رشد 16 درصدی شاخص کل
افت ۴۵ درصدی خریداران.

گزارش دنیای اقتصاد از عملکرد بورس در بهار 88
رشد ۲/۱۶درصدی شاخص کل
افت 45درصدی خریداران
گروه بورس-معصومه طاهرخانی: درحالی که بورس تهران تا پایان بهار امسال بازدهی ۲/۱۶درصدی را ثبت کرده ولی آمارها حاکی از خروج نیمی از سرمایه‌گذاران این بازار است.
براساس گزارش عملکرد بازار اوراق بهادار تا خرداد 88 که مدیریت بازار شرکت بورس آن را منتشر کرده، آمارهای جالب توجهی طی سه ماه ابتدای امسال به دست آمده است.
جداول و آمار این گزارش به صراحت نشان می‌دهد که با وجود رسیدن بازدهی بورس تهران طی سه ماه ابتدای امسال به ۲/۱۶درصد، تعداد خریداران در مقایسه با سه ماهه مشابه سال قبل با کاهش ۷/۴۴درصدی روبه‌رو است.
به طوری که تعداد خریداران بورس تهران از 233هزارو 857نفر در سه ماهه منتهی به خرداد سال 87 به 129هزارو 271نفر در سه ماهه منتهی به خرداد 88 رسیده است.
زنگ‌های خطر به صدا در آمده‌اند!
از سوی دیگر متوسط روزانه خریداران نیز طی سه ماهه 88 نسبت به سه ماهه 87 با کاهش مواجه شده به شکلی که از متوسط 4هزارو 103خریدار در روز به 2هزارو 85خریدار رسیده است.


در توضیح چرایی کاهش تعداد خریداران با وجود بازدهی مطلوب بورس تهران می‌توان به عدم نقدشوندگی این بازار اشاره کرد. چرا که وجود محدودیت‌های معاملاتی در بورس تهران در مجموع شرایطی را به وجود آورده که سرمایه‌گذاران به سمت این بازار جذب نشوند. داستان خروج سرمایه‌گذاران از تالار شیشه‌ای زمانی تراژدیک‌تر می‌شود که تقریبا تمام بازارهای رقیب بورس تهران، در رکود به سر می‌برند. بازارهایی که پیش‌تر‌ها متهم به این بودند که سرمایه‌ها را به سمت خود کشانده‌اند و راهی برای بورس تهران باقی نمی‌گذاشتند.
گرچه ورود و خروج سرمایه‌گذاران به بازارها برای سرمایه‌گذاری روندی عادی در بازارهای مالی است، اما آن زمان که بازاری با وجود جذابیت و بازدهی مناسب، باز هم شاهد ریزش هر روزه سرمایه‌گذاران خود است باید چاره‌ای اندیشید. با همین آمارها زنگ‌های خطر برای بورس ۵۵میلیارد دلاری به صدا درآمده است.
بازاری بدون رشد ارزش
در بخش دیگر گزارش سه ماهه بورس تهران به نماگرهای مهمی چون ارزش بازار، متوسط P/E و گردش ریالی سهام اشاره شده است.
ارزش بازار بورس تهران در سه ماهه منتهی به خرداد 88، 541هزارو 426میلیارد ریال محاسبه شده که در مقایسه با سه ماهه سال قبل که 544هزارو 57میلیارد ریال بوده، نیم درصد کاهش نشان می‌دهد.
اما با نگاهی دوباره به وضعیت بازار در بازه یاد شده، عدد تازه‌ای برای ارزش بازار به دست می‌آید. چرا که طی این بازه، ۵شرکت دولتی از جمله سه بانک ملت، تجارت و صادرات در کنار پالایشگاه اصفهان و مخابرات وارد بورس تهران شده‌اند. ارزش روز این سه شرکت در پایان خردادماه ۸۸ معادل ۱۴هزارو ۳۰۰میلیارد تومان بوده که معادل همین مقدار را به ارزش روز بورس تهران اضافه کرد.


