ایزو؛ تلاشی برای رتبه‌بندی یا افزایش کارآیی؟

عکس: نگار متین نیا

گروه بورس- نیما مجدی: استقرار سیستم مدیریت کیفیت برای شرکت‌های کارگزاری، ۱۵امتیاز از رتبه‌بندی کارگزاران را به خود اختصاص داده است.

در سال ۱۹۸۷ کمیته فنی ۱۷۶سازمان ایزو (ISO/TCI۷۶)، سری استانداردهای ISO-۹۰۰۰ را به جهانیان ارائه کرد.

هدف از تدوین این سری استاندارد به وجود آوردن الگویی بین‌المللی برای پیاده‌سازی و استقرار سیستم‌های مدیریت و تضمین کیفیت بوده که مورد استقبال فراوان در سطح دنیا قرار گرفت.

سیستم‌های مدیریت کیفیت به منظور حفظ سطح کیفیت تعریف شده است و بهبود کیفیت از طریق اصلاح فرآیندها در سازمان‌ پیاده‌سازی می‌شود.

در واقع استاندارد ایزو به یک محصول خاص داده نمی‌شود و تنها فرآیند تولید کالا و خدمات را در یک واحد تجاری مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

امروزه واحدهای خدماتی نیز مانند واحدهای صنعتی علاقه زیادی به استقرار سیستم کیفیت نشان می‌دهند.

استقرار سیستم مدیریت کیفیت (ISO-۹۰۰۱:۲۰۰۸) در سازمان‌ها دارای مزایایی است که از آن جمله می‌توان به افزایش رضایت و اعتماد مشتری، کاهش دوباره‌کاری‌ها، طراحی و ارائه بهتر خدمات، بهبود مستمر فرآیندها و بهره‌وری، حضور در بازارهای جهانی و غیره اشاره کرد.

این در حالی است که پیش‌تر دبیر کل کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار از استقرار این سیستم در بیش از ۷۰درصد شرکت‌های کارگزاری بورس و اوراق بهادار خبر داده بود.

گروهی از کارگزاران از این اقدام کانون کارگزاران استقبال کرده و گروهی نیز به انتقاد از این سیستم و استقرار در کارگزاری‌ها پرداختند.

در این رابطه خبرنگار ما با تعدادی از کارگزاران گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌خوانید:

هدفمند شدن فعالیت کارگزاران با ایزو

ناسوتی فرد، یکی از کارگزاران بورس اوراق بهادار به خبرنگار ما گفت: گواهینامه ISO۹۰۰۱:۲۰۰۸ یکی از مهم‌ترین الزامات برای ارتقای کیفیت مدیریت کارگزاری‌ها است. وی خاطرنشان کرد: این گواهینامه منجر به هدفمند شدن فعالیت‌های تعریف شده کارگزاران می‌شود.

وی با بیان این که دریافت گواهینامه استانداردسازی منجر به کشف نظارت و پالایش نقاط ضعف و قوت عملکرد کارگزاری‌ها می‌شود به دوبعدی بودن دریافت این گواهینامه اشاره کرد و گفت: دریافت ISO در ایران یا با هدف دستیابی به فعالیت‌های تبلیغاتی یا اثربخشی این فعالیت‌ها انجام می‌شود.

ناسوتی فرد افزود: اگر این سیستم (سیستم مدیریت کیفیت) به صورت واقعی در کارگزاری‌ها پیاده شود برای کارگزاران و مشتریان منافع زیادی در بر خواهد داشت.

وی با بیان این که با این سیستم، سفارش خرید و فروش مشتریان به موقع انجام می‌شود به کاهش مشکلات میان کارگزاران و مشتریان در معاملات اشاره کرد و اذعان داشت: در برخی مواقع دستور خریدها فراموش شده یا سهام با قیمتی که مدنظر مشتری بوده خرید و فروش نمی‌شود که با استقرار سیستم مدیریت کیفیت این مشکلات کاهش می‌یابد.

