. در حال حاضر چهار نهاد حرفه‌ای به شرح زیر هر یک بار مسوولیت حرفه حسابداری و حسابرسی کشور را بر دوش دارند.

۱- جامعه حسابداران رسمی ایران به عنوان نهاد قانونی حرفه حسابرسی با عضویت حدود ۱۸۰۰ نفر و میانگین تجربه ۱۵ سال

۲- انجمن حسابداران خبره ایران به عنوان قدیمی‌ترین نهاد حرفه حسابرسی و حسابداری با عضویت حدود ۳۲۰۰ نفر با میانگین تجربه ۱۰ سال

۳- انجمن حسابداری ایران به عنوان نهاد آکادمیک حرفه حسابداری و عضویت حدود ۳۰۰۰ نفر با میانگین تجربه ۱۰ سال؛

۴- انجمن مدیران مالی به عنوان نهاد مدیران مالی و کارشناسان ارشد فعال در حوزه مدیریت مالی با عضویت حدود ۶۰۰ نفر و میانگین تجربه ۱۰ سال

از آنجا که بیشتر اعضای یادشده در هر چهار نهاد حرفه‌ای مشترک هستند چنانچه اعضای انجمن حسابداران خبره را به عنوان شاخص حرفه حسابداری تلقی کنیم با یک نهاد غیردولتی مشتمل بر ۳۲ قرن تجربه به عنوان شاخصه اصلی حرفه حسابداری ایران مواجه خواهیم شد!

آنچه در این میان حائز اهمیت است بنیاد مالی هر چهار نهاد حرفه‌ای بر دوش اعضای آن قرار دارد و برخلاف بسیاری نهادهای حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای موجود این نهادهای حسابداری تاکنون «وام‌دار هیچ دولتی نبوده‌اند و بدون کمک مالی دولت توانسته‌اند به چنین رشد شتابانی برسند که نشان از همبستگی حرفه‌ای حسابداران دارد. تا آنجا که سوابق نشان می‌دهد اعضای جامعه حسابداری کشور در دهه‌های پس از انقلاب اسلامی بسیاری از مناصب اصلی دولت همچون ریاست دیوان محاسبات، بانک مرکزی، معاونت‌های ارشد وزارت امور اقتصادی و دارایی و ... را عهده‌دار بوده‌اند.

آنها برای راهبرد توسعه اجتماعی - اقتصادی کشور بیش از سایر حرفه‌ها تلاش کرده؛ اما بیشتر از هر حرفه دیگر مورد «بی‌مهری» قرار گرفته‌اند. حسابداری دانش‌ روزآمد کردن اطلاعات مالی و حسابرسی دانش اعتباردهی و پاسخگویی مالی است و بنابراین برای کسانی که علاقه‌مند به روزآمد کردن اطلاعات مالی یا اعتباربخشی فرآیند مبادلات بازرگانی نیستند، «حسابداری و حسابرسی» چندان خوشایند نیست، اما از آنجا که الزامات «شفافیت، پاسخگویی و حسابدهی» جز با حسابداری و حسابرسی امکان‌پذیر نیست لاجرم باید «نهادهای حرفه حسابداری» محترم شمرده شوند؛ زیرا حداقل سی و دو قرن تجربه را نمی‌توان با حرف و قانون و مصوبه و شعار نادیده گرفت. همچون کوهی که حتی در پس غبار قابل‌انکار نیست، از طرف دیگر نشر و توسعه فرهنگ حسابداری که به پاس خدمات ارزنده مرکز تحقیقات و بررسی‌های فنی سازمان حسابرسی صورت گرفته حوزه فعالیت و برون‌داد حسابداری را از شکل سنتی خارج کرده و حرفه حسابداری، امروز به درخت تنومندی که ریشه در اعماق تنیده تبدیل شده و شواهد عینی آن حضور تعداد ۱۵۰ دکترای حسابداری فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های داخل کشور در دو دهه اخیر است که در مقایسه با کشورهای پیرامون رقم قابل‌توجهی به شمار می‌رود؛ به ویژه آنکه تعدادی از این عزیزان در رشته حسابداری صاحب‌نظر و دارای رای و اندیشه حسابداری هستند.

از طرف دیگر حضور حدود ۲۰۰ موسسه حسابرسی که حوزه عملکردی آنان سراسر کشور بوده نوید آینده روشنی را برای حرفه حسابداری و حسابرسی به همراه دارد؛ به خصوص آن‌گاه که در مقام مقایسه استادان برجسته رشته حسابداری کشور با دیگر کشورهای منطقه همچون ترکیه برآییم. در چنین فضایی با توجه به آنکه ایران از جمله معدود کشورهایی است که در فدراسیون بین‌المللی حسابداران جهان (IFAC) دو عضو پیوسته (جامعه حسابداران رسمی ایران و انجمن حسابداران خبره ایران) دارد، جشن تولد سالانه حسابداران در ایران مفهوم خاصی خواهد داشت.

بدون شک دارندگان ۳۲ قرن تجربه به وضعیت فعلی بسنده نخواهند کرد و به قله مرتفع افتخارات ملی و به رویاهای حرفه حسابداری در واقعیت جامعه چشم خواهند دوخت. پیام مشروطیت اجرای قانون و حاکمیت بودجه بود که باید حاصل آن تولد جامعه حسابداری باشد.

اما با سقوط مشروطیت تولد این نوزاد به درازا کشید، اما در جامعه پر تب و تاب فعلی که خواسته بر حق شهروندان نظارت بر دخل و خرج، کاهش بهای قیمت تمام‌شده کالاها و خدمات و ارائه کیفیت بهتر می‌باشد، جز اجرای درست اصول حسابداری و نظارت عامه از طریق حسابرسی عملکرد که هر دو در گروی اعتلای حرفه حسابداری است، امکان‌پذیر نبوده و ناچار همگان روی به آستان این حرفه پرمسوولیت خواهند آورد و بنابراین جامعه حسابداری باید دو صد چندان خود را آماده ارائه خدمات برتر و پرکیفیت مالی نماید و از طریق دستیابی به دانش روزآمد حسابداری و حسابرسی جایگاه خود را در سطح ملی ارتقا بخشد. در همین رابطه به نظر می‌رسد با توجه به اینکه حرفه حسابداری جزو لاینفک جهان حسابرسی به شمار می‌رود، مقامات مسوول با گنجانیدن به عنوان هفته حسابدار در تقویم ملی در همدلی با حسابداران ایران و تقدیر از استادان برجسته حسابداری کشور که از مفاخر ملی محسوب می‌شوند، پیش‌قدم شوند.

* حسابدار رسمی