پرواز قیمت‌ها در بورس

شروین شهریاری*

بازار سرمایه کشور در تداوم روند رشد بی‌وقفه دو ماهه خود، در هفته جاری نیز عملکردی چشمگیر داشت؛ به نحوی که رشد شاخص بورس در این هفته به ۳/۳‌درصد رسید. شاخص قیمت بورس نیز بر اساس محاسبات قبلی در محدوده ۱۳۵۵۰ واحد قرار گرفته است که تنها دو‌درصد با شکست رکورد تاریخی خود در ۱۴ مرداد ماه ۸۳ فاصله دارد. میانگین P/E بورس در سه هفته اخیر با نیم مرتبه افزایش از ۷/۵ به بیش از ۲/۶ واحد رسیده است که نشان‌دهنده رشد پرشتاب قیمت سهام شرکت‌ها است.

این افزایش سریع در بازار سهام در حال حاضر با پشتیبانی تقویت اقتصاد جهانی صورت می‌پذیرد و رشد قیمت فلزات و نفت در هفته‌های اخیر مشوق اصلی خریداران سهام در بازار تهران بوده است.

با توجه به ابهامات موجود بر سر احیای اقتصاد جهانی و رشد سریع قیمت اکثر سهام و نیز اتمام فصل دریافت گزارش‌ شرکت‌ها، در پیش بودن روند اصلاحی در کوتاه مدت از سناریوهای محتمل است که باید مد نظر سرمایه‌گذاران قرار‌گیرد.

غول‌های بازار؛ همگی مثبت

ده شرکت برتر به لحاظ ارزش بازار اکثرا هفته بسیار خوبی را پشت سر گذاشتند و رشد قیمت سهام با انگیزه‌های متفاوت را تجربه کردند. سهام بزرگ‌ترین شرکت بازار - مخابرات ایران - با شایعه احتمال تعدیل تعرفه‌های مکالمه تلفن ثابت به حرکت درآمده و این در حالی است که سرمایه‌گذاران به علت عدم انتشار گزارش عملکرد سه ماهه تلفیقی، در خلأ اطلاعاتی نسبی در رابطه با آخرین تحولات رسمی شرکت به سر می‌برند. فولاد مبارکه یعنی دومین غول بورس نیز عملکرد جالب توجهی داشت و رشد قیمت سهام به میزان ۳/۱۲‌درصد در مقیاس هفتگی را ثبت کرد.

افزایش چشمگیر تقاضا در بازار فولاد کشور و رشد قیمت محصولات فولادی - که بار دیگر به میزان حداقل ۱۰‌درصد بیش از نرخ‌های جهانی اتفاق افتاده است - مهم‌ترین انگیزه برای خریداران سهام فولاد مبارکه است که به تعدیل پیش‌بینی سود شرکت در گزارش شش ماهه امیدوار هستند. ملی مس سومین شرکت بورس به لحاظ ارزش بازار نیز در مدار رشد ملایمی قرار داشت و روزهای خوش مس در بازار جهانی که منجر به شکستن سطح ۷۳۰۰‌دلاری شده است امکان افزایش سودآوری شرکت در صورت ثبات قیمت‌ها را ایجاد کرده است.

سهام بانک پارسیان نیز به عنوان ششمین شرکت بزرگ بورس پس از راه‌اندازی معاملات آتی و با چاشنی شایعه تکراری واگذاری توسط ایران خودرو، هفته مثبتی را با بازده ۱/۵‌درصدی تجربه کرد. گل گهر، پالایش نفت اصفهان، سایپا و حفاری شمال دیگر نمایندگان «غول‌ها» بودند که از قافله مثبت‌های بازار در هفته جاری عقب نماندند و به تناوب، افزایش تقاضا و رشد قیمت سهام را شاهد بودند.

صنعت خودرو؛ پدیده بورس ۸۹

شاید پس از سال ۸۳ که اقبال سرمایه‌گذاران به طور کلی از سهام خودرویی روگردان شد و متوسط نسبت قیمت به درآمد گروه، در برهه‌ای تا محدوده ۵/۲ مرتبه سقوط کرد، کمتر کسی فکر می‌کرد که سهام خودرویی بتواند مجددا در کانون توجه بازار قرار‌گیرد، اما تحولات سال جاری به طور کلی فرضیه مزبور را نقض کرده است و رشد ۵۶‌درصدی شاخص صنعت خودرو در سال جاری عملا سهام خودروسازان را به یکی از گروه‌های پیشتاز بازار تبدیل کرده است.

این رشد در حالی صورت می‌گیرد که در شرایط اقتصادی کلان حاکم بر صنعت تغییری ایجاد نشده است و حتی چشم‌انداز اشباع نسبی فروش خودروهای سبک و رقابتی شدن بازار، پیش روی فعالان این صنعت قرار دارد؛ اما مساله‌ای که منجر به این تحول در بازار سهام این شرکت‌ها شده است یک عامل محیطی و موقت به نام واگذاری‌های بلوکی و معاملات عمده است.

