ارتقای تکنیکی حسابداری، ایجاد استانداردهای جدید و توقف حسابرسی دولتی
عکس: نگار متین‌نیا
گروه بورس- مجید اسکندری: دومین کنفرانس بین‌المللی حسابداری در ایران با برگزاری نشست تخصصی با حضور علی صالح‌آبادی، عباس هشی، نظام‌الدین ملک آرایی، هوشنگ خستویی، هوشنگ نادریان و تعدادی دیگر از فعالان حرفه حسابداری به پایان رسید.

در این نشست مسایل و مشکلات حرفه حسابداری در ایران مطرح شد و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.علی صالح‌آبادی در این نشست با اشاره به توانمندی‌های موسسات حسابرسی خصوصی تاکید کرد: «سازمان حسابرسی باید بیشتر به بحث‌های استانداردهای حسابرسی و آموزش بپردازد و کار حسابرسی را به بخش خصوصی واگذار کند.»
رشد بازار سرمایه نیازمند ارتقای حرفه حسابداری
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در نشست یاد شده گفت: مهم‌ترین دارایی در بازار سرمایه، اطلاعات است، بنابراین اطلاعاتی که شرکت‌ها به بورس ارائه می‌کنند و بورس در اختیار سرمایه‌گذاران می‌گذارد باید شفاف، کارا و درست باشد.از سوی دیگر در ماده 2 قانون بازار اوراق بهادار، هدف از تشکیل شورای بورس، کمک به شفافیت بازار در دو بعد معاملات و اطلاعات عنوان شده است.وی افزود: اعتباربخشی اطلاعات توسط حرفه حسابرسی صورت می‌گیرد و در ماده 45 قانون بازار آمده است که صورت‌های مالی حسابرسی شده و اطلاعات سه ماهه و 9 ماهه حسابرسی نشده را باید در اختیار سرمایه‌گذاران گذاشت. همچنین در ماده 47 این قانون اشاره شده است: «کسانی که اطلاعات را تصدیق می‌کنند باید صادق باشند در غیر این صورت جرائمی برای آنها اعمال خواهد شد.»صالح‌آبادی ادامه داد: در قانون اصل 44، بحث آماده‌سازی، مقدم بر خصوصی‌سازی است و در ابلاغیه رهبری نیز بر شفاف‌سازی اطلاعات، تاکید خاصی شده است.
رییس سازمان بورس سپس به دیگر زمینه‌های ارتباطی حسابرسان با دیگر حوزه‌ها اشاره کرد و گفت: هدفمند کردن یارانه‌ها در صورت نهایی شدن به کمک حسابرسان نیاز دارد. همچنین جذب سرمایه‌های خارجی نیازمند بین‌المللی شدن استانداردهای حسابداری است که این موضوع به بین‌المللی شدن بازار سرمایه نیز کمک خواهد کرد.
همچنین حرفه حسابرسی می‌تواند در استقرار نظام راهبری شرکتی و تشکیل کمیته حسابرسی در شرکت‌ها موثر واقع شود.
صالح‌آبادی در ادامه فعالیت حسابرسان در بازار سرمایه را مورد اشاره قرار داد و گفت: در حال حاضر حدود ۸۴ درصد ارزش بازار توسط ۶ موسسه حسابرسی می‌شود و ۱۶ درصد در اختیار حسابرسان معتمد بورس است و همه حسابرسان معتمد بورس، کار حسابرسی شرکت‌های بورسی در اختیار ندارند.
وی تاکید کرد: موسساتی که کار حسابرسی شرکت‌های بورسی را در اختیار دارند، باید توسعه کیفی پیدا کنند زیرا با توجه به بزرگ شدن بازار سرمایه، اهمیت موسسات حسابرسی در بازار سرمایه افزایش پیدا می‌کند و ما نیازمند بزرگ شدن موسسات حسابرسی هستیم.
رییس سازمان بورس پیشنهاد کرد: با توجه به پیچیدگی‌های روزافزون بازار سرمایه، ورود نهادهای جدید و ابزارهای جدید، نیازمند ارتقای حرفه حسابداری هستیم، بنابراین ارتقا و آموزش در این حرفه ضروری است. همچنین بازار سرمایه می‌تواند یکی از محرک‌های ایجاد استانداردهای جدید باشد و با توجه به اهمیت اطلاعات، استانداردها باید انعطاف بیشتری داشته و ارتقای آنها راحت‌تر باشد.
