امکان فعالیت بیشتر برای سرمایه‌گذاران خارجی باید فراهم شود
ایران بورس- نشست مشترک مدیرعامل شرکت بورس با مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای بررسی راه‌های پذیرش شرکت‌های ایرانی در بورس‌های خارجی برگزار شد.

مدیرعامل شرکت بورس اوراق‌بهادار تهران در ابتدای این جلسه گفت: بورس تهران جذابیت بسیاری برای خارجیان دارد و حضور شرکت های داخلی در بورس های خارجی از لحاظ بین‌المللی موضوعی جدی است و با وجود شعارهایی که داده شده در مورد سرمایه‌گذاری خارجی هنوز اقدام موثری در این خصوص صورت نگرفته است.
وی با اشاره به ضرورت جذب سرمایه‌گذاران خارجی افزود: یکی از مهم‌ترین اهداف شرکت های بورسی باید جذب سرمایه‌های خارجی باشد و ضرورت نیاز حضور در بورس‌های خارجی باید در سطح ملی نیز احساس شود تا شرایط برای جلب سرمایه‌گذاران در بازارهای خارجی فراهم شود.
وی ضمن تاکید بر مزایای حضور شرکت‌های ایرانی در بورس‌های خارجی ادامه داد: حضور در بورس‌های اوراق‌بهادار بین‌المللی شرایط دسترسی به منابع مالی و نقدینگی جدیدی را ایجاد خواهد کرد و شرکت‌ها را در سطح جهانی مطرح کرده و اعتبار برای آنها به وجود می‌آورد.
مدیرعامل شرکت بورس گفت: از جمله ضرورت‌های دیگر حضور شرکت‌ها در بازارهای خارجی سهولت دسترسی به دانش فنی و مدیریتی در دو بعد شرکتی و سرمایه‌گذاری است و علاوه براین امکان فروش اوراق‌بهادار شرکت‌ها با هزینه کمتر و قیمت فروش مناسب در بازارهای خارجی ایجاد می‌شود.
وی ادامه داد: سازمان بین‌المللی بورس‌های جهانی (WFE) تاکید کرده است که اعضای آن باید به تدریج موانع حاکم بر سرمایه‌گذاری خارجی را بردارند و اجازه دهند که سرمایه‌گذاری خارجی مدیریت شده و آزاد در بورس‌ها صورت گیرد.
دکتر رحمانی با تاکید بر فراهم آوردن زیرساخت‌های مقرراتی و قانونی در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خاطر نشان کرد: در بند «د» ماده 2 قانون سرمایه‌گذاری خارجی آمده است سرمایه‌گذاری خارجی در هر بخش اقتصادی نباید بیش از 25‌درصد و در هر رشته فعالیتی نباید بیش از 35‌درصد باشد. در ضمن آیین نامه اجرایی بند «ج» ماده 15 قانون برنامه چهارم در مورد سرمایه‌گذاری اشخاص خارجی در بورس تدوین شده است. این در حالی است که مساله بین‌المللی کردن بورس تهران که در همان ماده مورد تاکید است، چندان مورد توجه قرار نگرفته است. ما در این خصوص مکاتباتی با وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام داده‌ایم. آیین‌نامه اصلاحی نیز تهیه کرده‌ایم که بر اساس آن سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران خارجی به بیش از 10‌درصد افزایش پیدا کند که شامل خرید سهام، اوراق مشارکت و گواهی سپرده فراملی خواهد بود.
معافیت مالیاتی تا ۱۰درصد
وی یادآور شد بحث دیگر اصلاح ساختارها مساله معافیت مالیاتی است. بر اساس ماده 143 قانون مالیات‌ها شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق‌بهادار تهران تا 10‌درصد مشمول معافیت مالیاتی خواهد بود. در عین حال سازمان امور مالیاتی معتقد است شرکت‌هایی که وارد بورس‌های خارجی می‌شوند، این بخشودگی مالیاتی را از دست می‌دهند. البته شرکت بورس با رایزنی‌هایی که با مشاوران حقوقی و قانونی انجام داده، این مساله را حل کرده است. پس به این ترتیب شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای فروش سهام خود در بورس‌های بین‌المللی ترغیب می‌شوند. هر چند که به این شرکت‌ها به دلیل تحمل هزینه بیشتر و ورود منابع ارزان تر باید بخشودگی مالیاتی بیشتری داده شود.