عکس: حمید جانی‌پور


اما عددی که در نهایت برای ارزش بازار بورس تهران در پایان خردادماه 88 به دست آمده 2هزارو 631میلیارد ریال کمتر از خرداد 87 بوده است.
به بیان دیگر اگر ارزش ۵شرکت دولتی را از ارزش بازار بورس تهران کم کنیم، ارزش روز بازار ۳۹هزارو ۸۰۰میلیارد تومان به دست می‌آید! در واقع ریزش بازار و سقوط‌های چندباره قیمت‌ها به شکلی بوده که تنها توانسته ارزش بازار را در سطح مشابه خود در سال قبل نگه دارد.
جدای از سقوط قیمت سهام در بازار، کاهش نسبی P/E سهام شرکت‌های حاضر در بورس نیز به عنوان یکی دیگر از دلایل افت ارزش بازار مطرح است.
به طوری که بنابر آمارهای شرکت بورس، متوسط P/E بازار از ۵۸/۵مرتبه در خرداد ۸۷ به ۸۸/۴مرتبه در خرداد ۸۸ کاهش یافته است.
گرچه دلایل کاهش P/E گوناگون است و به عوامل زیادی بر می‌گردد، اما عمده این کاهش به افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی حاکم بر بازار و رشد نرخ تورم مربوط می‌شود.
بنابراین بورس تهران طبیعی‌ترین عکس‌العمل خود را به این شرایط نشان داده است.
شاخص «گردش ریالی سهام» هم در جدول‌های شرکت بورس آمار جالبی را از خود به نمایش نمی‌گذارد. چرا که از 06/6درصد به 66/3درصد یعنی نصف رسیده است. در توضیح چرایی کاهش این فاکتور، باز هم انگشت اتهام به سوی پایان بودن نقدشوندگی در بورس تهران برمی‌گردد.


شاخصی که 1300واحد بالا می‌رود!
اما شاید مهمترین نماگر بورس تهران همان شاخصی است که اتفاقا یکی از مثبت‌ترین و صعودی‌ترین‌ها در میان سایر نماگرها است. این نماگر از عدد ۷هزارو ۵/۹۶۶واحد در ۳۰اسفندماه ۸۷ به عدد ۹هزارو ۴/۲۵۸واحد در خردادماه ۸۸ رسیده است.
در نهایت این مقایسه نشان می‌دهد که شاخص بورس تهران طی تنها سه ماه، رشد یک هزارو 9/291واحدی را تجربه کرده است.
در توضیح چرایی رشد عدد شاخص می‌توان به رشد قیمت‌های جهانی، نزدیکی به فصل مجامع تقسیم سود در فصل مجامع و بسته سیاستی - نظارتی بانک مرکزی اشاره کرد. از آنجا که بخش زیادی از صنایع اثرگذار در بورس تهران وابسته به قیمت‌های جهانی هستند و نوسان‌های جهانی اثرمستقیمی روی سودآوری سهام این شرکت‌ها دارد، بنابراین رشد قیمت‌ها در سه ماهه ابتدای امسال توانست وضعیت سهام این شرکت‌ها را با بهبود نسبی روبه‌رو کند.
همچنین 4ماهه ابتدای سال همواره به عنوان دوران رونق نسبی بازار مطرح است، چرا که همزمان با زمان برگزاری مجامع شرکت‌ها و تقسیم سود نقدی است. بسته سیاستی و نظارتی بانک مرکزی نیز که رویکردی انبساطی دارد توانست با کاهش سود سپرده‌های بانکی، بورس را به عنوان بازار جذابی برای سرمایه‌گذاران حقیقی مطرح کند.
سقوط ۹۱درصدی معاملات عمده
روند معاملات سهام و حق تقدم طی سه ماهه ابتدای امسال هم بیانگر کاهش نسبی این شاخص است. به طوری که ارزش معاملات خرد و بلوک بورس تهران از 10هزارو 810میلیارد ریال در خرداد 87 به 10هزارو 791میلیارد ریال در سال 88 رسیده است. اختلاف این دو ارزش هم کاهش حدود 2میلیارد تومانی ارزش معاملات را نشان می‌دهد.
از طرف دیگر ارزش معاملات عمده هم از ۱۸هزارو ۵۶۹میلیارد ریال در خرداد ۸۷ به یک هزارو ۸/۶۰۱میلیارد یعنی ۹۱درصد کاهش رسیده است.
در مجموع جمع معاملات بازار هم در خرداد88 کاهش 57درصدی را در مقایسه با خرداد 87 نشان می‌دهد.


