بررسی چشم‌انداز آینده بورس اوراق بهادار ایران
محمد مساح
سر آرتور وینگ پینرو در سال ۱۸۹۳ در ارتباط با تکرار چرخه‌ها چنین گفته است: «بر این باور هستم که آینده تنها تکرار گذشته است، به طوری که از میان دروازه‌های دیگر وارد می‌شود.»

در این گفتار با بهره‌گیری از نمودارهای کلان بورس اوراق بهادار ایران و نگاهی به رخدادهای اقتصادی به ارزیابی شرایط جاری و آینده بازار پرداخته شده است.
آرایش شاخص‌های کلان بیانگر وضعیت مثبت بازار سرمایه
نمودار شماره ۱، شاخص قیمت بورس اوراق بهادار (TEPIX) برای دوره زمانی دی ۸۳ تا دی ۸۶ را نشان می‌دهد. آغاز دوران کاهش تا دوره ثبات بازار سرمایه ایران طی سه سال به تصویر کشیده شده و از بررسی عرضه و تقاضا و آرایش شکل گرفته در آن چنین برداشت می‌شود که احتمالا دوران کاهشی و ثبات رو به پایان بوده و شانسی برای صعود عمومی قیمت سهام شرکت‌ها ایجاد شده است. نشانه‌های تکنیکی از جمله آرایش دو کف، کاهش شیب نزول، چرخش حرکت قیمت، آزمون خط گردن تمایل به افزایش شاخص قیمت را بازگو می‌کند.
نمودار شماره 2، شاخص قیمت را در بازه زمانی بلندمدت به تصویر کشیده است. در اینجا کنش عرضه و تقاضا به وسیله پیکان‌هایی نشان داده شده است. با بررسی روی پیشینه تاریخی شاخص قیمت و مقایسه رفتار جاری با گذشته سطوح مهم و معنی‌داری به‌دست می‌آید. سطوح 9060، 9560، 9790، 10400، 10770 واحد به عنوان خطوط مقاوم نشان داده شده‌اند. سطح 9560 به عنوان یک سطح محوری عمل کرده، به طوری که با قرار گرفتن شاخص قیمت بر بالای آن چنین برداشت می‌شود که بازار در شرایط افزایشی است و با قرار گرفتن شاخص قیمت در زیر آن بازار کاهشی تجسم می‌شود. اکنون شاخص بر بالای این سطح مهم جای گرفته و انتظار به صعود شاخص قیمت وجود دارد. سطح 9060 واحد در دو مرحله به طور نیرومند از کاهش بیشتر شاخص کل جلوگیری کرده و نشان داده که ارزش‌های بازار بیشتر از این میزان است. به طوری که در نمودار مشخص شده، سطح 9790 یک خط کلیدی است که شکست این سطح می‌تواند به منزله صعود بیشتر بازار تلقی شود. با جای گرفتن شاخص قیمت بر بالای 9800 واحد انتظار بر آن است که تا سطح 10400 واحد، سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها افزایش یابد.
بررسی آرایش ایجاد شده طی سه سال گذشته حاکی از این واقعیت است که نقطه هدف شاخص قیمت طی شش تا نه ماه آینده می‌تواند در سطوح بالای ۱۰هزار واحد قرار گیرد. این الگو با بررسی شی وه جبهه‌گیری نیروهای بازار قابل دستیابی است. از دی ۸۴ تا تیر ۸۵ شاخص قیمت به اندازه ۱۳۰۰ واحد تنزل یافته و پس از آن حدود ۹۰۰ واحد بالا رفته است. بر این اساس اگر سطح ۹۶۰۰ واحد همچنان پایدار باقی بماند، می‌توان تکرار بازدهی گذشته را انتظار داشت، به طوری که نقطه هدف بین دو سطح ۱۰۵۰۰ تا ۱۰۹۰۰ واحد جای خواهد گرفت.
شاخص بازده نقدی و قیمت در بازه زمانی سه ساله در نمودار شماره 3 به تصویر کشیده شده است. این شاخص در پایان آذرماه 86 در نقطه حساسی در زیر سطح تغییر انتظارات 34400 واحد جای گرفت. چنین وضعیتی گویای شرایط دودلی و ابهام است، به طوری که اگر شاخص به زیر سطح کلیدی 33850 برود، احتمالا به سوی منطقه 31هزار واحد حرکت خواهد کرد و چنانچه بر بالای 34400 واحد تثبیت شود، می‌توان صعود شاخص بازده نقدی و قیمت را ابتدا تا 36600 و آنگاه تا 41هزار واحد متصور شد. نکته با اهمیت در بررسی شاخص، شاخص بازده و نقدی آن است که روند بلندمدت آنها همچنان صعودی است و تا زمانی که این شاخص بر بالای سطح 30هزار واحد جای دارد، می‌توان به سودآوری و بهبود شرایط عمومی بازار سهام ایران امیدوار ماند.
بررسی بازدهی شاخص قیمت و شاخص بازده و سود نقدی
بررسی وضعیت 9ماه ابتدای سال 1386 نشان می‌دهد که وضعیت عمومی بازار سرمایه ایران تنها در یک دوره کوتاه سه ماه تابستان مطلوب و مثبت بوده است.
سرمایه‌گذاران در فصل بهار و پاییز شرایط منفی و ناپایداری را تجربه کرده‌اند. به طور کلی در سه ساله گذشته دوره‌های رونق عمومی بازار کوتاه بوده و این پیام را به سهامداران و به ویژه سفته‌بازان می‌رساند که سود مناسب و قابل توجه ناشی از شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری ممکن است تنها در یکی از فصول سال پدید آید.