ایجاد شعب حسابرس مستقل خارجی
مدیرعامل بورس دیگر ملزومات اصلاح زیرساخت‌ها را شامل استانداردهای حسابداری و حسابرسی مستقل دانست و افزود: شرکت بورس بر استفاده از استانداردهای حسابداری و حسابرسی بین‌المللی تاکید دارد و با کمترین تغییر در استانداردهای ملی این مهم حاصل می‌شود. همچنین با ایجاد شعب حسابرسی مستقل خارجی و یا شراکت موسسات حسابرسی داخلی و خارجی مشکل قابل اعتماد نبودن گزارشگری مالی در خارج از ایران حل خواهد شد و ریسک منفی آن از بین می‌رود.
وی با اشاره به تشکیل شرکت‌های تامین سرمایه به عنوان یکی دیگر از ضروریات بازار سرمایه اظهار امیدواری کرد: با تاسیس شرکت‌های تامین سرمایه‌ای مانند شرکت تامین سرمایه بانک پارسیان، امین و نوین این شرکت‌ها بتوانند کمک شایانی به تامین منابع مالی جدید از طریق بورس‌های جهانی کنند.
عضویت در Iosco
دکتر رحمانی ادامه داد: آخرین مرحله برای ورود به بازارهای جهانی امضای تفاهمنامه با مقامات ناظر و بورس‌ها خواهد بود و باید توجه داشت که عضویت در انجمن بین‌المللی مقام ناظر بازارهای سرمایه (Iosco) یک شرط برای حضور در برخی بورس‌های بین‌المللی به شمار می‌آید.
وی تاکید کرد: شرکت بورس و سازمان بورس تا کنون با بورس مالزی، امارات، (ADSM,DFM) هنگ‌کنگ، ترکیه، قبرس، اندونزی (جاکارتا) مذاکراتی انجام داده اند و با بورس‌های مالزی و بحرین برای گسترش این همکاری‌ها تفاهمنامه‌هایی امضا شده است.
وی در خصوص مساله آماده‌سازی شرکت‌ها برای جذب سرمایه یادآور شد: برای جذب سرمایه از دو روش ورود خارجیان به بازار داخلی یا بردن اوراق‌بهادار به خارج استفاده می‌شود و در بحث اول ورود خارجیان به بازار داخل از طریق سرمایه‌گذاری مستقیم، ایجاد پرتفوی و صندوق سرمایه‌گذاری (Fund) می‌توان بهره برد.
سه‌گانه‌های رفتن به بورس‌های خارجی
مدیرعامل شرکت بورس ادامه داد: بردن اوراق‌بهادار به خارج از چند روش امکان‌پذیر است که روش اول GDR، یعنی انتشار گواهی سپرده فراملی در خارج از کشور با ترتیبات خاص است، اما روش دوم پذیرش بخشی، نامیده می‌شود. بر این اساس چند‌درصد از سهام یک شرکت در یک بورس و بقیه در بورس دیگری پذیرفته خواهد شد. در خصوص روش سوم که «پذیرش متقابل» یا «مرزگذر» است، باید گفت که به دلیل ریسک زیاد در شرایط فعلی ایران چندان توصیه نمی شود.
دکتر رحمانی گفت: شرکت‌ها باید به جذب سرمایه‌گذاری خارجی به صورت یک پروژه نگاه کنند. به این منظور برای ورود شرکت‌ها به بازارهای خارجی باید با کمک شرکت‌های تامین سرمایه طرح توجیهی تهیه شود و در گام بعدی با انتخاب بازار هدف وضعیت استانداردهای پذیرش بازارهای مختلف و میزان نقدینگی لازم، شکل مناسب ابزارها در این خصوص شناسایی شود.
وی با تاکید بر اینکه عموما الزامات پذیرش به دو بعد گزارشگری مالی و راهبری شرکتی تقسیم می‌شود، افزود: برنامه ما در آینده شناسایی شرکت‌هایی است که تمایل به ورود به بورس‌های جهانی دارند همچنین در مرحله بعد شناسایی یک بورس مناسب مانند هنگ‌کنگ یا سنگاپور است که در مرحله آخر با برگزاری جلسات معرفی شرکت‌ها با دعوت از سرمایه‌گذاران در محل کشور هدف و مشخص کردن شرکت‌های تامین سرمایه داخل و خارج از کشور موجبات ورود شرکت‌ها به بورس‌های خارجی را فراهم کنیم.
وی در ادامه از مدیران شرکت‌ها خواست پس از بررسی‌های لازم، در صورت تمایل به معرفی در بازارهای خارجی کمیته ویژه‌ای را تشکیل دهند و آماده معرفی شرکت در بازارهای خارجی باشند که بورس هماهنگ خواهد کرد.
