گروه بورس - علیرضا باغانی: پس از آنکه سازمان بورس و اوراق بهادار به صورت چراغ خاموش برای جلوگیری از رشد یا افت غیرمنطقی نمادها در روز بازگشایی، دامنه نوسان را محدود به 3درصد کرد یا به اصطلاح معامله‌گران دامنه نوسان را بست، روز گذشته صالح‌آبادی سخنگوی سازمان بورس با تایید این اقدام، دلایل و جزئیات محدود کردن نوسان نمادها در روز بازگشایی را تشریح کرد.

دستکاری قیمت در کار نیست
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در جمع خبرنگاران با اشاره به طرح مباحثی در رابطه با دستکاری در قیمت برخی نمادها در روز بازگشایی گفت: هیچ گونه دستکاری در قیمت نمادهای معاملاتی صورت نگرفته است و اگر دستکاری صورت گرفته بود، سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر بازار سرمایه آن را به صورت صریح اعلام می‌کرد.
وی در پاسخ به این پرسش خبرنگار دنیای اقتصاد مبنی‌بر این که اگر دستکاری در قیمت برخی نمادها صورت نگرفته، چرا سازمان بورس بدون هیچ گونه اطلاع‌رسانی دامنه نوسان را در روز بازگشایی بسته و محدود به 3درصد کرده است؟ گفت: محدود کردن دامنه نوسان از اختیارات قانونی سازمان بورس است و ما نیز از این اختیار خود استفاده کردیم و به این نتیجه رسیدیم که افزایش قیمت یا افت قیمت یک نماد در یک روز باید منطقی باشد و اگر اتفاقی در سود و زیان شرکت رخ نداده، چرا باید نماد بدون دلیل رشد کند. بنابراین براساس قواعد منصفانه‌ای که در بازار به آنها معتقدیم، محدود کردن دامنه نوسان را به عنوان یک ابزار کنترلی، مدتی است در بازار اعمال کرده‌ایم.
نوسان فقط برای تعدیلی‌ها
صالح‌آبادی بدون اشاره به دلیل عدم‌اطلاع‌رسانی درباره محدود کردن دامنه نوسان در روز بازگشایی گفت: اگر شرکتی پیش‌بینی سود خود را تعدیل منفی یا تعدیل مثبت کرده باشد، دامنه نوسان آن در روز بازگشایی کاملا باز و آزاد است و نماد در شرایط عادی می‌تواند افزایش یا افت قیمت داشته باشد، اما اگر نماد پس از ارائه اطلاعات، افزایش سرمایه و تقسیم سود بازگشایی شده باشد، دامنه نوسان آن بسته خواهد بود.
خواستیم از ابزار کنترلی خود استفاده کنیم
وی در برابر این پرسش خبرنگار دنیای اقتصاد که پرسید با محدود شدن دامنه نوسان، معامله‌گران چگونه می‌توانند در یک بازار رقابتی و براساس عرضه و تقاضا به دادوستد سهام بپردازند؟ پاسخ داد: با بسته شدن دامنه نوسان برای نمادها در روز بازگشایی مشکلی در معامله سهام به وجود نمی‌آید و فقط از ایجاد حباب یا رشد غیرمنطقی سهام جلوگیری می‌شود و این تغییر خاصی نیست. در واقع لازم بود در زمانی که شرکتی اطلاعاتی می‌دهد که در سود خود تغییری نداده است، نباید قیمت آن بدون دلیل رشد کند و برخورد سازمان بورس با همه شرکت‌ها در این زمینه یکسان است و از ابراز کنترلی خود به صورت جدی استفاده خواهد کرد.
خبری از دستکاری در «صدرا» و «کروی» نیست
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به پرسشی دیگری مبنی‌بر اینکه عملکرد سازمان در بستن دامنه نوسان، شائبه دستکاری قیمت نمادهایی همچون توسعه معادن روی، صدرا و ... را تقویت کرده است، تاکید کرد: هیچ گونه دستکاری در قیمت‌ نمادهای معادن روی، صدرا و هیچ نماد دیگری رخ نداده و اگر چنین بود، سازمان بورس آن را صراحتا اعلام می‌کرد.
صالح‌آبادی در شرایطی که به سردرگمی معامله‌گران در روزهای اخیر به دلیل اجرای دامنه نوسان بسته آن هم بدون اطلاع‌رسانی هیچ گونه اشاره‌ای نکرد، ادامه داد: در شرایط کنونی یک نظریه این است که دامنه نوسان برخی نمادها می‌تواند متفاوت باشد و این موضوع قابل‌بررسی است.
دامنه نوسان 5 درصد نمی‌شود
وی در پاسخ به این سوال که آیا امکان افزایش دامنه نوسان به سطح ۵درصد وجود دارد؟ گفت: نگرش‌های مدیریتی متفاوتی در این زمینه وجود دارد و همان‌طور که گفته شد، این موضوع قابل‌بررسی است، اما دامنه نوسان ۵درصدی بعید به نظر می‌رسد.