این کارگزار با بیان این که کاهش مشکلات کارگزاری‌ها همراه با استقرار این سیستم با ساختار مناسب امکان‌پذیر است، افزود: ساختار‌بندی و تقسیم کار از ویژگی‌های این سیستم است که منجر به افزایش کارآیی کارگزاری‌ها می‌شود.

ایزو موجب کشف نارسایی‌ها و اصلاح امور می‌شود

رهبر از دیگر کارگزاران بورس و اوراق بهادار با استقبال از پیاده‌سازی سیستم مدیریت کیفیت در کارگزاری‌ها به اهداف استقرار این سیستم اشاره کرد و گفت: هر شرکتی که بتواند به مشتریانش خدمات کیفیتی ارائه دهد و این سیستم را در راستای مشتری‌گرایی و مشتری‌مداری به کار گیرد، موفق خواهد بود.

وی گفت: ایزو (ISO) موجب کشف نارسایی‌ها و اصلاح امور و بهبود توسعه شرکت‌ها یا به عبارتی منجر به افزایش بهره‌وری شرکت‌ها می‌شود.

رهبر با بیان این که استقرار این سیستم منجر به خدمات‌دهی نوین شرکت‌ها به مشتریان می‌شود، افزود: استقرار این سیستم منجر به ارتباط صحیح و منطقی مشتریان با کارگزاران شده و اطلاع‌رسانی را به دنبال دارد.

وی در پاسخ به خبرنگار ما که پرسید در اخذ این مجوز، ارتقای کیفیت کار برای کارگزاران مهم بوده یا کسب ۱۵امتیاز رتبه‌بندی؟ گفت: دریافت ایزو (ISO) توسط کارگزاری‌هابه تشخیص سازمان بورس و اوراق بهادار و برای ارتقای کیفیت کارگزاری‌ها است. این در حالی است که دریافت ۱۵ امتیاز رتبه‌بندی کارگزاران هم در این میان با دریافت مجوز یاد شده تحقق می‌یابد در نتیجه هر دو مورد کیفیت و دریافت رتبه مناسب کارگزاری با یکدیگر موثر است.

تردید در تداوم ایزو

از سوی دیگر شاهین چراغی کارگزار دیگر بورس گفت: باید بسترهای لازم و مناسب برای استقرار سیستم مدیریت کیفیت در کارگزاری‌ها فراهم شود تا از این طریق شرکت‌های کارگزاری به اهداف مورد نظر خود برسند.

وی با بیان این که بسترسازی مناسب در بسیاری از کارگزاری‌ها فراهم نشده به محدودیت کیفیت کارگزاری‌ها اشاره کرد و گفت: در صورتی که استقرار این سیستم بدون بسترسازی مناسب در کارگزاری‌ها پیاده شود می‌توان به وضوح محدودیت و عدم دستیابی به اهداف مورد نظر را مشاهده کرد.

وی همچنین با بیان اینکه بسیاری از کارگزاری‌ها با هدف رقابت و بهبود کنترل‌های داخلی به دنبال اخذ این گواهینامه هستند، اذعان داشت: در تداوم استقرار این سیستم تردید دارم.

چراغی افزود: اخذ این گواهینامه منجر به خروج کارگزاری‌ها از حالت سنتی به مدرن شده و اگر هدف‌گذاری صحیح و مناسب نباشد، اهداف اصلی شرکت‌های کارگزاری که ارتقای سطح دانش، کیفیت و خدمات است، نافرجام خواهد ماند.

وی همچنین از آموزش این سیستم برای استقرار در کارگزاری‌ها انتقاد کرد و خاطرنشان ساخت: این که از هر شرکت کارگزاری یک نفر به عنوان مدیرعامل یا معاون مدیرعامل به مدت چند ماه آموزش داده شود و سپس فرد آموزش دیده به انتقال این آگاهی به کارمندان کارگزاری‌ها مشغول شود، صحیح نیست؛ چرا که پیامدهای منفی را به دنبال خواهد داشت.