ارجحیت روش GDR
در ادامه این جلسه بیژن فرودیان مشاور سرمایه‌گذاری در خصوص روش‌های مختلف پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس‌های خارجی گفت: در سطح بین‌المللی سه روش پذیرش بخشی (Partial Listing)،‌ پذیرش مرز گذر (دوگانه) (Cross (Dual) Listing) و گواهی سپرده بین‌المللی (GDR) برای معامله سهام شرکت‌ها در بازارهای بین‌المللی وجود دارد که بورس ایران پس از بررسی شرایط یکی از این سه روش را انتخاب می‌کند.
وی با اشاره به اینکه روش‌پذیرش بخشی در بورس‌های هنگ‌کنگ، شانگهای و شنزن روش پذیرش دوگانه در بورس فرانکفورت، لندن و... مورد استفاده قرار می‌گیرد، تاکید کرد: این دو روش سود بیشتری نصیب شرکت‌ها می‌کند. در ضمن پذیرش دوگانه معافیت مالیاتی و ارتقای روابط تجاری را به همراه دارد و شرکت‌هایی که سهام آنها در بورس‌های بین‌المللی به شکل‌پذیرش دوگانه معامله می‌شود، می‌توانند سهام خود را در چند کشور معامله کنند. در نتیجه سهام آنها در کشور‌ها و بورس‌های مختلف دنیا ممکن است قیمت‌های متفاوتی داشته باشد و حتی امکان خرید سهام در یک بورس و فروش همان سهم در بورس دیگر در یک روز وجود دارد.
فرودیان ادامه داد: در فرآیند فروش سهام در بورس‌های خارجی روش GDR یا گواهی سپرده بین‌المللی به دلیل قوانین آسان‌تر و هزینه کمتر برای شروع فروش سهام شرکت‌های ایرانی در بازارهای بین‌المللی به صرفه‌تر خواهد بود.
این مشاور روش گواهی سپرده بین‌المللی GDR را با توجه به قوانین سرمایه‌گذاری خارجی بهترین روش برای‌پذیرش سهام شرکت‌های ایرانی در بازارهای جهانی دانست و گفت: گواهی سپرده بین‌المللی با توجه به محدودیت‌های قانونی برای سرمایه‌گذاری خارجی امکان معامله سهام شرکت‌های داخلی را در خارج فراهم کرده و مشکلاتی را که در زمینه پرداخت سود به سرمایه‌گذاران وجود دارد، نیز مرتفع خواهد کرد، زیرا بانک سرمایه‌گذاری (شرکت تامین سرمایه) سودسهام را از شرکت سرمایه‌پذیر دریافت و به سرمایه‌گذاران ارائه خواهد کرد.
در ادامه جلسه محمد ابراهیم جهاندوست، مدیر امور بین‌الملل بورس به معرفی بورس‌های هنگ‌کنگ و بازار جایگزین لندن (Aims) پرداخت و اطلاعاتی از بورس‌های مالزی، دبی، ابوظبی و سنگاپور در اختیار حضار قرار داد.
همچنین چالش‌های اصلی ورود شرکت‌های ایرانی به بازارهای خارجی شامل محدودیت سقف ۱۰‌درصدی سهام قابل عرضه در بورس‌های خارجی، مشکل نقل و انتقال ارز برای پرداخت سود نقدی سهامداران خارجی، فقدان ارائه خدمات اقدامات شرکتی (پرداخت سود سهام، خدمات افزایش سرمایه و...) توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، مناسب نبودن زمان فعلی با توجه به تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، فرهنگ‌سازی برای سرمایه‌گذاری خارجی، تفکر دولتی و نبود عزم جدی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
مدیرعامل بورس توضیح داد که امور بین‌الملل بورس برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلند مدتی در این خصوص تدوین کرده است و به شرکت‌ها کمک خواهد شد تا بتوانند بر برخی موانع ورود به بازارهای خارجی فائق آیند. برای مثال در شرایط فعلی انتشار گواهی سپرده فراملی از طریق بانک‌های سرمایه‌گذاری بسیار در دسترس‌تر و هم مشکل‌تر است.
مدیران دعوت شده بر ضرورت تدوین مقررات مشخص در زمینه کسب و کار در ایران و روشن شدن مسائلی همچون قیمت‌گذاری در بازارهای کالاها و خدمات تاکید داشتند و در پایان جلسه مقرر شد شرکت‌ها بررسی لازم را انجام و در صورت تمایل مراتب را به امور بین‌الملل بورس اعلام کنند.
