دنیای اقتصاد- سال‌ها است که در دانشگاه‌های کشور ما حضور بانوان نسبت به سال‌های قبل پررنگ‌تر و پررنگ‌تر شده است، ولی این رقابت تنها به حوزه دانشگاه محدود نمی‌شود. در بازار کار نیز زنان جامعه ایرانی دست از رقابت بر نداشته و اکنون شاهد آنیم که زنان وارد حوزه فعالیتی مشاغلی شده‌اند که در گذشته ظاهرا سبک مردانه به خود گرفته بود.

بورس تهران؛ پایان بازار مردانه؟
گروه بورس- زهرا مجتهد: سال‌ها است که در دانشگاه‌های کشور ما حضور بانوان نسبت به سال‌های قبل پررنگ‌تر و پررنگ‌تر شده است و اما این رقابت تنها به حوزه دانشگاه محدود نمی‌شود. در بازار کار نیز زنان جامعه ایرانی دست از رقابت بر نداشته و اکنون شاهد آنیم که زنان وارد حوزه فعالیتی مشاغلی شده‌اند که در گذشته ظاهرا سبک مردانه به خود گرفته بوده است.
فعالیت در بازار سرمایه کشور یکی از جهت‌گیری‌های زنان ایرانی را در عرصه کار به خوبی نشان می‌دهد. کارگزار، مدیر مالی و مشاور مالی از جمله مشاغلی است که زنان جامعه ما کم و بیش در بازار سهام درگیر آنها شده‌اند.
اما موفقیت در این عرصه‌ها نیز حائز اهمیت است. تعریف رایج از موفقیت مبتنی بر سخت کار کردن، ارتقایافتن، کسب و هویت شغلی، حرفه‌ای و سازمانی است.

شواهد و یافته‌های موجود نشان می‌دهد که در جوامع امروزی زنان شاغل هم در خانه و هم در محیط‌های شغلی خود، نقش فعالانه‌ای داشته‌اند و همگام با مردان و حتی بیش از آنان به فعالیت می‌پردازند و در کار خود موفق نیز بوده‌اند. هم‌اکنون شاهد این مساله به طور مصداقی در بازار سرمایه هستیم. به طوری که فعالیت در این نوع مشاغل به دلیل استمرار در پیگیری اخبار و شایعات چگونگی خرید و فروش‌ها به خصوص در بازار سهام گاهی زمان‌بر است و یک زن فعال در این بخش، به طور ناخودآگاه نسبت به سایر زنان که در مشاغلی دیگر فعالیت می‌کنند، تعامل بیشتری را با کار خود دارند.
با وجود اینکه زنان، به خصوص زنانی که در بازار سهام در محیط‌های شغلی خود، دچار موانع و مشکلات می‌شوند، اما باز هم صبورانه و با پشتکار فراوان به تلاش خود ادامه می‌دهند. اگر چه تمامی این عوامل می‌تواند در کارایی، ایجاد انگیزه و پیشرفت روز افزون آنها نقش منفی‌ای را ایفا کند.
همچنین تبعیض جنسیتی از دیگر مشکلات زنان در محیط‌های کاری است که در این خصوص، «زینت مرادی‌نیا» مدیرعامل کارگزاری رشد پایدار در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» چنین نظر می‌دهد: «حوزه سرمایه‌گذاری در بورس و شغل کارگزاری جزو عرصه‌هایی است که از طریق سیستم معاملاتی فعالیت صورت می‌گیرد و کوچک‌ترین نگاه جنسیتی در آن لحاظ نمی‌شود.»
همچنین «کیانا پارسا» یکی دیگر از کارگزاران بورس می‌گوید:
«در بازار سرمایه هیچ موردی مبنی بر عدم پذیرش زنان وجود ندارد.»
بر همین اساس، این بازار دارای امتیازاتی است که زنان می‌توانند به راحتی از آن بهره گیرند.
«میترا بیات»، کارگزار بازار سهام همه دلیل جذابیت بازار یاد شده را امتیازهایی که در این بازار وجود دارد، می‌داند. وی می‌گوید: «بورس، کار جذابی است چه برای خانم‌ها و چه برای آقایان. بنابراین از نظر متقاضی شغلی، نسبت هر دو جنس شرایط برابر است.»