وقتی بازار دست حقیقی‌ها است!
در قسمت دیگری از گزارش شرکت بورس از روند بازار به معاملات گروه‌های مشتریان حقیقی و حقوقی در جریان عرضه‌های اولیه و دولتی اشاره شده است.
این بررسی‌ها نشان می‌دهد که خالص سرمایه‌گذاری حقوقی و حقیقی‌ها در خردادماه به ترتیب معادل 881میلیارد ریال و 309میلیارد ریال بوده است. این میزان سرمایه‌گذاری در خردادماه سال 87 برای حقوقی‌ها یک هزارو 514میلیارد ریال و برای حقیقی‌ها تنها 99میلیارد ریال بوده است.
اما آمار سه ماهه منتهی به خردادماه امسال بیانگر افزایش فعالیت حقیقی‌ها در تالار شیشه‌ای است، به طوری که خالص سرمایه‌گذاری این حقیقی‌ها معادل ۷/۱۳۲میلیارد تومان و حقوقی‌ها نیز کمتر از ۱۰۰میلیارد تومان بوده است.
البته رقم اولیه خالص سرمایه‌گذاری حقوقی‌ها برابر 8/632میلیارد تومان بوده که با کسر 1/572میلیارد تومان از مشارکت حقوقی‌ها در عرضه‌های دولتی به عددی کمتر از 100میلیارد تومان می‌رسیم. عرضه‌های دولتی هم شامل رد دیون، جوایز صادراتی و ... بوده است.
یکساله ۱۸۰برابر سود می‌دهیم!
با نگاهی به جدول سود نقدی و سود تحقق یافته به آمار جالبی می‌رسیم. به طوری که از مقایسه میزان سود نقدی تقسیم شده در سه ماهه منتهی به خرداد 87 با سه ماهه منتهی به خرداد 88، مشخص می‌شود که میزان این سود 180درصد رشد داشته است. عدد سود نقدی در سه ماهه 87 برابر 13هزارو 478میلیارد ریال بوده که در سه ماهه امسال این عدد به رقم جالب 37هزارو 864میلیارد ریال بالغ شده است.
البته دلیل عمده افزایش سود نقدی تقسیم شده مرهون سیاست‌های شرکت‌ها برای تقسیم حداکثر سود نقدی در مجمع بوده است.
ترین‌های بورس 55میلیارد دلاری!
در دسته‌بندی ۵صنعت اول بورس از لحاظ سهمی که از ارزش بازار دارند، در وهله اول می‌توان به صنعت فلزات اساسی اشاره کرد.
این صنعت با ارزشی معادل 84هزارو 186میلیارد ریال، 5/15درصد از ارزش روز بورس تهران را در اختیار دارد.
رتبه دوم تا پنجم به ترتیب در اختیار بانک‌ها، موسسات اعتباری و سایر نهادهای مالی با ۶/۱۳درصد، مخابرات با ۵/۱۲درصد، خودرو و ساخت قطعات با ۷/۷درصد و در نهایت شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی با ۹/۶درصد است.
در خصوص بازدهی قیمتی صنایع فعال در بورس تهران طی سه ماهه ابتدای امسال می‌توان نام مخابرات را با 73درصد رشد در جایگاه اول قرار داد.صنعت حمل‌و‌نقل، انبارداری و ارتباطات با 52درصد رشد رتبه دوم و صنعت محصولات شیمیایی با 36درصد رشد رتبه سوم را در اختیار دارند.رتبه‌های چهارم و پنجم به ترتیب در اختیار فلزات اساسی با 32درصد رشد و صنعت سیمان، آهک و گچ با 28درصد رشد است.
۷۷درصد معاملات در اختیار پایتخت!
در بررسی خرید و فروش اوراق بهادار به تفکیک مناطق در سه ماهه منتهی به خرداد 88 مشخص می‌شود که بیش از 77درصد ارزش معاملات در اختیار تالار منطقه‌ای تهران بوده است.
ارزش این درصد از معاملات در بازه یاد شده برابر ۲۷هزارو ۹۴۴میلیارد ریال بوده است.رتبه بعدی در اختیار تالار منطقه‌ای کیش با ارزش معاملات یک هزارو ۴۷۷میلیارد ریال است. سهم این تالار از کل معاملات ۱/۴درصد است. رتبه‌های دوم و سوم هم به ترتیب متعلق به تالارهای منطقه‌ای اصفهان با ۶/۳درصد و کرج با ۵/۲درصد است. رتبه پنجم هم در اختیار مشهد با ۲/۲درصد است.