از سوی دیگر امکان مشارکت اعضای حرفه در تدوین استانداردها فراهم شده و حسابرسی داخلی در شرکت‌های سهامی عام نظام‌مند شود.
تدوین برنامه‌های درسی توسط جامعه حسابداران رسمی
در نشست یاد شده، دبیرکل جامعه حسابداران رسمی در خصوص برنامه آینده این تشکل برای رشته حسابداری گفت: به تازگی آیین‌نامه‌ای به تصویب رسیده که وزارت علوم را مقید کرده است که برنامه‌های درسی رشته حسابداری در دانشگاه‌ها باید توسط جامعه حسابداران رسمی ایران تدوین شود و امیدواریم با تصویب این آیین‌نامه خلاء موجود در این رشته برطرف شود.
نظام‌الدین ملک‌آرایی ادامه داد: وقتی به گذشته برمی‌گردیم، می‌بینیم که در کتاب‌های قدیمی رشته حسابداری به جنبه‌های عملی حسابداری نیز توجه شده است اما در کتاب‌های اخیر تنها جنبه‌های تئوری مورد توجه قرار گرفته و خلاء بین تئوری و کار عملی افزایش یافته است.
وی خاطرنشان کرد: پیروی بی چون و چرا از آنچه در کشورهای دیگر است، مشکلی را حل نخواهد کرد.
غازهای کانادایی مهم‌تر از روز حسابدار
در ادامه این برنامه، هوشنگ خستویی همکاری تشکل‌های حسابداری را مورد تاکید قرار داد و افزود: همه ما یک هدف داریم و آن بزرگی عزیزترین ثروتمان، ایران است. من فکر می‌کنم انجمن حسابداران خبره ایران باید ساختارشکنی کند زیرا بیشتر توان خود را در آموزش کاربردی به کار گرفته است.
عضو شورای عالی انجمن حسابداران خبره با انتقاد از برنامه‌های صدا و سیما گفت: سیما درباره زندگی غازهای کانادایی یک فیلم را ۱۰ بار پخش می‌کند، اما برای روز حسابدار هیچ برنامه‌ای ندارد. خستویی در پاسخ به دیدگاهی در خصوص فاصله بین تشکل‌های حسابداری خاطرنشان کرد: همه یک هدف داریم و وجود فاصله، تنها یک برداشت غلط است.
عقب‌ماندگی تکنولوژی حسابداری
همچنین دکترهوشنگ نادریان در این نشست مشکل حرفه حسابرسی در ایران را به روز نشدن فرآیندهای حسابرسی دانست و گفت: محصول کار حسابرسی در چند صفحه ارائه می‌‌شود، اما مشکل کلیدی حرفه ما عقب‌افتادگی‌های جدی تکنولوژیک و به روز نشدن فرآیندهای حسابرسی در کشور است.
رییس پیشین سازمان حسابرسی افزود: در حالی که در حسابرسی دنیا، ‌نرم‌افزارهای بسیار قوی استفاده می‌‌شود، ‌هیچ‌کدام از دستگاه‌های نظارتی ما مجهز نیستند.
از سوی دیگر مدل‌های حسابرسی ما در دو سه دهه اخیر ثابت مانده و کمتر موسسه‌ای وجود دارد که حسابرسی خود را مبتنی بر ریسک انجام دهد.
وی سپس گفت: یکی از نکات دیگر، بحث تنوع خدماتی است. حرفه حسابرسی در دنیا خدمات متنوعی انجام می‌‌دهد، در حالی که بسیاری از اینها به شکل علمی و پایه‌ای در کشور ما استفاده نمی‌شود. ما باید فرآیندهای حسابرسی خود را با همت اساتید و فعالان حرفه به روز کنیم.
ما برای دیوار حرف می‌‌زنیم
دکترعباس هشی یکی دیگر از شرکت‌کنندگان نشست نیز با اشاره به سخنان رییس دیوان محاسبات درباره انضباط مالی گفت: تمام گفته‌های رییس دیوان محاسبات درباره بی‌انضباطی مالی بود که همه این موارد به حساب و کتاب برمی‌گردد. وقتی رییس دیوان محاسبات از نوشتن کتاب موارد قانون‌گریزی می‌‌گوید، یعنی قبول کرده‌اند که حساب و کتابی نباشد.