پول‌های درشت دست اینهاست
رییس سازمان بورس با آن که تنها به بخشی از ابهامات در رابطه با بسته شدن دامنه نوسان در روز بازگشایی پاسخ داد و به سرعت از کنار آن گذشت، اما در مورد معامله بزرگ مخابرات به‌ویژه هویت خریدار آن مورد پرسش‌های فراوان قرار گرفت.
تا جایی که از او در رابطه با خرید بلوک مدیریتی مغایرات از سوی کنسرسیوم شبه‌دولتی پرسیده شد که او نیز پاسخ داد: پول‌های درشت در دنیا در اختیار صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری و صندوق‌‌های بازنشستگی است و به طور معمول سهامداران حقیقی و خرد توانایی خریدهای بلوکی را ندارند، بنابراین معمولا صندوق‌های بازنشستگی که از منابع مالی خوبی برخوردارند، از آنجا که به بازنشستگان خود تعهد دارند، سرمایه‌گذاری‌های مشخصی را انجام می‌دهند و در تمام دنیا هم صندوق‌های بازنشستگی از قدرتمندترین سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند، بنابراین در ایران هم بورس بهترین مکان برای سرمایه‌گذاری‌های صورت‌گرفته از سوی صندوق‌ها شناخته شده است.
خریدار، نهاد عمومی غیردولتی بود
وی با بیان اینکه سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بازنشستگی در بورس موجب شفاف شدن عملکرد آنها شده است، گفت: این صندوق‌ها می‌توانستند در بازار مسکن، ساخت‌و‌ساز، طلا، ارز و ... سرمایه‌گذاری کنند و هیچ کس هم از گردش مالی و منابعی که آنها در اختیار دارند با خبر نشود، اما این صندوق‌ها وارد بورس شده و در بازار شفاف به خرید سهام بلوکی پرداخته‌اند. اتفاقی که در شفافیت کامل رخ داده است و همه از آن باخبر هستند، پس باید این اتفاق را به عنوان یک رخداد مثبت تلقی کرد.
از سویی دیگر قانون‌گذار واگذاری ۴۰درصد از سهام شرکت‌ها به این نهادهای عمومی غیردولتی را پیش‌بینی کرده است، ضمن اینکه در سیاست‌های ابلاغ‌شده اصل ۴۴ هم ۸۰درصد مالکیت بنگاه‌های دولتی به بخش خصوصی، بخش عمومی غیردولتی و تعاونی‌ها امکان‌پذیر است. این موضوع در قانون دیده شده و این ساختار در نقاط دیگر جهان نیز وجود دارد.
خریداران غیر می‌توانند وارد کنسرسیوم شوند
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به وجود شرط اهلیت در معامله چرا اعضای کنسرسیوم قصد واگذاری سهام خریداری شده را به اشخاص دیگر دارند؟ گفت: بلوک مزبور تا زمانی که بخش نقدی پرداخت نشود، در اختیار کارگزاری بهمن است و از آن جا که تامین وجه نقد بسیار مهم است، بلوک تا زمان پرداخت بخش نقدی، در اختیار خریداران قرار نمی‌گیرد، ضمن اینکه البته خریدار بلوک مخابرات ۲۴۰میلیارد تومان معادل ۳درصد ارزش بلوک را به صورت ضمانتنامه بانکی بدون قید و شرط ارائه کرده‌است و ۳۰ روز پس از انجام معامله هم باید ۲۰درصد نقدی را بپردازد. پس از آنکه این ۲۰درصد نقدا پرداخت شد، خریدار می‌تواند اشخاص دیگری را در سهام خریداری شده با خود شریک کند و البته خریداران اصلی می‌توانند شرکت را مدیریت کنند و تایید صلاحیت هم اساسا برای اعمال مدیریت بوده است. در نهایت خریداران غیر و آنهایی که پس از واگذاری به جمع سهامداران می‌پیوندند اصولا نمی‌توانند سهام مدیریتی در اختیار داشته باشند.
آمار دارم!
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اظهارات رییس اتاق بازرگانی ایران در مورد اینکه اکثر خریداران سهام بنگاه‌های دولتی در ۶ ماه گذشته شبه‌دولتی‌ها بوده‌اند، گفت: آنها آمار بدهند، من آمار خودم را دارم و حاضرم که این آمار را منتشر کنم، ضمن اینکه تعریف شبه‌دولتی‌ها را قانون مشخص می‌کند و از نظر قانون هم خریدار مخابرات بخش عموما غیردولتی است.
