بورس اوراق‌بهادار تهران، در آخرین روزهای کاری خود در سال جدید شاهد پذیره‌نویسی صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری است. این صندوق‌ها که مجوز تاسیس آن تاکنون برای پنج شرکت کارگزاری صادر شده است، دارای سرمایه‌باز هستند که حداقل سرمایه آنها 500میلیون تومان و حداکثر آن 5میلیارد تومان است.

اولین مورد جالب توجه درباره این صندوق‌ها به ترکیب دارایی‌های آنها و الزامات سازمان بورس در این خصوص مربوط می‌شود. در حقیقت «سازمان» برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاران، سقف ۱۰درصدی را برای یک سهم و حق‌تقدم‌های پذیرفته شده یک سهم، سقف ۳۰درصدی را برای یک صنعت خاص و سقف ۱۵درصدی را برای اوراق مشارکت، گواهی سپرده بانکی، سپرده و وجوه نقد مقرر کرده است. هر چند در شرایط استثنایی به تشخیص مدیر صندوق، سقف سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت، گواهی سپرده ملی، سپرده و وجوه نقد می‌تواند به مدت حداکثر یک ماه تا سقف ۴۰درصد افزایش یابد، اما به نظر می‌رسد الزام مدیران این صندوق‌ها به رعایت حدود فوق می‌تواند قدرت مانور آنها را برای مدیریت بهتر این صندوق‌ها، محدود کند. این صندوق‌ها همچنین دارای مدیر، متولی و ضامن است که وظیفه مدیر، انجام کلیه امور اجرایی مرتبط با صندوق است. همچنین متولی وظیفه عزل و نصب حسابرس و نظارت بر مدیر و ضامن صندوق را دارد، اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین وظیفه را ضامن صندوق بر عهده دارد؛ چرا که تضمین نقدشوندگی سرمایه‌گذاری بر عهده ضامن است و ضامن باید در زمانی که وجه نقد کافی برای پرداخت به سرمایه‌گذاران وجود ندارد، دارایی سرمایه‌گذاران را نقد کند. در حقیقت با توجه به وضعیت معاملات سهام در بورس تهران که بعضا نماد شرکت‌ها برای تعدیل EPS یا ارائه اطلاعات جدید برای چندین روز متوقف است، ضامن باید در صورت تقاضای سرمایه‌گذاران، وجوه مورد نیاز را خارج از دارایی‌های صندوق تامین کند، اما مهم‌ترین نکته در مورد راه‌اندازی این صندوق‌ها به گسترش فرهنگ عمومی سرمایه‌گذاری در بورس بازمی‌گردد که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی معرفی محصول جدیدی همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نمی‌تواند با استقبال چشمگیر مواجه شود.
باید توجه داشت که در حال حاضر بازارهای رقیب بورس، از جمله مستغلات و طلا در وضعیت مناسبی به لحاظ سودآوری قرار دارند و ریسک‌های حاکم بر بورس، مانعی جدی بر سر راه ورود سرمایه‌گذاران به بورس تلقی می‌شود.
در حقیقت یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات اغلب مردم ایران، عدم تشکیل سبد دارایی‌ها است و در اکثر موارد مردم بخش اعظم دارایی خود را در یک دارایی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
همچنین به واسطه عدم گسترش بورس در بین آحاد مردم، خریداری سهام به عنوان یک ابزار با ریسک بالا و منجر به زیان تلقی می‌شود و درنتیجه مردم به سرمایه‌گذاری در سهام به عنوان آخرین گزینه در سبد دارایی خود نگاه می‌کنند. به هر حال تشکیل این صندوق‌ها، گامی مثبت در جهت ترغیب عامه مردم و افراد ناآشنا به مسائل مالی به سرمایه‌گذاری در بورس است و به طور قطع عملکرد موفق این صندوق‌ها می‌تواند راه را برای گسترش فرهنگ سهامداری در بین مردم هموار سازد.
از سوی دیگر سازمان بورس نیز می‌تواند با بررسی صندوق‌های مشابه در سایر کشورهای با بازار سرمایه مترقی، برخی از موانع و محدودیت های حاکم بر این صندوق‌ها را در جهت عملکرد بهتر آنها تعدیل کند.
گروه بورس