بازتاب انتشار اولین رتبه‌بندی از سوی سازمان بورس
زمانی برای اعتراض کارگزاران
پس از اعلام نتایج رتبه بندی کارگزاران، نظرات و موارد مختلفی از سوی دست‌اندرکاران صنعت کارگزاری و بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار ما مطرح شد. هر چند سازمان بورس دو سال پیش نیز برای اعطای مجوز فعالیت در بورس کالا اقدام به رتبه‌بندی کارگزاران کرد، اما در سطح خیلی کوچک و به صورت گزینشی این اقدام صورت گرفت. این در حالی است که امسال سازمان بورس در مورد تمام کارگزاران و فعالیت‌های آنها طی دوره زمانی 31 تیر ماه سال 87 تا پایان تابستان امسال اقدام به رتبه‌بندی کرد که تنها سه کارگزاری با کسب 80درصد امتیازات، رتبه الف را در میان 87 کارگزار به دست آوردند. این مساله که رتبه‌بندی می‌‌تواند فضای بهتری بین کارگزاران ایجاد کند، موضوعی است که کارگزاران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد آن را تایید کردند اما چگونگی پرداختن به آن و تخصیص امتیازات، مهم‌ترین مساله‌ای است که انتقاد کارگزاران را به همراه دارد.
نحوه رتبه‌بندی نیاز به بازنگری دارد
در این رابطه رییس هیات مدیره کارگزاری تامین سرمایه نوین که رتبه «ب» و ردیف 12 را کسب کرده است، با بیان اینکه رتبه‌بندی کارگزاران بدعتی است که باید زودتر در این صنعت اتفاق می‌‌افتاد، افزود: مسوولان سازمان و شرکت بورس برای ارتقای سطح علمی کارگزاران، اعطای گواهی‌های اصول مقدماتی بازار سرمایه و تحلیل‌گری بازار سرمایه را به عنوان پایه‌ای برای بالا بردن سطح علمی افراد شاغل در کارگزاری‌ها قرار داده بودند؛ اما رتبه‌بندی کنونی کارگزاران اقدامی همه‌جانبه برای ارزیابی شرکت‌های کارگزاری است. علی اسلامی بیدگلی با تقدیر از این اقدام سازمان، تاکید کرد: نفس کار برای بازار سرمایه لازم و پسندیده است ولی
به نظر میرسد معیارهای رتبه‌بندی و نحوه انجام آن نیاز به بازنگری دارد، به نحوی که معیارها می‌توانست بیشتر باشد تا امتیازدهی و وزن‌دهی، مناسب‌تر صورت گیرد.
وی با تاکید بر اینکه در لیست اعلام شده خطای اندکی وجود دارد، افزود: برطرف شدن این موضوعات و استفاده از مشوق رتبه‌بندی در ارزیابی‌های بعدی، منجر به فعالیت کارگزاران در یک محیط پویا خواهد شد که به بازار پایگی کمک می‌‌کند.
اعمال نظر شخصی ارزیاب‌ها
رییس هیات مدیره کارگزاری تامین سرمایه نوین در عین حال از وزن بالای نظرات ارزیاب‌ها در امتیازدهی صورت گرفته انتقاد کرد و افزود: این موضوع باعث می‌‌شود در صورت تغییر ارزیاب‌ها، نتایج به صورت قابل‌توجهی تغییر کند که اگر به سمت کمی‌تر و آماری کردن رتبه‌بندی حرکت کنیم، نتایج با تقریب بهتری حاصل خواهد شد؛ چرا که خطای سیستماتیک و غیرسیستماتیک امری بدیهی است که وجود دارد.
وی اظهار داشت: در وزن‌دهی، نقش شرکت بورس و کانون کارگزاران به عنوان نهادهایی که ارتباط نزدیک‌تری با کارگزاران دارند، بسیار کم‌رنگ است. از سوی دیگر عملکرد شرکت‌های کارگزاری که در بورس اوراق و کالا به صورت همزمان فعال هستند، بررسی نشده یا کمتر به آن پرداخته شده است. اسلامی بیدگلی با بیان اینکه انتظار اشکال در اولین رتبه‌بندی وجود دارد، گفت: به هر حال سازمان بورس می‌‌تواند با توجه به اعتراضات و بازخوردهای صورت گرفته، نتایج اعلام شده را تعدیل کند تا در ارزیابی‌های بعدی نتایج مطلوب‌تری داشته باشیم.