وی افزود: در این فضا، تشکل‌ها و دانشگاه‌ها چگونه فعالیت نظارتی و حرفه‌ای داشته باشند، پس ‌در این شرایط ما برای دیوار حرف می‌‌زنیم. کاهش تصدی‌گری دولت و کاهش حسابرسی توسط سازمان حسابرسی در شرایطی مطرح می‌‌شود که به گفته سازمان بورس، ۸۴ درصد کار در اختیار ۶ موسسه است.
استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: حسابرسان بازوی اجرایی بورس هستند و ما لازم و ملزوم هستیم اما هفت موسسه حسابرسی به دلیل پر نکردن فرم اطلاعات، حذف شده‌اند.
در ادامه رییس سازمان بورس با تایید انتقاد دکتر هشی از سازمان حسابرسی گفت: موسسات بخش خصوصی باید نقش بیشتری را برعهده بگیرند و ما نیز آمادگی کمک به این بخش را داریم، ‌ضمن اینکه سازمان حسابرسی باید بیشتر به بحث استانداردها و آموزش بپردازد.
صالح‌آبادی درباره نظارت بر شرکت‌ها گفت: در مقوله نظارت، هم مدیران مسوولند و هم شرکت‌ها. اگر کسی اطلاعات غلط بدهد، ما قبل از اطلاعات دادن نمی‌توانیم وی را محاکمه کنیم. طبق ماده 47، مسوولیت با مدیران است و ما کنترل‌هایی را انجام می‌‌دهیم.
مگر اینجا کانادا است؟
در نشست یاد شده هوشنگ خستویی درباره نحوه تدریس حسابداری گفت: دستاوردهایی که در حین انجام کار حسابرسی به دست می‌‌آید، می‌‌تواند در دانشگاه تشریح شود زیرا در کار، با مواردی مواجه می‌‌شویم که در دانشگاه‌ها دیده نمی‌شود.
وی در پاسخ به ناصر پرتوی که از یکی از کارشناسان پرسید «حسابرسی ما چند سال از کانادا عقب است؟» گفت: مگر اینجا کانادا است، ‌مگر بقیه چیزهای ما مثل کانادا است، چرا همه فشارها باید به حسابدار وارد شود.
بایدها و نبایدهای کنفرانس
دومین کنفرانس بین‌المللی حسابداری در شرایطی برگزار شد که همزمان و در نزدیکی این کنفرانس، «کنفرانس تقلب» در سالن اجلاس سران در حال برگزاری بود و برخی کارشناسان به دلیل تقارن این دو برنامه، ‌نتوانستند حضور موثری داشته باشند.
تبلیغ و بزرگ‌نمایی بیش از حد انجمن حسابداری ایران و ایجاد شائبه اختلاف بین تشکل‌های حسابداری از سوی ناصر پرتوی دبیرکل انجمن حسابداری ایران نیز در شرایطی صورت می‌‌گرفت که وی، «پرهیز از بخشی‌نگری» را شعار انجمن می‌‌داند و همواره از نزدیک شدن تشکل‌های حسابداری سخن می‌‌گوید.
بسته بودن اتاق خبرنگاران در روز دوم کنفرانس به گفته روابط عمومی مرکز همایش‌های صدا و سیما به این دلیل بود که این اتاق تنها برای یک روز اجاره شده بود که این امر منجر به بازگشت برخی خبرنگاران شد، زیرا اطلاع‌رسانی سریع، تنها از طریق دسترسی به کامپیوتر و اینترنت موجود در این اتاق امکان داشت.
همچنین تعدد مقالات ارائه شده در کنفرانس موجب شد تا نشست تخصصی بزرگان حرفه حسابرسی در کمترین زمان ممکن برگزار شود و بسیاری از مباحث در حد طرح باقی بماند. این در حالی است که برخی سوالات مطرح شده از سوی ناصر پرتوی از قبیل «چه احساسی دارید؟» «ایران چگونه کشوری است؟»، «در دو دقیقه پاسخ بدهید» و «چند سال عقبیم؟» حاضران در کنفرانس را به واکنش وا داشت.
در کنار این موارد، اجرای ادبی‌گونه کنفرانس توسط دکتر بهروز خدارحمی مجری این برنامه از موارد مثبت و قابل توجه بود.