گروه بورس- علیرضا باغانی: معاون مطالعات اقتصادی بورس اوراق بهادار تهران جزئیات معاملات قرارداد آتی سهام را تشریح کرد. علی سنگینیان که در آستانه گشایش بازار اوراق آتی سهام با خبرنگار دنیای اقتصاد سخن می‌گفت، افزود: فیوچرز سهام امروز به طور رسمی آغاز به کار خواهد کرد و قراردادهای دو بانک پارسیان و کارآفرین همزمان با بازار نقدی در این بازار معامله می‌شود. وی با بیان اینکه کلیه معامله‌گران بورس با کد معاملاتی خود در بازار نقدی می‌توانند در این بازار به معامله سهام بپردازند، گفت: هر معامله‌گری که متقاضی خرید قراردادهای آتی است باید به کارگزار خود مراجعه کرده و ۲۰درصد از ارزش پایه قرارداد را به عنوان وجه تضمین به حساب بانک سامان کارگزار که بانک پایاپای‌ فیوچرز است، بپردازد که پس از آن کارگزار می‌تواند با قرار دادن درخواست خرید یا فروش، به خرید یا فروش قرارداد مورد نظر بپردازد. وی افزود: پس از اتمام معاملات اگر ۲۰‌درصد وجه تضمین پرداختی به نسبت ارزش قرارداد پایین‌تر باشد، معامله‌گر باید مابه‌التفاوت آن را بر اساس نرخ روز قرارداد پرداخت کند و بالعکس اگر ارزش قرارداد بالاتر رفت، طبیعی است که ۲۰‌درصد وجه تضمین آن نیز افزایش یافته و قابل بازگشت به معامله‌گر است.

وی با تاکید بر اینکه به منظور کاهش ریسک در این بازار محدودیت‌هایی در نظر گرفته شده است، گفت: هر مشتری در هر دوره قرارداد پارسیان می‌تواند ۱۵۰ قرارداد و نهایتا در ۳ دوره ۴۵۰قرارداد را خریداری و در نماد بانک کارآفرین نیز در هر دوره ۵۰‌قرارداد و در نهایت ۱۵۰ قرارداد «وکار» طی ۳ دوره تعیین شده، قابل خریداری است. افزون بر این کارگزاران نیز تا ۲۰‌درصد از قراردادهای عرضه شده را می‌توانند خریداری کنند، آن هم مشروط بر اینکه تا هزار قرارداد ۱۰۰میلیون تومان و تا ۳‌هزار قرارداد هم ۱۰۰میلیون تومان دیگر وثیقه نزد سپرده‌گذاری مرکزی داشته باشد، یعنی کارگزار به ازای وثیقه‌ای که سپرده است تا ۲۰‌درصد ارزش می‌تواند قرارداد آتی خریداری کند. معاون بورس، سررسید قراردادهای آتی را در شروع کار ۳ دوره، ۲ماهه، ۴‌ماهه و ۶‌ماهه عنوان کرد و افزود: زمان سررسید هر یک از این قراردادها به ترتیب پایان شهریور، آبان و دی ماه خواهد کرد.