اینکه بازار سهام به عنوان بازار نوپا و موثر در کشور ما محسوب می‌شود، امری بدیهی است. حال در شرایطی که مسوولان بازار این بخش از اقتصاد کشور را در سال‌های اولیه تولد می‌داند، ورود زنان به بازار سهام و حضور آنان در توسعه و گسترش می‌تواند نشان از پررنگ شدن نقش این قشر در بازار سرمایه باشد.
پایان یک تفکر!
«مرادی‌نیا» در خصوص تغییر ساختار جنسی بازار سهام تصریح می‌کند: «این عرصه بر اساس شایستگی، افراد مورد نیاز خود را جذب می‌کند، به خصوص در بخش‌های کارگزاری و سایر فعالیت‌های مالی که هر چه دانش فرد چه زن و چه مرد بیشتر باشد، فرد شایستگی فعالیت در این بخش‌ها را خواهد داشت.»
وی معتقد است که به تفکر جنس برتر اعتقادی ندارم و اساسا جنسیت تعیین‌کننده مسیر موفقیت نیست.
اگرچه بحث جنسیت در روابط ما بسیار موثر است، چرا که محافل سرمایه‌گذاران را اکثرا آقایان تشکیل می‌دهند.
این کارگزار خبره در مقایسه حوزه بازار سرمایه با سایر حوزه‌های فعالیتی زنان در جامعه کنونی اظهار می‌دارد که در این حوزه زن‌ها به لحاظ فرصت‌های موجود در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارند.
به طوری که عامل جنسیت در دریافت امتیاز، کسب سود یا کسب اطلاعات ممانعتی برای فعالیت ایجاد نمی‌کند.
فعلا مردان
«مرادی‌نیا» در پاسخ به این پرسش «دنیای‌اقتصاد» که اگر شما به عنوان یک کارگزار نیاز به استخدام فردی در کارگزاری خود داشته باشید، یک مرد و یک زن در شرایط برابر آگاهی، به شما برای استخدام مراجعه کنند، کدام‌یک را انتخاب می‌کنید؟ می‌گوید:‌ «متاسفانه بخش زیادی از اخبار در بازار ما به محافل غیررسمی تعلق دارند که عموما در اختیار مردها است و زن‌ها به آن فضای غیررسمی راهی ندارند، بنابراین با توجه به توانایی‌های برابر، استخدام متقاضی مرد نتیجه بهتری می‌دهد.»
وی ادامه می‌دهد که حتی در بخش تعامل با مشتری به دلیل نگرش کلی اجتماع ما و اینکه «فعلا» بخش اعظم بازار ما را قشر مردان تشکیل می‌دهند، نقش مرد می‌تواند موثرتر باشد.
این در حالی است که «کیانا پارسا» نظری متفاوت با نظر «مرادی‌نیا» می‌دهد. وی چنین می‌گوید: «چون من یک زن هستم از حق و حقوق زنان تا جایی که در توانم باشد، دفاع می‌کنم و اگر امکان داشته باشد، زنان‌ را برای استخدام انتخاب می‌کنم، اما در یک شرایط خاص چنانچه مرد متقاضی سرپرست خانوار باشد، در تفکر خود تجدیدنظر می‌کنم.
به هر حال، موضوع سرپرست خانوار را نمی‌شود نادیده گرفت. اگر این تفکر قوی نیز در مورد زن متقاضی هم صدق کند، به همین نحو تصمیم‌گیری می‌کنم.»
اما چرا توانایی زنان فعال در بازار سرمایه در فرصت‌های برابر با مردها به مرحله امتیازدهی نمی‌رسد؟
آیا تنها نگرش اجتماعی به زنان موفق و تحصیلکرده می‌تواند عاملی باشد که اینان را از فضایی که بدان تعلق دارند و روزمره بدان می‌پردازند دور سازد یا سبب شود تا در حاشیه قرار گیرند؟
«کیانا پارسا» با تامل می‌گوید که فکر می‌کنم ایراد اصلی از خانم‌ها است. به این دلیل که این زنان کار و شغل خود را به طور حرفه‌ای دنبال نمی‌کنند. اکثرا تمایل به داشتن یک کار ثابت و دستمزد و حقوق ثابت دارند. به طور معمول اهل ریسک کردن و پذیرش ریسک نیستند.