مدیران شرکت‌های حاضر در این جلسه که به بحث و تبادل نظر پرداختند، شامل مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری ملی، سرمایه‌گذاری بهمن، سرمایه‌گذاری غدیر، فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خوزستان، صنایع ملی مس ایران، پتروشیمی خارک، پتروشیمی اراک، بانک پارسیان، بانک اقتصاد نوین، بانک کارآفرین، سیمان تهران، پالایش نفت اصفهان، پالایش نفت تبریز، تامین سرمایه پارسیان، تامین سرمایه نوین و صندوق بازنشستگی کشوری بودند.
پایان این جلسه به پرسش و پاسخ میان مدیران شرکت‌ها و مدیرعامل شرکت بورس سپری شد که خلاصه آن در پی می‌آید.
«فملی» درراه مالزی
دکتر صیدی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری غدیر به دو تفاهمنامه بورس با بحرین و مالزی اشاره کرد و گفت: آیا با مشخص شدن نتیجه آنها می‌توان قدم دیگری برداشت؟ دکتر رحمانی در پاسخ به این سوال اظهار داشت: این اقدامات انجام شده است. آقای یوسف محمد، مدیرعامل بورس مالزی به ایران دعوت شده و در ابتدا شرکت ملی صنایع مس از جمله شرکت‌هایی است که جهت‌پذیرش در بورس مالزی معرفی شده است و مذاکرات برای انتخاب شرکت تامین سرمایه مالزیایی توسط آن شرکت در دست انجام است.
تدابیری برای تسویه وجوه
دکترحجت‌ا...صیدی گفت: مشکل انتقال ارز و مجوزهای بانک مرکزی باید مرتفع شود و در ادامه درباره تسویه حساب بورس‌های خارجی و زمان‌بر بودن آن سوال کرد که دکتر رحمانی در جواب آن اظهار داشت: این کار نیاز به شروع اولیه دارد و البته زمانبر نیز خواهد بود. ما در خصوص سیستم تسویه وجوه نیز با جدیت در حال بررسی و کار هستیم و در این ارتباط تیمی تشکیل شده و با همکاری شرکت‌ها مساله تقسیم سود سهام از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی حل خواهد شد. همه این موارد بستگی به بورس و شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارد که چه راه‌ها و روش‌هایی را انتخاب کنند تا در شرایط فعلی این مهم را عملی سازند.
علیرضا کاشف، مدیرعامل و عضو ‌هیات‌مدیره شرکت تامین سرمایه پارسیان با اشاره به اینکه بهتر است کلیه شرکت‌هایی که در بازار سرمایه فعالند، با خدمات شرکت‌های تامین سرمایه آشنا شوند، پیشنهاد کرد که شرکت‌های سرمایه‌گذاری که قصد فروش سهام خود در بازارهای بین‌المللی را دارند به کمک شرکت‌های تامین سرمایه و با برنامه‌ریزی و زمان‌بندی مشخص در این خصوص اقدام کنند.
افشین کریمی، مدیر مالی بانک اقتصاد نوین در خصوص ورود شرکت‌های ایرانی به بازارهای جهانی گفت: باید مشکل فقدان الزامات قانونی و حمایتی از شرکت‌ها حل شود و در این مورد شرکت بورس و نهاد ناظر که سازمان بورس است، باید با فرهنگ‌سازی، زیرساخت‌های لازم را فراهم کنند.
مشارکت 3گانه
علیرضا عسگری مارانی، مدیرعامل سرمایه‌گذاری ملی ایران نیز با اشاره به اقداماتی که در گذشته در مورد سرمایه‌گذاری خارجی صورت گرفته است، به بررسی شرایط تسعیر ارز، انتقال وجوه و بحث قوانین و مقررات اشاره کرد و افزود: در حال حاضر P/E بازار سرمایه ما بسیار پایین است و در صورتی که بخواهیم به اهداف چشم‌انداز ۲۰ ساله برسیم با مشکل روبه‌رو می‌شویم. در صورتی که فضای مناسب ایجاد شود و دولت اعتقاد به این مهم پیدا کند، بقیه مشکلات را تمامی شرکت‌های سرمایه‌گذاری حل می‌کنند.
وی افزود: در حال حاضر شرایط و اصول حاکم بر شرکت‌ها اجازه این کار را نمی‌دهد و اگر این مشکلات از طرف بانک مرکزی و دولت حل و در مجلس نیز تصویب و قوانین اجرایی شود، کلیه مشکلات حل خواهد شد.این جلسه گام اولیه و مهمی است که می‌تواند شرکت‌ها را هماهنگ‌تر و سازمان یافته‌تر درگیر جذب سرمایه خارجی کند.