تاثیر هدفمندسازی یارانه‌ها بر بازار سهام

عکس: نگار متین‌نیا

گروه بورس- مجید اسکندری: دومین کنفرانس ملی بررسی آثار قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بر اقتصاد، بازار سرمایه و مسکن روز پنج‌شنبه با حضور کارشناسان اقتصادی و مالی برگزار شد. دکتر حسین عبده تبریزی در این کنفرانس با ارائه مقاله‌ای به بررسی آثار هدفمند کردن یارانه‌ها بر بازار سرمایه پرداخت.

وی نخست به تعریف تعدیل اقتصادی پرداخت و گفت: تعدیل اقتصادی یعنی حاکم کردن نیروهای بازار و به حداقل رساندن نیروهای مداخله‌گر و زمانی صورت می‌گیرد که بتوانیم سیستم قیمت‌ها را بر جامعه حاکم کنیم.

عبده تبریزی افزود: توقعی که ما از تعدیل اقتصادی داریم این است که فضای رقابتی در کشور ایجاد و بر مکانیزم‌های بازار تکیه شود و دولتی که تعدیل اقتصادی انجام می‌دهد به طور دائمی برای کشف قیمت‌ها بر مکانیزم بازار تکیه می‌کند.

دبیر کل سابق بورس سپس به بیان وجوه تعدیل اقتصادی پرداخت و گفت: کارشناسان وجوه متعددی را برای تعدیل اقتصادی بیان کرده‌اند که عبارتند از: آزادسازی قیمت‌ها، خصوصی‌سازی اقتصاد، اصلاح قوانین در جهت حرکت آزاد سرمایه و نیروی کار، تغییر تکنولوژی، افزایش بهره‌وری و بهبود مدیریت و سیستم مالی شرکت‌ها.

عبده ادامه داد: در شرایط امروز، تعدیل اقتصادی دارای سه وجه قیمت ارز، قیمت پول و قیمت حامل‌های انرژی است که اینها به هم مربوط هستند و نمی‌شود هزینه‌ها بالا رود، اما قیمت ارز ثابت باشد، اما ما جرات حل کردن هر سه عامل را نداریم و فقط حامل‌های انرژی را تغییر می‌دهیم. وی خاطرنشان کرد: سوال اساسی این است که اگر قرار است در کوتاه مدت، فقط یکی از قیمت‌ها واقعی شود، باید سراغ کدام یک از وجوه برویم؟

عبده تاکید کرد: پاسخ این است که باید سراغ قیمت ارز برویم، اما ما از این وجه گذشته‌ایم و افزایش قیمت حامل‌های انرژی را انتخاب کرده‌ایم که اثر کوتاه‌مدت آن به افزایش تورم، فشار برای افزایش قیمت پول و فشار برای افزایش قیمت ارز منجر می‌شود. وی درباره اهداف عمده طرح هدفمند کردن یارانه‌ها گفت: این طرح با هدف انتقال ثروت از دهک‌های بالاتر به دهک‌های پایین‌تر و اصلاح الگوی مصرف انجام خواهد شد و تفاوت اهداف آن با تعدیل اقتصادی در این است که هدفمند کردن یارانه‌ها با اهداف اقتصاد سیاسی اجرا می‌شود، اما تعدیل اقتصادی با اهداف اقتصادی دنبال می‌شود و سیاستمداران می‌خواهند بین این دو میان‌بر بزنند.

عبده توضیح داد: در تعدیل اقتصادی با استقرار مکانیزم بازار و نظام مالیات بر درآمد و مالیات بر مصرف، انتقال ثروت صورت گرفته که منجر به افزایش رفاه می‌شود، اما هدفمند کردن یارانه‌ها یک‌ میان‌بر اقتصادی است که می‌خواهد با انتقال ثروت، رفاه را افزایش دهد.

مدیرعامل شرکت تامین سرمایه نوین در ادامه آثار اجرای این طرح بر بازار سرمایه را شامل آثار عمده بلندمدت و آثار عمده کوتاه مدت دانست و گفت: مهم‌ترین اثر بلندمدت این طرح بهبود ویژگی علامت‌دهی قیمت‌ها، بهبود بهره‌وری سرمایه و افزایش کارآیی تخصیصی بورس است.

وی افزود:‌ این خوشبینانه‌ترین اتفاقی است که می‌تواند بیفتد البته اگر چگونگی اجرایی این طرح، درست باشد.