ریز نمرات کارگزاران اعلام می‌‌شود
در همین حال رییس اداره نظارت بر کارگزاران از اعلام ریز نمرات داده شده کارگزاران طی روزهای آینده خبر داد و گفت: رتبه‌بندی در این شکل تا به حال صورت نگرفته بود و اطلاعات هر کارگزاری در حضور دو کارشناس از آنها گرفته شد و به هر حال کاری است که برای اولین بار در این اندازه صورت گرفته است.
باقرتبار در پاسخ به این سوال که چرا نقش کانون در امتیازدهی کم بود؟ گفت: با توجه به عمر کوتاه کانون به نظر می‌‌رسید کانون کارگزاران آمادگی چندانی برای ایفای نقش بیشتر در این رتبه‌بندی ندارد. کما اینکه مسوولیت رسیدگی به شکایات که امسال در اختیار کانون کارگزاران گذاشته شده، تنها مسوولیت جدی‌ای است که به کانون کارگزاران محول شده است.
وی از سوی دیگر به جلسات سازمان و کانون اشاره کرد و گفت: در کارگروه‌های مشترک، معیارهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و به نظر میرسد تنها ممکن بود با یک تا دو دهم اختلاف، رتبه‌ها بالا و پایین برود. این اتفاق در مورد شرکت بورس هم افتاد که «سازمان» بخش قابل‌توجهی از نظارت‌ها را صورت داد و تلاش می‌‌کنیم در دوره‌های بعدی نقش این نهادها افزایش یابد.
باقرتبار به تاثیر مثبت رتبه‌بندی اشاره کرد و گفت: این اقدام نهضتی را برای بازگشت به درون و ارتقای این صنعت فراهم کرد تا کارگزاران با مرور وضعیت خود و معیارهای در نظر گرفته شده، پیشرفت کنند.
در واقع از زمان تصویب این دستورالعمل تلاش کارگزاری‌ها برای کسب رتبه‌های بهتر آغاز شد و احتمالا این روند ادامه خواهد داشت. باقرتبار با اشاره به اینکه رتبه‌بندی هر سال انجام خواهد شد، گفت: رتبه‌بندی صورت گرفته عملکرد کارگزاران را از پایان تیر ماه سال ۸۷ تا پایان تابستان امسال بررسی کرده است که سعی خواهیم کرد از سال آینده رتبه‌بندی مقارن سال مالی کارگزاران انجام گیرد و در ابتدای سال نتایج آن اعلام شود.
تاثیر مثبت رتبه‌بندی در سالهای آتی
همچنین یک کارگزار دیگر، رتبه‌بندی را از نظر شخصی مثبت ولی از نظر معیارهای مورد نظر با اشکال دانست. مدیرعامل کارگزاری بهگزین که رتبه «د» و ردیف ۶۵ را کسب کرده با اعلام اینکه صنعت کارگزاری در کشور نسبت به هم‌صنفان خود در کشور‌های دیگر عقب مانده است، گفت: معمولا خیلی از کارگزاران ما شرکت‌های کوچک با کارآیی پایین هستند. از این منظر، رتبه‌بندی در مجموع فعالیت مثبت و رو به جلویی است که سازمان در پیش گرفته است. ناسوتی‌فر اظهار داشت: به نظر میرسد تغییرات حاصل از این رتبه‌بندی در سالهای آتی اثرات مثبتی را در عملکرد کارگزاران داشته باشد.
ناکارآمدی برخی معیارها
وی با انتقاد از معیارهای ذکر شده در این رتبه‌بندی یادآور شد: اینکه معیارهای انتخاب شده همگی درست هستند یا اینکه به درستی، کارآیی یا عدم کارآیی یک کارگزاری را نشان می‌‌دهد، در پرده ابهام است. مثلا تعداد و کیفیت پرسنل، فعالیت سبدگردانی و خرید و فروش‌ها از معیارهای مناسب رتبه‌بندی هستند، اما معیارهای ناکارآمد نیز وجود دارند. به طور مثال معیار سرمایه بالا در خصوص کارگزاران وابسته به شبکه بانکی یا شرکت‌های دولتی تفاوت و اهمیتی ندارد، اما در مورد کارگزاران بخش خصوصی بسیار مهم و سخت خواهد بود که نمی‌تواند به کارآیی کارگزاری مربوط باشد. از سوی دیگر املاک متعلق به کارگزاری نیز در کارگزاران دولتی یا بانکی به مراتب بیشتر از بخش خصوصی خواهد بود.