همچون شاخص کل، این شاخص در نقطه حساسی است. در پایان آذرماه 86 شاخص کانی‌های فلزی در زیر سطح تغییر روند 2170 موضع گرفته بود و تثبیت آن در بالای این سطح می‌تواند نشانه مهمی برای صعود باشد. نقطه هدف در روند افزایشی سطح 3هزار واحد و نقطه حمایت قوی سطح 1780 واحد است.
شاخص شیمیایی از تابستان ۸۶ در جهت تصحیح روند کاهشی به طور کوتاه مدت افزایشی بوده است. اکنون در پشت سطح ۴۹۴ واحد قرار دارد که گذر کردن از آن نشانه تغییر انتظارات سرمایه‌گذاران است، با این وجود برای ایجاد یک روند پیوسته در بلندمدت شکست سطح کلیدی و مهم ۵۱۱ واحد حیاتی است و در صورت چنین رخدادی انتظار بر آن است که شاخص تا نقطه هدف ۵۸۰ واحد صعود کند. باید توجه داشت که پایین آمدن شاخص در زیر ۴۸۰ واحد نشانه آغاز روند کاهشی خواهد بود.
شاخص تجهیزات با ایجاد یک کف روند صعودی را در پیش گرفته است. سطح مقاوم در منطقه 2050 واحد قرار دارد و برای ایجاد یک روند افزایشی در بلندمدت سطح کلیدی 2150 باید شکسته شود. چشم‌انداز کوتاه مدت صنعت تجهیزات افزایشی است و نقطه هدف آن رسیدن به سطح کلیدی 2150 واحد است.
بررسی بنیادهای اقتصادی و شرایط آینده بازار سرمایه
در بین سال‌های 1378 تا 1383 بورس ایران با چشم‌انداز رونق اقتصادی رشد قابل توجهی را تجربه کرد.
در این دوره میزان سرمایه‌گذاری در کشور رو به فزونی گذاشت و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی بیش از ۶ درصد در سال سطح عمومی قیمت سهام را به سرعت افزایش داد. از نیمه دوم سال ۱۳۸۳ بازیگران بازار سرمایه با انتظار کاهش رشد اقتصادی و تاثیرپذیری اقتصاد از مساله پرونده هسته‌ای ایران به سمت عرضه سهام گرایش بیشتری پیدا کردند.
بدین ترتیب تا انتهای 1384 شاخص‌های کلان بازار در یک روند نزولی قرار گرفتند و پس از آن تا بهار 1386 در یک روند روبه جلو همراه با ابهام و تردید حرکت کردند. شرایط جاری نمودارهای کلان بازار بیانگر تمایل بیشتر بازار به سوی تقاضا است و با ایجاد جو روانی مثبت بر بازار سرمایه انتظار یک روند افزایشی قابل توجه دور از انتظار نخواهد بود. اما به راستی چه عاملی می‌تواند سکوی پیشروی شاخص و رونق بیشتر بازار سرمایه ایران را فراهم آورد؟
در سال‌های گذشته خصوصی‌سازی و اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، چشم‌انداز رشد اقتصادی و تغییر در شرایط سیاسی پارامترهای سرنوشت سازی برای تغییر قیمت سهام بوده‌اند. همچنین تحولات اقتصادی و تغییر شرایط در بازارهای مالی بین‌المللی بر بورس ایران موثر بوده است.
در شرایط کنونی چنانچه سرمایه‌گذاران تغییرات مثبت اقتصادی و بهبود وضعیت سیاسی را متصور باشند، به خرید اوراق بهادار اقدام خواهند کرد و برآیند اندیشه‌های آنها در نمودار صنایع و شاخص‌های کلان بازار نمایان می‌شود. در شرایط کنونی متغیرهای اقتصادی از جمله رشد اقتصادی، تورم و اشتغال و بخش‌های مختلف صنعت نظیر ساختمان، علائم چندان روشنی از رونق اقتصادی نمی‌دهند و تنها انتظارات نسبت به بهبود شرایط بنگاه‌های اقتصادی و درآمد خانوارها در آینده ترغیب‌کننده سرمایه‌گذاران برای تقاضای بیشتر خواهد بود. از سوی دیگر قیمت برخی از اوراق بهادار زیر ارزش ذاتی آنها معامله می‌شود و می‌تواند برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب به نظر آید.
در پایان پاییز امسال شاخص قیمت، شاخص بازده و نقدی، شاخص صنعت شیمیایی، کانی فلزی، تجهیزات و ... در نقاط حساسی موضع گرفته‌اند و در روزهای آینده ممکن است نشانه‌های مشخصی از روند پیوسته و معنی‌دار از خود بروز دهند. گذرکردن شاخص‌ها از نقاط مهم در سطوح بالایی می‌تواند نویدبخش بازدهی مناسب برای شش ماه آینده باشد. صنعت کانی‌های فلزی
(گروه سنگ آهن)، فلزات اساسی (گروه فولاد)، شرکت‌های گروه شیمیایی (پتروشیمی) و برخی از شرکت‌های گروه تجهیزات و خودرو احتمالا بیش از گذشته مورد توجه قرار خواهند داشت. همچنین شرکت سرمایه‌گذاری امید و شرکت پتروشیمی فن‌آوران احتمالا در فصل زمستان در بورس عرضه خواهند شد و با ادامه عرضه سهام از سوی سازمان خصوصی‌سازی تقویت بازار سرمایه ایران ادامه خواهد یافت.
منبع:
www.rahnemoonsarmaye.com