عبده تاکید کرد: بدون شک الان نمی‌توان گفت چه سهامی را بخرید و کجا سرمایه‌گذاری کنید، زیرا شیوه اجرای این طرح و عوامل متعدد به ما اجازه نمی‌دهد که پیش‌بینی کنیم کدام صنعت، تاثیر بیشتری را از این طرح می‌پذیرد.

بنابراین باید برای سرمایه‌گذاری، در چارچوب تحلیل بنیادی تصمیم گرفت.

رییس هیات‌مدیره کانون نهادهای سرمایه‌گذاری در ادامه در خصوص بهره‌وری سرمایه گفت:‌ بهره‌وری سرمایه، معیاری است که نشان می‌دهد، سرمایه فیزیکی تا چه حد به طور مناسب برای تولید کالاها و خدمات استفاده شده است.

وی افزود: ساعات کار، آموزش نیروی کار، سن و جنس، ترکیب نیروی کار، سطح سرمایه‌گذاری و پس‌انداز، مقررات دولتی و استفاده از ظرفیت عوامل موثر بر بهره‌وری هستند.

همچنین نرخ تورم، استفاده از دانش، مقیاس تولید، انگیزه‌های کارکنان، فضای کارگری، تخصیص منابع و کیفیت مدیریت سایر عواملی هستند که بر بهره‌وری موثرند.

عبده سپس ابعاد کارآیی بازار سرمایه را مورد اشاره قرار داد و گفت: کارآیی اطلاعاتی و کارآیی عملیاتی به کارآیی تخصیصی بازار منجر می‌شود و حذف یارانه‌ها منجر به کارآیی اطلاعاتی می‌شود.

وی افزود: اگر بازار به لحاظ تخصیصی، کارآ باشد، سرمایه را به سمت شرکت‌هایی روانه می‌کند که از آن بهترین استفاده را می‌کنند. بنابراین، بازارهایی دارای کارآیی تخصیصی هستند که در آنها پروژه‌های سرمایه‌گذاری با بهره‌وری نهایی سرمایه، تامین مالی می‌شوند. عبده سپس گفت: به دلیل تغییر هزینه‌های ثابت، تغییر تقاضا و تغییر قیمت نهاده‌های تولید، ریسک تجاری افزایش پیدا می‌کند. ما در حال حاضر اطلاعات کمی داریم و نمی‌دانیم عکس‌العمل مصرف‌کننده در اجرای این طرح جداگانه چگونه خواهد بود.

وی ادامه داد: با تغییر تقاضا برخی شرکت‌ها به سمت جایگزینی تکنولوژی حرکت می‌کنند و هزینه‌های سرمایه‌ای تغییر و قیمت نهاده‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.

همچنین ساختار سرمایه به سمت سرمایه حرکت می‌کند و بدهی کاهش می‌یابد. بنابراین شرکت‌ها باید نسبت به افزایش سرمایه، تاکید داشته باشند و سرمایه‌گذاری نیز باید عامل سرمایه را در تصمیم‌گیری خود لحاظ کنند.

دبیر کل سابق بورس درباره آثار عمده بلندمدت اجرای طرح یاد شده گفت: شفافیت بیشتر قیمت‌ها در بازار، علامت‌دهی بهتر قیمت‌ها، اصلاح قیمت‌های نسبی، بهبود بهره‌وری سرمایه، بهبود کارآیی تخصیصی بورس، افزایش ریسک تجاری و تغییر ساختار سرمایه مهم‌ترین آثار عمده بلندمدت اجرای این طرح به شمار می‌روند.

وی درباره منافع تغییر درآمدها و هزینه‌های بورسی گفت: در شرکت‌های بورسی تغییر درآمد ناشی از تغییر قیمت، تغییر فروش یا یارانه‌ها است و افزایش هزینه ناشی از افزایش قیمت نهاده‌های تولید، هزینه‌های تغییر تکنولوژی و هزینه فرصت ناشی از افزایش سرمایه در گردش است.

عبده سپس گفت: افزایش تلاطم قیمت‌ حامل‌های انرژی به افزایش تلاطم قیمت کالاها و خدمات منجر می‌شود که این موضوع به افزایش ریسک و کاهش ارزش سهام منجر می‌شود. از سوی دیگر افزایش قیمت حامل‌‌های انرژی به افزایش هزینه‌های تولید، کاهش سودآوری و کاهش ارزش سهام منتهی خواهد شد.