زهرا مجتهد

با رشد و توسعه بازار سرمایه، روز به روز به تعداد سرمایه‌گذاران در این بازار نیز افزوده شده است. به طوری که با گذشت ۱۳ سال از مکانیزه شدن سیستم معاملات بورس، شاهد حضور روز افزون سرمایه‌گذاران، به خصوص زنان سهامدار در بازار سهام هستیم. در این سال‌ها اگر چه سامانه معاملات بورس از نظر تاریخی دادوستد سهام را از سوی این قشر از جامعه به ثبت رسانده اما در حال حاضر با نگاهی به گذشته، می‌بینیم که به دلیل دست به دست شدن اطلاعات از طریق کاغذ در کارگزاری‌ها و محدود بودن فضای بورس به همان تالار شیشه‌ای و قبل‌تر از آن تالار سعدی، اطلاعات و آمار دقیق از جامعه سهامداری زنان در بورس وجود ندارد و اگر هم باشد به پس از ایجاد سیستم کامپیوتری در بورس بازمی‌گردد. مطابق مستندات این سیستم، در سال ۷۳ زنان سهامدار که از کد سهامداری برخوردار بودند به ۱۱تن رسیده‌اند.

اما اینکه قبل از این، فعالیت زنان در بورس به چه صورت بوده، اطلاعات مدونی وجود ندارد. اما تا آنجا که حافظه پیش‌کسوتان بازار سهام یاری می‌کند، از خانواده «خیراندیش» یاد می‌کنند که در ارقام بالا در سال‌های قبل از ۷۳ سهام خرید و فروش می‌کردند. «میترا بیات» اولین کارگزار زن در بورس تهران در این باره می‌گوید: «در خانواده «خیراندیش» چهار خواهر بودند که در حجم بالایی سهام معامله می‌کردند.» وی همچنین به یکی از سهامداران گرجی اشاره کرد و افزود: «خانم گرجی نیز از دیگر سهامداران فعال بود که در آن سال‌ها از توانایی بالایی در خرید و فروش سهام برخوردار بود. در همین راستا می‌توان به خانم کاشانی اشاره کرد که وی نیز در ارقام بالا خرید و فروش انجام می‌داد و در عین حال با کارگزاران مختلف در آن زمان همکاری می‌کرد. اگر چه تعداد کارگزاری‌های آن زمان در مقایسه با الان، کم بود اما در همان موقع نیز زنان فعال در بازار سرمایه انگشت‌شمار بودند. امروزه نیز تعداد زنان فعال در بورس تهران اگر چه نسبت به گذشته رو به افزایش دارد اما در مقایسه با کل جمعیت سهامداران فعال از جایگاه ویژه‌ای برخوردار نیستند. این امر با بیان نسبت ۵/۲۸درصد حضور زنان به ۵/۷۱درصد جمعیت مردان در بازار سرمایه اثبات می‌شود. تعداد کدهای سهامداری فعال در بورس تهران بیش از یک‌میلیون و ۶۲۹هزار و ۶۶۶نفر است که از این تعداد تنها ۴۶۶هزار و ۵۰نفر، جمعیت زنان فعال سهامدار را تشکیل می‌دهند. در برخی از معاملات بزرگ مانند معامله تاریخی صدرا نیز شاهد قدرت‌نمایی زنان کارگزاری برای به کرسی نشاندن قابلیت‌های خود بودیم. به طوری که در روز ششم بهمن ماه ۸۲ خانم میردامادی و خانم نوبری هر یک به نمایندگی از کنسرسیوم‌های تشکیل شده، روبه‌روی هم قرار گرفته و «سیمیندخت میردامادی» بازی را از دست «مهناز نوبری» خارج کرد.

البته در این به فضای نسبت مردانه نمی‌توان حضور زنان کارگزار و همچنین زنانی که در سازمان و شرکت بورس در لایه‌های دیگر بازار سرمایه فعالیت می‌کنند را نادیده گرفت.

در تالار شیشه‌ای سمت کارشناس مسوول عملیات بازار شرکت بورس بر عهده یک زن است. وی در کنار نظارت بر عملیات بازار بر فضای مبادلات سهام در میان کارگزاران حاضر در این تالار نیز نظارت دارد.

همچنین در بازار گسترش‌پذیر سرمایه، به جامعه حسابداران رسمی می‌توان اشاره کرد. در این جامعه نیز که حدود یک‌هزار و ۴۹۰نفر حسابدار رسمی جای دارند، تعداد ۷۰نفر یعنی معادل ۵‌درصد از کل آنها را زنان تشکیل می‌دهند.

به هر رو با توجه به ایجاد امکاناتی چون خرید و فروش اینترنتی در بازار سرمایه و همچنین اطلاع‌رسانی شرکت‌ها از طریق سایت‌های مطرح بورسی، مسیر حضور بیشتر زنان جامعه ما را در بورس و فعالیت آنها در این بازار به صورت غیرمستقیم هموار شده است. از این رو زنان با تمام مشغله‌ای که با آن روبه‌رو هستند چه در محیط کار و چه در منزل این امکان را دارند تا به جای اکتفا کردن به خرید دارایی‌هایی مانند سکه، طلا، زمین و ... که در میان زنان به عنوان پس‌انداز عمومیت دارد، وارد عرصه معاملات سهام در کنار مردان شوند.