دنیای اقتصاد- تازه‌ترین آمار فدراسیون جهانی بورس‌ها از عملکرد ۵۲‌ بورس عضو این نهاد به صراحت نشان می‌‌دهد که ارزش بازار بورس تهران نتوانسته جایگاهی بهتر از چهل و سوم را به دست آورد.از میان متغیرهای ۱۷گانه‌ای که فدراسیون جهانی بورس‌ها، عملکرد ۵۲ بورس عضو را بر اساس آنها مورد ارزیابی قرار می‌‌دهد، عملکرد بورس تهران تنها می‌‌تواند درپنج متغیر مورد بررسی قرار گیرد؛ چرا که به لحاظ ساختار خاص بورس تهران، بسیاری از ابزارهای مالی رایج در دنیا در این بازار تعریف نشده‌ است و به همین دلیل امکان مقایسه دقیق‌تر عملکردهای دوره‌ای وجود ندارد. در پی افت ۷/۲‌میلیارد دلاری ارزش بورس طی نوامبر رخ داد

نزول جایگاه جهانی بورس تهران

معصومه طاهرخانی

قطعیت معامله مخابرات موجب جهش رتبه بورس تهران به لحاظ درصد گردش سهام شد

تازه‌ترین آمار فدراسیون جهانی بورس‌ها از عملکرد ۵۲‌ بورس عضو این نهاد به صراحت نشان می‌‌دهد که ارزش بازار بورس تهران نتوانسته جایگاهی بهتر از چهل و سوم را به دست آورد.

بر اساس آخرین گزارشی که این فدراسیون در سایت رسمی خود منتشر کرده، تحولات ۵۲‌ عضو این فدراسیون در پایان نوامبر ۲۰۰۹ مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است.

اما از میان متغیرهای ۱۷گانه‌ای که فدراسیون جهانی بورس‌ها، عملکرد ۵۲ بورس عضو را بر اساس آنها مورد ارزیابی قرار می‌‌دهد، عملکرد بورس تهران تنها می‌‌تواند در ۵ متغیر مورد بررسی قرار گیرد؛ چرا که به لحاظ ساختار خاص بورس تهران، بسیاری از ابزارهای مالی رایج در دنیا در این بازار تعریف نشده‌ است و به همین دلیل امکان مقایسه دقیق‌تر عملکردهای دوره‌ای وجود ندارد.

از سوی دیگر، وجود برخی ساختارهای انحصاری در بورس تهران از قبیل محدودیت درصد نوسان روزانه، حجم مبنا، دستورالعمل‌های خاص معاملاتی و ... باعث شده‌اند که در پاره‌ای موارد نماگرهای این بازار انحرافاتی را در آمارهای نهایی نشان دهند.

به هر روی در گزارش ماه یازدهم میلادی فدراسیون جهانی بورس‌ها، بورس تهران از لحاظ ۵ متغیر «ارزش بازار»، «ارزش معاملات»، «دفعات معامله»، «گردش سهام» و در نهایت «تعداد شرکت‌های فعال در بورس» مورد کنکاش قرار گرفته است.

به وقت «دلار» یا «ریال»؟

نکته قابل توجه گزارش‌های ماهانه فدراسیون جهانی بورس، لحاظ کردن درصدهای نوسان بر اساس واحدهای پول محلی هر کشور از یک سو و دلار آمریکا از سوی دیگر است.

از آنجا که بررسی بازارها از دیدگاه پول واحد جهانی همواره مدنظر سرمایه‌گذاران قرار دارد، بنابراین نوسان متغیرها با این مقیاس پولی بیشتر در معرض توجه قرار دارد.

نرخ‌های برابری پول ملی هر کشور با دلار آمریکا گاهی سنگینی وزنه را به نفع داخلی‌ها و گاهی نیز به سوی خارجی‌ها منحرف می‌‌کند.

در این گزارش بررسی نوسان چهار متغیری که در بالا به آنها اشاره شد، از منظر پول محلی و پول جهانی (دلار آمریکا) مورد کنکاش قرار می‌‌گیرد.

وقتی برای ریزش ارزش بازار!

نگاهی به آخرین آمارهای فدراسیون جهانی بورس‌ها حاکی از افت ۷/۲میلیارد دلاری ارزش روز بورس تهران در ماه نوامبر در مقایسه با ماه گذشته میلادی است.

این متغیر که با عنوان (Market Capitalization) در جدول‌های فدراسیون جهانی معرفی شده، نشان می‌‌دهد که ارزش روز بورس تهران تا پایان ماه نوامبر به ۶۳میلیارد دلار رسیده که در مقایسه با ماه گذشته که ۷/۶۵میلیارد دلار بوده، افت ۷/۲‌میلیارد دلاری را تجربه کرده است.

ارزش روز بورس تهران بر اساس واحدهای پولی دلار و ریال به ترتیب در رتبه‌های ۴۳ و ۳۶ جدول فدراسیون جهانی بورس‌ها قرار گرفته است.

این در حالی است که بورس تهران در ماه نوامبر حائز رتبه ۴۱ بوده است.

در همین حال رتبه‌های اول تا سوم بیشترین رشد ارزش بازار بر اساس واحد پولی دلار، در ماه نوامبر به ترتیب متعلق به بورس‌های «شنزن» چین، «اندونزی» و «بمبئی» هند است.