نمودار شماره ۴- بازدهی بازار سرمایه در نه ماه ابتدایی ۸۶


شاخص شیمیایی از تابستان ۸۶ در جهت تصحیح روند کاهشی به طور کوتاه‌مدت افزایشی بوده است. اکنون در پشت سطح ۴۹۴واحد قرار دارد که گذر کردن از آن نشانه تغییر انتظارات سرمایه‌گذاران است. با وجود این برای ایجاد یک روند پیوسته در بلندمدت شکست سطح کلیدی و مهم ۵۱۱واحد حیاتی است و در صورت چنین رخدادی انتظار بر آن است که شاخص تا نقطه هدف ۵۸۰واحد صعود کند. باید توجه داشت که پایین آمدن شاخص در زیر ۴۸۰واحد نشانه آغاز روند کاهشی خواهد بود.

شاخص تجهیزات با ایجاد یک کف روند صعودی را در پیش گرفته است. سطح مقاوم در منطقه ۲۰۵۰واحد قرار دارد و برای ایجاد یک روند افزایشی در بلندمدت، سطح کلیدی ۲۱۵۰ باید شکسته شود. چشم‌انداز کوتاه‌مدت صنعت تجهیزات افزایشی است و نقطه هدف آن رسیدن به سطح کلیدی ۲۱۵۰واحد است.


همچون شاخص کل، قیمت این شاخص در نقطه حساسی است. در پایان آذرماه ۸۶ شاخص کانی‌های فلزی در زیر سطح تغییر روند ۲۱۷۰ موضع گرفته بود و تثبیت آن در بالای این سطح می‌تواند نشانه مهمی برای صعود باشد. نقطه هدف در روند افزایشی سطح ۳هزار واحد و نقطه حمایت قوی سطح ۱۷۸۰واحد است.