در همین راستا پس از واگذاری بلوک ۱۸‌درصدی سایپا در قیمت ۸۴۶‌تومان توسط دولت به تعاونی کارکنان سایپا (که هنوز قطعی شدن آن محرز نشده است) در هفته جاری خبر مربوط به واگذاری بلوک ۱۶‌درصدی گروه بهمن و زیرمجموعه‌ها به کارکنان سایپا منتشر شد.

این خبر توقف نماد سهام شرکت‌های مرتبط با این معامله (گروه بهمن، سرمایه‌گذاری بهمن، سرمایه‌گذاری ملی ایران، سرمایه‌گذاری اعتبار ایران) ‌را در روز دوشنبه در پی داشت. نکته جالب در این میان صف‌های فروش سنگین و حجم معاملات نسبتا بالا در روز قبل از توقف نماد در سهام شرکت‌های مزبور است که در صورت قطعیت معامله، زیان فروشندگان یکشنبه را در پی خواهد داشت.

در هر حال واگذاری سایپا توسط گروه بهمن علاوه بر شناسایی سود هنگفت (که در صورت واگذاری یک جای بلوک سایپا در نرخ ۵۳۰۰‌ریال بیش از ۱۶۰۰‌ریال به ازای هر سهم در عملکرد تلفیقی گروه بهمن تخمین زده می‌شود) می‌تواند مشکلات نقدینگی این خودروساز را نیز در کوتاه‌مدت مرتفع ساخته و زمینه اصلاح ساختار مالی و گسترش فعالیت این شرکت در بازار خودرو کشور را فراهم آورد.

تنبلی حقوقی‌ها برای عرضه

مطالعه تحرکات سرمایه‌گذاران حقوقی به ویژه در یک سال اخیر نشان می‌دهد که استراتژی فعالیت اکثر شرکت‌های حقوقی دستخوش تغییراتی شده؛ به نحوی که این بازیگران سنتی بازار دیگر کمتر به فروش سهام تحت مالکیت خود راغب هستند و واگذاری سهام را عموما در حجم‌های محدود صورت می‌دهند. این بی‌میلی حقوقی‌ها بر‌ای عرضه را می‌توان تا حدود زیادی به عملکرد بازار مربوط دانست؛ به نحوی که در دوره مورد بحث، تصمیمات فروش پس از گذشت مدت زمان کوتاهی با رشد مجدد قیمت سهام، پیشمانی فروشنده را در پی داشته است.

این رویکرد البته می‌تواند در صورت معکوس شدن روند بازار با افزایش انگیزه جهت عرضه، تهدیدی بالقوه برای بازار تلقی شود. در هفته جاری در ادامه روند مورد بحث، سهامداران عمده معاملات محدودی را صورت دادند.

در نماد‌های «وتوسم» و «وبانک» مجموعه صندوق بازنشستگی کشوری خریدهایی را انجام داد. مهر اقتصاد دستور خرید تدریجی سهام «فولاد» را در دستور کار داشت و سرمایه‌گذاری سمند نیز در نمادهای «وپارس» و «خودرو» خریدار بود.

در معدود تحرکات مربوط به فروش؛ سرمایه‌گذاری سپه عرضه‌کننده چادرملو بود و اکثر سهامداران عمده «ومعادن» (سرمایه‌گذاری ملی ، صندوق کارکنان فولاد و سرمایه‌گذاری تدبیر) نیز فروشنده سهام خود به صورت خرد بودند. نکته جالب توجه دیگر در این هفته فروش ۸۰‌میلیارد‌ریالی اوراق ۱۷‌درصدی لیزینگ ایران و شرق در فرابورس در عرض یک ثانیه بود.

عطش بازار برای خرید این اوراق از حجم قابل‌توجه منابع سرگردان و علاقه سرمایه‌گذاران به کسب بازده بدون ریسک در سطح ۱۷‌درصد به صورت روزشمار حکایت دارد.

یک گام دیگر به سوی «جعبه سیاه»!

اعلام دولت مبنی بر مراجعه شهروندان تهرانی در هفته پایانی مرداد ماه برای دریافت شماره حساب بانکی به عنوان یکی از آخرین استان‌های مشمول، عملا یک گام دیگر به سوی فراهم شدن مقدمات اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها محسوب می‌شود. همچنین بر اساس اظهار مدیرکل دفتر هدفمند کردن یارانه‌ها در وزارت رفاه، دوم شهریور ماه پس از تکمیل اطلاعات خانوار در سراسر کشور، میزان پرداختی یارانه‌ها به مردم مشخص می‌شود.

به نظر می‌رسد حرکت خزنده در راستای اجرای هدفمند‌سازی یارانه‌ها در نیمه دوم سال ادامه دارد و مجریان احتمالا قصد دارند اطلاع رسانی بیشتر در خصوص طرح را به فرصت کوتاهی قبل از آغاز اجرا محدود کنند.

بدین ترتیب هدفمند کردن یارانه‌ها و آثار اقتصادی آن کماکان به صورت یک «جعبه سیاه» برای اکثریت کارشناسان باقی مانده است و هفته‌های آینده تا شروع نیمه دوم سال احتمالا در بردارنده اطلاعات مهمی در خصوص جزئیات اجرایی طرح خواهد بود.