جایگاه منفی‌ترین بورس‌های جدول تغییرات ارزش بازار هم به ترتیب متعلق به بورس‌های «برمودا» با منفی ۳۰‌درصد و «امان» با منفی ۷/۶‌درصد هستند.

چرخ سهام می‌‌چرخد

متغیر بعدی مورد بررسی فدراسیون جهانی بورس‌ها، درصد گردش سهام یا(Share Turnorer Velocity) است که آمارها حاکی از صعود جایگاه بورس تهران از رتبه ۴۴ ماه گذشته به رتبه پنجم درماه نوامبر است.

بر این اساس، بورس تهران در ماه نوامبر توانسته با گردش ۱۷۳درصدی سهام در این بازار رتبه پنجم جدول بهترین‌های درصد گردش سهام را به خود اختصاص می‌‌دهد.

رتبه‌های اول تا چهارم این جدول هم به ترتیب در اختیار بورس‌ های «نزدک» با ۷۸۱‌درصد، «شنزن» با ۵۲۱‌درصد، «بورس مصر» با ۲۶۷‌درصد و در آخر «شانگهای» با ۲۶۲‌درصد قرار دارد.

در انتهای جدول هم بدترین درصدهای گردش سهام متعلق به بورس‌های «لوگزامبورگ» با یک‌دهم درصد، «مالت» با ۲/۱‌درصد و «لیجیبونجا» با ۳/۳‌درصد است.

یادآور می‌‌شود دلیل اصلی ترقی رتبه بورس تهران در این شاخص، قطعی شدن معامله بلوک ۵۰‌درصدی مخابرات به ارزش ۸/۷میلیارد دلار در اواسط آبان ماه بوده است.

دفعات معامله؛ نزول تا رتبه آخر

دیگر متغیر مورد بررسی در جدول فدراسیون جهانی بورس‌ها، تعداد دفعات معامله سهام یا (Number of Trades in equity shares) است که بر اساس آن بورس تهران در جایگاه ۳۳ قرار گرفته است.

البته در این جدول تنها مقایسه بین ۴۷ بورس عضو صورت گرفته و آمار برخی از بورس‌ها در این جدول ذکر نشده است.

در سوی دیگر، معامله سهام بورس تهران در ماه نوامبر در مقایسه با ماه گذشته، نزول منفی ۴۴‌درصدی را نشان می‌‌دهد. این سقوط به شکلی است که رتبه‌ای بهتر از ۴۶‌ را در میان ۴۷ بورس عضو نتوانسته برای بورس تهران رقم زند.

بورس «کلمبو» هم با منفی ۶۲‌درصد، قعرنشین جدول افت دفعات معامله سهام است.

رتبه‌های نخست تغییرات مثبت این جدول هم به ترتیب در اختیار بورس‌های «شانگهای»، «شنزن» و «مالتا» است.

ارزش معاملات؛ سیر در میانه‌ها

ارزش کل معاملات (Total Value of Share Trating) چهارمین متغیری است که به بررسی جایگاه بورس تهران در میان دیگر بورس‌های عضو می‌‌پردازد. مطابق آمارهای ماه نوامبر، ارزش معاملات بورس تهران بر اساس واحد پول دلار، توانسته به عدد ۹‌میلیون و ۱۳۶‌هزار دلار برسد. این میزان ارزش معاملات رتبه ۲۸ جدول رده‌بندی ۵۲ بورس عضو را برای بورس تهران تعریف کرده است.

مجموع ارزش معاملات بورس تهران از ابتدای ماه میلادی تا پایان ماه نوامبر معادل ۶/۱۶‌میلیارددلار بوده است.

همچنین بیشترین ارزش معاملات ماه نوامبر ۵۲‌بورس عضو فدراسیون جهانی بورس‌ها، به ترتیب در اختیار بورس‌های «نزدک»، «یورنکست» و «شانگهای» است.

وقتی خارجی‌ها به «حافظ» نمی‌آیند

فدراسیون جهانی بورس‌ها در قسمتی دیگر از آمارهای ماه نوامبر به بررسی تعداد شرکت‌های فعال در ۵۲ بورس عضو خود پرداخته است.

این بررسی شامل تعداد کل شرکت‌های فعال در بورس‌ها بر اساس شرکت‌های داخلی و خارجی است.

بر این اساس بورس تهران، در ماه نوامبر شاهد ورود و خروج هیچ شرکتی به این بازار نبوده است. جمع کل شرکت‌های فعال در این بازار ۳۶۳ شرکت است که هیچ شرکت خارجی در بین آنها حضور ندارند.

از لحاظ تعداد شرکت‌های فعال هم جایگاه بورس تهران تا پایان ماه نوامبر در رده ۲۹قرار گرفته و رتبه‌های اول تا سوم جدول بورس‌های دارای بیشترین شرکت عضو، به ترتیب شامل بورس «بمبئی» با ۴‌هزار و ۹۵۵ شرکت، بورس «TSX» با ۳‌هزار و ۷۱۵ شرکت و در نهایت بورس «اسپانیا» با ۳ هزار و ۴۷۹ شرکت است.