مدیرعامل کارگزاری بهگزین معیار دیگر نامناسب برای رتبه‌بندی را اهمیت دادن به شعب شهرستان‌ها عنوان کرد که به طور قطع از نظر اقتصادی برای بسیاری از کارگزاران خصوصی نمی‌تواند به صرفه باشد. اما این مورد در خصوص کارگزاران دولتی حتی در دور افتاده‌ترین نقاط کشور هم دیده می‌‌شود.
بی‌توجهی به واقعیت معاملات در رتبه‌بندی
مدیرعامل کارگزاری عمران فارس نیز که حائز رتبه «ج» و ردیف 27 شده است، در این باره با اشاره به معیارهای مربوط به حجم معاملات گفت: به نظر میرسد در برخی از موارد رتبه‌بندی به واقعیت‌های جامعه توجهی نشده است؛ چرا که برخی معاملات دستوری است و از سوی چند کارگزار انجام می‌‌شود که باعث بالاتر بردن حداقل‌های سنجش سایر کارگزاران خواهد بود.
این در حالی است که با توجه به معاملات دستوری، ۷۰ تا ۸۰درصد معاملات از سوی چند کارگزار صورت می‌‌گیرد و باقی کارگزاران تنها ۲۰درصد معاملات را در اختیار دارند.
هادی بیدختی افزود: با این حساب مقایسه مجموع معاملات کارگزاری‌ها مناسب و صحیح نخواهد بود و باید با حذف معاملات عمده، معیار معاملات خرد در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر سازمان پس از دریافت اطلاعات مورد نظر برای تکمیل کردن مدارک با کارگزاری‌ها تماسی نگرفته تا اگر مستندات دیگری نیاز است، ارائه شود. وی تاکید کرد: سازمان بدون هیچ دلیل منطقی رتبه‌های کارگزاران را به آنها اعلام نکرد تا اگر کسی اعتراض داشته باشد، بتواند آن را به سازمان عنوان کند.
وی گفت: به نظر میرسد سازمان از موضع بالا با کارگزاران رفتار می‌‌کند در صورتی که مجموعه بازار سرمایه از سازمان بورس، شرکت و کارگزاران تشکیل شده که در یک سطح هستند تا در کنار یکدیگر مشکلات موجود را برطرف کنند. بیدختی در عین حال گفت: رفع این موضوعات و انتخاب معیارهای رتبه‌بندی مناسب‌تر بدون شک باعث بهتر شدن فضای رقابتی کارگزاران خواهد بود.
جزئیات رتبه‌بندی منتشر شود
از سوی دیگر دبیر کانون کارگزاران در خصوص اعلام نتایج رتبه‌بندی کارگزاران گفت: بازخوردی که بعد از اعلام نتایج به وجود آمده نشان می‌‌دهد کارگزاران، مایلند از جزئیات رتبه‌بندی هم مطلع شوند. خزلی خرازی با بیان اینکه مبنای اصلی در رقابت، امکانات و قابلیت‌های کارگزاران بود، تاکید کرد: در تماس‌هایی که با کانون گرفته شده بعضی اشخاص اصلا رتبه‌های اعلام شده را قبول ندارند. وی درباره نقش کانون در خصوص رتبه‌بندی خاطرنشان کرد: تنها 15 امتیاز از 240 امتیاز در اختیار کانون بود و به جز این، کانون در کارگروه مشترک با سازمان، ایراداتی را به طرح اولیه رتبه‌بندی وارد کرد که باعث تعدیل آن شد.
خرازی با بیان اینکه از نظر شخصی رتبه‌بندی را برای بالا بردن کیفیت و کمیت صنعت کارگزاری موثر می‌‌دانم، تاکید کرد: در حال حاضر باید برای استفاده از فضای موجود و رقابتی‌تر کردن فعالیت کارگزاران، سریع‌تر مدل رتبه بندی را نهایی کنیم تا کارگزاران بر اساس مدل جدید، برنامه‌ریزی لازم را صورت دهند. وی افزود: تمامی این موارد نیازمند انتشار سریع‌تر جزئیات رتبه‌بندی است.