صالح‌آبادی با بیان اینکه در ساختار دولتی مقرراتی وجود دارد که توسعه شرکت‌ها را محدود می‌کند، ولی وقتی این شرکت‌ها به بخش غیردولتی واگذار می‌شوند، از یک سری محدودیت‌ها خلاص شده و می‌توانند در چارچوب قانون تجارت فعالیت کنند، گفت: هدف از واگذاری شرکت‌ها افزایش بهره‌وری و کارآیی آنها است که به نظر می‌رسد اگر خریدار هم بخش عمومی غیردولتی باشد، نیز این اتفاق رخ خواهد داد.
اصطلاح شبه‌دولتی
ناشی از ناراحتی‌هاست
در ادامه نشست، فهیمی معاون حقوقی سازمان بورس در رابطه با خرید سهام از سوی برخی نهاد‌های عمومی غیردولتی گفت: بعضی از فعالیت‌های اقتصادی سرمایه‌ محور است و برخی دیگر از این فعالیت‌ها هم صلاحیت‌محور است و شماری دیگر از این فعالیت‌ها هم واجد هر دو جنبه هستند. بنابراین صرف داشتن پول می‌شود در همه حوزه‌ها سرمایه‌گذاری کرد، اما نمی‌شود مدیریت کرد و کسی که ۵۰درصد سهام یک شرکت را می‌خرد، قطعا دنبال مدیریت بلندمدت بوده است. همچنین در قانون آمده است: نیروهای مسلح اشخاص مطلقا دولتی از فعالیت‌های اقتصادی منع شده‌اند و اجازه تاسیس شرکت ندارند که البته اصطلاح شبه‌دولتی هم در این زمینه ناشی از برخی ناراحتی‌ها است، چراکه نهادهای عمومی غیردولتی را نباید شبه‌دولتی خطاب کرد، بلکه منظور قانون‌گذار این بوده که نهادهایی که مشمول هیچ قانونی نیستند، اجازه سرمایه‌گذاری ندارند.
تامین سرمایه‌ها بیکار نیستند
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه اظهاراتش از بررسی حذف گره معاملاتی خبر داد و گفت: تاثیرگذاری گره معاملاتی در بورس در حال بررسی است و هفته آینده این آیین‌نامه در هیات‌مدیره بورس بررسی می‌شود.
وی در پاسخ به سوالی در رابطه با عدم‌همکاری سازمان خصوصی‌سازی با شرکت‌های تامین سرمایه گفت: در جلسات هیات پذیرش تلاش خواهیم کرد تا تعهد پذیره‌نویسی از سوی سازمان خصوصی‌سازی به شرکت‌های تامین سرمایه داده شود، اما تعهد پذیره‌نویسی تنها کار تامین سرمایه‌ها نیست، بلکه آنها فعالیت‌های دیگری نیز انجام می‌دهند. به عنوان مثال به زودی اوراق مشارکت دو پالایشگاه اصفهان و آبادان به ارزش هزار میلیارد تومان از سوی شرکت تامین سرمایه امین منتشر خواهد شد و این شرکت‌ها بیکار نیستند.سخنگوی بورس در ادامه، برگزاری نخستین جشنواره برترین‌های بازار سرمایه در اول آذرماه 88 و برگزاری نمایشگاه بورس در نیمه دوم دی‌ماه 88 را از دیگر برنامه‌های سازمان بورس اعلام کرد.
فرابورس در خانواده بورس
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه نشست به راه‌اندازی فرابورس اشاره کرد و گفت: این سازمان پس از راه‌اندازی فرابورس، مکاتبه‌ای را با وزیر امور اقتصادی و دارایی در خصوص عرضه‌های سازمان خصوصی‌سازی در این بازار انجام داد که حسینی با این درخواست موافقت کرد، به طوری که مزایده‌های این سازمان نیز در فرابورس انجام خواهد شد.
وی به بحث تشکیل شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی اشاره کرد و اظهار داشت: سهام این شرکت‌ها نیز در فرابورس عرضه خواهند شد.
صالح‌آبادی درباره جلسه اخیر شورای‌عالی بورس گفت: در این جلسه فرابورس در خانواده بورس قرار گرفت تا این بازار بتواند در اولویت روش‌های واگذاری شرکت‌های مشمول اصل 44 قرار گیرد.
وی با بیان اینکه در قانون اصل ۴۴ نام فرابورس ذکر نشده است، افزود: در قانون دو مشخصه برای بورس اعلام شده است که فرابورس هر دو خصیصه بازار متشکل خودانتظام و معامله توسط کارگزاران را دارد که همین موضوع باعث شد تا در زمره بورس قرار گیرد.
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: لایحه «توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید» در اولویت برنامه‌های کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه بودجه مجلس قرار دارد.وی افزود: کمیسیون برنامه و بودجه مجلس به عنوان کمیسیون فرعی امروز رای نهایی خود را در مورد این لایحه اعلام خواهد کرد و کمیسیون اقتصادی مجلس نیز 9 ماده از این لایحه را مورد بررسی قرار می‌دهد.