وی اذعان می‌کند: «اما در پاره‌ای مواقع مثل پذیرش در مقطع دکترا با مشکل دیگری مواجه می‌شویم. به طوری که نسبت پذیرش معادل دو نفر مرد و یک زن است. به همین ترتیب، حضور زنان در مقاطع بالاتر از نظر تحصیلی کم می‌شود.»
زنانی که با بورس بزرگ می‌شوند
«میترا بیات»، کارگزار شرکت کارگزاری حافظ که در کنار محمدرضا رهبر به عنوان کارشناس «کارگزاری حافظ» در بازار سرمایه مشغول به کار است. از این جمله برای بیان سابقه خود استفاده می‌کند: «من با بورس بزرگ شدم.» وی ادامه می‌دهد: «از اوایل دهه ۷۰ به این حرفه مشغول شدم، اما در آن موقع بورس یک بازار کوچکی بود و فقط در تهران خلاصه می‌شد، اما اکنون گسترده شده و به تمام نقاط کشور نفوذ کرده است.
وی این عامل را موثر در جذب زنان به بازار یاد شده می‌داند؛ چرا که معتقد است که زنان در کار خود صادق‌ترند. به خصوص در بخش مالی، کارفرمایان ترجیح می‌دهند که از توانایی یک زن استفاده کنند و معمولا برای استخدام در این بخش در شرایط مشابه و برابر زن و مرد، این زن است که جواب مثبت استخدام را می‌گیرد.
اینجا؛ پر از استرس و تنش
اما او در مقابل ورود به عرصه بازار سرمایه را پرتنش و پراسترس تلقی می‌کند. وی می‌گوید: «به همین دلیل است که اکثر زنان کارگزار مجرد هستند؛ چرا که برای کار مردانه هر روز پس از پایان کار، به میدان کاری فردا می‌اندیشند و خود را برای مبارزه در روزی دیگر آماده می‌کنند. وی تاکید می‌کند که پیشرفت در این کار روحیه‌ای مردانه می‌خواهد.»
این کارگزار با سابقه بورس که پیشرفت این بازار را در سال‌های کاری خود دیده است، تصریح می‌کند که از اواخر سال ۷۲ سیستم کامپیوتری را وارد بورس کردند که در ابتدای امر خیلی‌ها مقاومت کردند، اما پس از گذر زمان مشاهده کردند که بسیار ساده‌تر از فعالیت و گزارش‌دهی دستی است.
به نظر من در سال‌های آینده معایب سیستم قبلی بیشتر آشکار می‌شود و سیستم‌های جدید به عنوان راهکارهای مناسب وارد بازار می‌شوند.
این به بهبود معاملات و شرایط بازار کمک خواهد کرد.
بورس ایران پول بیشتری دارد!
«بیات» در پاسخ به این پرسش که آیا تجربه فعالیت‌ در بازارهای مالی خارجی را دارید، خاطر نشان می‌کند: خیر، بازارهای مورد نظر شما بسیار بسیار حساب و کتاب دارند و به راحتی نمی‌توان در آنجا تا زمانی که بر محور کاریشان تسلط نداریم، پول کسب کرد.
هیچ جا مثل بازار سهام ایران بازدهی نداشته است. در بورس ایران خیلی راحت‌تر افراد توانستند پول درآورند و سودهای آن‌چنانی را تجربه کنند.
برتری مردان در محافل غیررسمی
«کیانا پارسا» برخلاف نظر مرادی نیا که می‌گوید: «مردها فعلا بر بازار تسلط دارند و از این بابت مردها بیشتر به محافل غیررسمی می‌توانند نفوذ کنند»، چنین می‌گوید: بازار به دلیل این که از ریسک بالایی برخوردار است، خانم‌ها در پله‌های عقب‌تر می‌نشینند و کارهای پرریسک را به مردها واگذار می‌کنند!