سنگینیان در پاسخ به این پرسش که سرمایه‌گذاران در این بازار چگونه می‌توانند از وضعیت قرارداد خریداری شده، اطلاع کسب کنند؟ گفت: روزهای معاملاتی، ساعات معاملات و شرایط معاملات این بازار شبیه بازار نقدی است و نماد این قراردادها هم بر اساس سررسید آن قرارداد شناخته می‌شود، به عنوان مثال قرارداد دو ماهه بانک پارسیان با نماد «پارسیان ۸۹۰۶» شناخته می‌شود. وی در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه ارزش پایه قرارداد بر چه اساسی محاسبه می‌شود؟ گفت: محاسبه قراردادهای آتی از امروز بر اساس قیمت پایه انجام می‌شود که این قیمت پایه نیز بر اساس قیمت نقدی سهم، تعداد روزهای مانده به سررسید و نرخ سپرده کوتاه‌مدت بانکی تعیین شده است که نزدیک به بازار نقدی است و بر اساس آخرین بررسی‌ها، برای هر قرارداد پارسیان و کارآفرین حدود ۲‌میلیون تومان تعیین شده است. سنگینیان کارمزد شرکت بورس از محل معاملات قراردادهای آتی سهام را این گونه اعلام کرد: شرکت بورس ۸‌ده‌هزارم، سپرده مرکزی ۸‌ده‌‌هزارم، سازمان بورس یک‌هزارم و کارگزار خریدار و فروشنده هر یک ۴‌ده‌هزارم از معاملات انجام شده فیوچرز کارمزد می‌گیرند که این کارمزدها مطابق با کارمزدهای تعیین شده برای معامله‌ سهام در بازار نقدی است. وی پیش‌بینی کرد: بازار فیوچرز سهام نقدشوندگی بازار را افزایش داده و به توسعه بورس تهران منتج ‌شود و همچنین این بازار به کشف قیمت سهام در بازار سرمایه کمک ‌کند. به گفته سنگینیان، بازار اوراق آتی سهام امروز با حضور مقامات نظارتی و اجرایی بازار سرمایه در تالار حافظ متولد می‌شود تا بدین ترتیب از یکی از کارآترین ابزارهای معاملاتی دنیا در بورس تهران نیز استفاده می‌شود. وی گفت: در سایت رسمی بورس، روزانه اطلاعات تغییرات قیمت این قراردادها و وضعیت صف خرید و فروش هر یک از این قراردادها در اختیار معامله‌گران قرار می‌گیرد. وی افزود: در هر قرارداد بانک پارسیان ۸‌هزار و ۵۰۰ سهم و در هر قرارداد بانک کارآفرین ۶‌هزار سهم این بانک خصوصی مورد معامله قرار خواهد گرفت. معاون بورس پیش‌بینی کرد: با توجه به تجربه بورس کالا در معاملات آتی سکه، بازار فیوچرز سهام نیز با استقبال مواجه شود. وی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه در معامله این قراردادها آیا مالکیت قراردادهای آتی به سرمایه‌گذاران منتقل می‌شود و آیا اساسا از لحاظ قانونی مشکلی در این زمینه وجود ندارد؟ گفت: در این بازار از لحاظ قانونی مالکیت مشتری در قرارداد محرز است اما برگه‌ای مثل سهام رد و بدل نمی‌شود، در عین حال مدارک و اطلاعات موجود هم در سیستم کارگزار و هم در سامانه CDS و بورس اوراق بهادار ثبت می‌شود.

وی افزود: ۳۵ کارگزار مجوز قرارداد آتی سهم را در اختیار دارند که احتمالا بیشتر این کارگزاری‌ها در معاملات قرارداد آتی مشارکت خواهند کرد.

فرمول محاسبه قیمت تسویه روزانه قراردادهای آتی

تعیین ارزش آتی سهم پایه در قرارداد آتی سهام، بر اساس ارزش آتی عادلانه سهم پایه انجام می‌شود. ارزش آتی سهم پایه به قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی در زمان ارزش‌گذاری، نرخ سود علی‌الحساب بانک و زمان باقیمانده تا سررسید بستگی دارد. فرمول تعیین ارزش عادلانه آتی سهم (FV) به این صورت است: FV=CP×eix/۳۶۵

که، CP: قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی در زمان ارزش‌گذاری؛ I: نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه مدت؛ X: تعداد روزهای بین زمان ارزش‌گذاری تا آخرین روز معاملاتی.

نحوه محاسبه قیمت پایه در اولین روز معاملاتی

قیمت پایه، قیمتی است که در اولین روز معاملاتی قرارداد آتی توسط بورس تعیین می‌شود و این قیمت مبنای اعمال دامنه نوسان قیمت روزانه اولین روز معاملاتی است. فرمول تعیین قیمت پایه (FV) به این صورت است: FV=CP×eix/۳۶۵

که، CP: قیمت پایانی سهم در بازار نقدی در روز پیش از اولین روز معاملاتی؛ i: نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه مدت (۶‌درصد)؛ x: تعداد روزهای بین اولین روز معاملاتی و آخرین روز معاملاتی.