همکاری با یک بورس ۱۰۰میلیاردی
دکتر صالح‌آبادی همچنین به امضای تفاهم‌نامه همکاری با کمیسیون اوراق بهادار پاکستان اشاره کرد و گفت:‌ این کمیسیون اقدامات خوبی را در زمینه تدوین قانون و مقررات انجام داده است که دو طرف می‌توانند همکاری‌های مناسبی را با یکدیگر داشته باشند.وی ارزش بازار سه بورس اسلام‌آباد، کراچی و لاهور پاکستان را 100میلیارد دلار اعلام کرد.
رییس هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه همه شرکت‌های بورسی امضای دیجیتال برای ارسال اطلاعات از طریق کدال را دریافت کرده‌اند، ادامه داد: در حالی وضعیت نقدشوندگی شرکت‌ها نسبت به گذشته بهتر و توقف نمادها کمتر شده که برنامه‌ای تدارک دیده‌ایم که بر اساس آن اعضای هیات‌مدیره علاوه‌بر مدیران عامل شرکت‌ها، از چند و چون اخطارهای اعلام شده به شرکت‌ها مطلع شوند، چرا که گاهی مشاهده شده مدیران عامل شرکت‌ها اخطارهای سازمان بورس را به هیات‌مدیره ارائه نمی‌دهند. صالح آبادی ادامه داد: بر اساس این طرح در کنار هر تذکری که به شرکت‌ها داده می‌شود، رونوشتی نیز به اعضای هیات‌مدیره ارسال خواهد شد. شرکت‌ها نیز موظفند، اطلاعات هیات‌مدیره را از طریق سامانه کدال به سازمان بورس ارائه کنند. به گفته وی، علاوه‌بر این، ارسال اخطارها با استفاده از پیامک و پست الکترونیکی انجام خواهد شد، تا از این طریق پرونده تخلفاتی شرکت‌ها کاسته شده و شفافیت و نقدشوندگی بورس افزایش یابد.
به گفته صالح‌آبادی، در همین راستا تا یک ماه آینده صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی نیز به زبان لاتین در سامانه کدال قرار خواهد گرفت.
اعلام رتبه کارگزاران در آینده‌ای نزدیک
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه سخنان خود به رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری اشاره کرد و گفت: مقرر بود تا پایان شهریورماه رتبه‌بندی کارگزاران انجام شود که این اتفاق در موعد مقرر رخ داده و به زودی رتبه کارگزاران در چهار گروه الف، ب، ج، د اعلام خواهد شد. دستورالعمل رتبه‌بندی شرکت‌های کارگزاری بورس کالا نیز هنوز نهایی نشده اما تا پایان سال اجرایی می‌شود.
شرکت‌های بورسی و غیربورسی تفاوتی ندارند
در ادامه صالح‌آبادی مقررات انضباطی مشخص و مجزایی برای ناشران بورس، فرابورس و غیربورسی را مدنظر قرار داد و گفت: این دستورالعمل‌ها تصویب و ابلاغ شده و بر اساس آن علاوه بر شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار و فرابورس، شرکت‌های خارج از بورس نیز باید اطلاعات خود را به مانند شرکت‌های بورسی به سازمان بورس ارائه کنند. در این صورت باتوجه به اینکه تفاوتی بین شرکت‌های پذیرفته شده بورسی و غیربورسی وجود نخواهد داشت، شرکت‌های خارج از بورس با هدف استفاده از مزایای حضور در بورس وارد بازار سهام یا فرابورس خواهند شد.
چرخه معاملات بهینه‌سازی می‌شود
وی ادامه داد: این در حالی است که پروژه بهینه‌سازی چرخه معاملات با همکاری شرکت‌های کارگزاری و کانون کارگزاران از سه ماه پیش شروع شده است. بر این اساس مدلی طراحی خواهد شد تا همه افراد با فرآیند استانداردی از زمان مراجعه به کارگزار تا پایان معامله مواجه شوند. در این جریان برخی از چرخه‌های موجود نیز اصلاح می‌شوند. این طرح ظرف سه ماه آینده نهایی می‌شود.
به گفته صالح آبادی، آزمون بازار سرمایه در ۲۲ آبان در ۷ شهر تهران، اصفهان، مشهد، شیراز، اهواز، تبریز و کرمان برگزار می‌شود اما آزمون نمایندگی یک فقط در تهران برگزار خواهد شد.
وی از انتشار اوراق مشارکت 500 میلیارد تومانی پالایشگاه نفت آبادان ظرف یک ماه آینده خبر داد که از طریق فرابورس عرضه خواهد شد.