هر انتخابی، انتقاد هم دارد
اما قائممقام شرکت کارگزاری آگاه نیز که حائز رتبه «الف» و ردیف ۲ شده است، با بیان اینکه رتبه‌بندی به خودی خود موثر است، گفت: اگر معیارها درست باشد کارگزاران در جهت درست حرکت می‌‌کنند اما اگر درست نباشد، موجب انحراف در بازار می‌‌شود. عباس اسپید افزود: هر انتخابی بدون شک یک سری انتقادها دارد که ناشی از عملکرد کارگزاران است و یک سری هم برای بهتر شدن رتبه‌بندی است که توجه به این موارد می‌‌تواند رتبه‌بندی بهتری را صورت دهد. بر این اساس بهتر است در بحث معیارها یا امتیازبندی، تجدید نظر صورت گیرد. وی با اشاره به ۱۵ امتیازی که در اختیار کانون قرار گرفته است، تاکید کرد: این مساله بین کانون و کارگزاران مناقشه می‌‌اندازد تا کانون بین آنها تفاوت نگذارد. این در حالی است که باید به جای این ۱۵ امتیاز، نظرات کانون را بیشتر در دستورالعمل لحاظ می‌‌کردند. اسپید خاطرنشان کرد: یک سری از امتیازات هم جای تغییر دارد، مثل گواهی‌نامه‌های سازمانی که ۱۵ امتیاز داشته که اگر محتوایی نگاه کنیم ISO اهمیت چندانی ندارد.
در صورتی که سازمان برای قابلیت پذیرش الکترونیکی و سیستم حسابداری فقط 10 امتیاز در نظر گرفته است. به این ترتیب کارگزاران تشویق می‌‌شوند به سمت اخذ گواهینامه‌ها بروند تا اینکه قابلیت‌های خود را افزایش دهند.
قائممقام کارگزاری گفت: سازمان در رابطه با اجرای آیین‌نامه تلاش کرده که جلوی قضاوت افراد را بگیرد، اما هنوز جای کار بیشتری دارد. اسپید با اشاره به اینکه در اولین اطلاعیه سازمان نسبت به چیزی که بعد اتفاق افتاد تغییراتی بدون اطلاع قبلی صورت گرفت، افزود: هر چند این تغییرات در جهت بهبود رتبه‌بندی بوده است اما اطلاع ندادن آن باعث به وجود آمدن شائبه شد. در حال حاضر بهتر است سازمان از طریق کانون یک نظرسنجی انجام دهد تا نتایج در سالهای بعدی بهتر باشد.
کارگزاران بر اساس رتبه‌بندی کار بگیرند
در این خصوص یک کارگزار دیگر بورس رتبه‌بندی کارگزاران را متمرکز بر معیارهای کیفی دانست. مجید اصلی عضو هیات مدیره کارگزاری فارابی که رتبه «د» و ردیف ۴۶ را به دست آورده با بیان این که بهتر است رتبه‌بندی کارگزاران بر اساس معیارهای کمی باشد، گفت: این رتبه‌بندی باید با توجه به معیارهای کمی و اقدامات قابل اندازه‌گیری کارگزاری‌ها انجام می‌‌شد، بدان معنی که فعالیت کارگزاران در موارد مختلف بارم‌بندی و از این طریق به این شرکت‌ها نمره‌ای اعلام می‌‌شد، اما توجه به معیارهای کیفی مثل گسترش شعب شهرستان و ... باعث شده که در رتبه‌بندی کارگزاران بتوان به صورت سلیقه‌ای هم اعمال نظر کرد. وی در عین حال گفت: رتبه‌بندی کارگزاران به عنوان یک اقدام اولیه مناسب است و موجب ایجاد رقابت سالم بین کارگزاران می‌‌شود و این مراکز می‌‌توانند خدمات بهتری به مشتریان خود بدهند. وی پیشنهاد داد: با توجه به آن که در برخی از سازمان‌ها مثل سازمان نظام مهندسی بر اساس رتبه بندی‌ها به پیمانکاران پروژه داده می‌‌شود، بهتر است در بورس نیز بر اساس رتبه‌بندی کارگزاران، عرضه‌های اولیه و برخی از معاملات بلوکی در اختیار این شرکت‌ها قرار گیرد.
ارسال نظر