چراغی افزود: آموزش مدیران ۷۰شرکت کارگزاری نمی‌تواند منجر به افزایش کیفیت شود.

اخذ گواهینامه ایزو دردی را دوا نمی‌کند

در بخش دیگری از این گزارش یکی از کارگزاران بورس و اوراق بهادار که خواست نامش فاش نشود، گفت: فلسفه ایزو (ISO) استانداردسازی در حوزه‌های مختلف است؛ اما این استانداردسازی منطبق با فعالیت شرکت‌ها نیست.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از شرکت‌های کارگزاری برای اخذ این مجوز اشتیاق نشان می‌دهند؛ اما این اشتیاق فقط محدود به دریافت این مجوز بدون اجرایی کردن آن در شرکت‌ها است.

وی با بیان این که استانداردسازی هیچ انطباقی با فعالیت شرکت‌ها ندارد، خاطرنشان ساخت: هیچ کدام از اشخاص حقوقی که این گواهینامه را دریافت می‌کنند نه به خاطر خود گواهینامه بلکه به علت گرفتن ۱۵ امتیاز رتبه‌بندی در صدد دریافت آن هستند. وی گفت: بسیاری از کارگزاران نه تنها با هدف دریافت ۱۵ امتیاز رتبه‌بندی بلکه برای تبلیغ این گواهینامه به صورت نمادی در سربرگ‌ها و تابلوی کارگزاری اقدام به اخذ آن کرده‌اند.

وی با تاکید بر این که برگزار شدن کلاس‌های آموزشی هیچ گونه اثربخشی را در افزایش کیفیت کارگزاری‌ها ندارد، اذعان داشت: هیچ شرکتی نیست که تمام این استانداردسازی را به درستی اجرا کرده باشد.

این کارگزار با بیان این که وجود این گواهینامه در کارگزاری‌ها هیچ ضرورتی ندارد، گفت: بسیاری از کارگزاری‌ها از سر اجبار و نه از سر تمایل اقدام به اخذ این گواهینامه کرده‌اند.

بازپس‌گیری ایزو

در همین رابطه باقرتبار، سرپرست مدیریت نظارت بر کارگزاران بورس به خبرنگار ما گفت: استقرار سیستم مدیریت کیفیت منجر به کنترل داخلی مناسب کارگزاری‌ها شده و اجرای آن از سوی کارگزاران الزامی است.

وی با بیان اینکه اخذ این گواهینامه، ۱۵ امتیاز رتبه‌بندی کارگزاری را به خود اختصاص داده است، گفت: بسیاری از کارگزاران که این گواهینامه را دریافت کرده‌اند در مسائلی چون بهبود کنترل داخلی و تنظیم ساختارهای موردنظر موفق‌تر بوده‌اند.

وی در ادامه با بیان این مطلب که نظارت حضوری و ارزیابی توسط شرکت طرف قرارداد که اقدام به صدور این گواهینامه کرده است اجرا می‌شود، خاطرنشان ساخت: اجرایی کردن این سیستم در کارگزاری‌ها الزامی است و در صورتی که گزارشی مبنی بر عدم فعالیت کارگزار یا پیاده‌سازی این سیستم ارائه شود، مجوز فوق پس گرفته شده و نه تنها کارگزار مورد نظر ۱۵ امتیاز رتبه‌بندی را از دست می‌دهد بلکه از رقابت با کارگزاران دیگر باز می‌ماند.

همچنین باقر تبار در پایان با بیان این که در بدبینانه‌ترین حالت این سیستم برای کارگزاری‌ها مناسب است، گفت: به طور حتم کارگزارانی که از این سیستم برخوردارند نسبت به زمان قبل تغییراتی کرده‌اند و هرگز هیچ کارگزاری تنها برای کسب ۱۵ امتیاز اقدام به پیاده‌سازی این سیستم نکرده است؛ چرا که کسب منافع و اعتبار برای کارگزاری که به عنوان بخش خصوصی فعالیت می‌کند از ارزش زیادی برخوردار است.