اهتمام برای کمبود نقدینگی؟!

هوشنگ خستویی

در خبرها آمده است که اهتمام قابل توجهی برای تامین کمبود نقدینگی بورس اوراق بهادار به‌عمل می‌آید، به طوری که مذاکراتی با بانک مرکزی در جهت فراهم آوردن امکان اعطای تسهیلات بانکی از سوی بانک‌ها(بازار پول) برای خرید سهام در جریان است. خواسته یا ناخواسته در این خصوص سوال‌هایی مانند موارد زیر می‌تواند افکار را به ناکجا‌آباد ببرد: ۱ -بانک مرکزی دستورالعملی دارد که پرداخت تسهیلات خرید سهام را منع کرده است. بر این مبنا، علت صدور دستورالعمل‌ چه بوده و اینک به کدامین دلیل، باید دستورالعمل قبلی را منسوخ کند؟ ۲ -با توجه به قوالب عقود اسلامی اساس پرداخت تسهیلات خرید سهام در کدام‌یک از عملیات بانکداری بدون ربا قرار می‌گیرد؟ بر این مبنا، یا باید ابزار جدیدی را برای این کار طراحی کرد؟ اگر چنین است، کدام ابزار و نحوه ثبت‌ و اندازه‌گیری ریسک آن چگونه است؟ ۳ - وثائق اعطای چنین تسهیلاتی چه باید باشد تا با اتکا بر آن، بتوان پرتفوی ایجاد شده را بدون دغدغه به‌عنوان دارایی به‌شمار آورد؟ بر این مبنا، اگر بخواهیم خود سهام را (رهینه) تدهین کنیم آنگاه مخاطرات تغییرات عدیده در ارزش بازار را مراجع صدور رهنمودهای حسابداری چگونه تعیین می‌کنند؟ و آیا اساسا ذخیره‌ کاهش احتمالی، ناشی از این رویداد مورد پذیرش مراجع مالیاتی هم قرار خواهد گرفت.

۴ -به‌طور اساسی اعطای تسهیلات برای خرید سهام با آرمان افزایش ثروت و دارایی‌های مالی شهروندان صورت می‌گیرد یا رونق بورس اوراق بهادار؟ برای برخورد و حل معضل کمبود نقدینگی، آغاز اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ و نیاز واریز وجه به خزانه از بابت فروش آنها چنین شیوه‌ای منصفانه است؟ نباید فراموش کرد که دریافت تسهیلات، بدهی متحقق شده ایجاد می‌کند، دارایی‌های مالی از بازار کاملا در نوسان، بیانگر افزایش ثروت متحقق شده نیست.

۵ - آیا می‌توان این تفکر را که با بدهکار کردن شهروندان فعلا در صدد حل مشکل کمبود نقدینگی هستیم را از اذهان زدود؟ امید آن که حفظ منافع شهروندان را به نحوی آرمان‌خواهانه پاس بداریم و در صورت اقدام به چنین کاری بدون پیشینه و ابزارسازی قبلی مراتب صحت آنها را از حسابرسان، خواستار نشویم.