اما اگر واقعیت را بررسی کنیم، خواهیم دید که همین تعداد کارگزار زن به راحتی توانسته‌اند که با مدیران و سرمایه‌گذاران ارتباط برقرار کنند و من فکر می‌کنم که در این بازار بحث جنسیت کاملا منتفی است.
فکر کردن، کار کردن و شنیدن در زمان واحد
وی ادامه می‌دهد: زنان به لحاظ قوه فکری به این صورت که همزمان می‌توانند به راحتی فکر کنند، کار انجام دهند و بشنوند، دارای امتیازهای برجسته‌ای هستند.
از این رو به دلیل وجود قدرت خدادادی، تقریبا زنان در کار خود به طور عموم موفق‌تر هستند.
«کیانا پارسا» امیدوار است که روزهای پیشروی تالار بورس با حضور زنان متفاوت‌تر رقم بخورد.
صددرصد کارگزاری
وی در پاسخ به این پرسش که گام بعدی شما چیست، گفت: صددرصد تاسیس یک کارگزاری است؛ به طوری که تمام زنان کارگزار مانند خانم نوبری، مرادی‌نیا و افشار همین روال را در پیش گرفتند و موفق هم بوده‌اند.
اصلا مصاحبه نمی‌کنم!
در گزارش مهر، با تلفن‌همراه خانم «نوبری» تماس گرفتم که پس از یک سری تبادل اطلاعات در خصوص موضوع گزارش اظهار داشت که «من! اصلا... مصاحبه نمی‌کنم.»
زنان متقاضی «نمایندگی دو»
با توجه به اینکه بازار سرمایه ما در حال گسترش است و این عرصه زمینه‌های مساعدی را برای فعالیت زنان جامعه ما فراهم می‌کند همچنین آنچه براساس تجربه مشهود است، حضور زنان فعال در این عرصه‌ بسیار سریع توسعه پیدا کرده است. بنابراین اشتیاق برای شرکت در آزمون نمایندگی دو سازمان بورس با توجه به ازدحام کلاس‌های برگزار شده از سوی این سازمان که بخش‌ عمده آنها را زنان تشکیل می‌‌دهند، روزافزون جلوه می‌کند.
«کیانا پارسا» که معتقد است انتخاب شغل برای زنان باید به صورت حرفه‌ای انجام شود، می‌گوید: عملکرد دوستان در سازمان برای انتخاب اشتباه است. من بارها در جلسات متعدد نیز به روش اشتباه انتخاب افراد انتقاد کرده‌‌ام.
بسته‌ علمی جوابگو نیست
وی ادامه می‌دهد: دلیل این مورد این است که هوش و ذکاوت فرد بسیار اهمیت دارد. تنها یک بسته علمی جوابگوی بازار ما نیست؛ اگر قدرت تجزیه و تحلیل کافی در فرد وجود نداشته باشد.وی معتقد است که آزمون، یک گزینه از گزینه‌ها است.
در حاشیه بازار
در نهایت اینکه در کشور ما زنان پا به پای مردان و همدوش با آنها به کار و فعالیت می‌پردازند.
نمونه این بحث رامی‌توان در تالار معاملات دید که سال‌ها است در کنار ناظر اول بازار، یک زن کار نظارت بر معاملات را انجام می‌دهد؛ اما هنوز راه برای آنها به عنوان «مدیران ارشد بازار» باز نشده است، حتی پس از تغییر و تحولات پدیده آمده...!

۴ هزار بنگاه اقتصادی در دست زنان عرب
موج - تعدادی از زنان عرب به سرعت در بازار سرمایه پیشرفت کرده‌اند و توانسته‌اند سودهای کلانی برای خود به‌دست بیاورند.
در حال حاضر زنان در ۷ کشور عربی چهار هزار بنگاه اقتصادی را اداره می‌کنند که اکثر کارمندان این بنگاه‌ها را زنان تشکیل می‌دهند.تنها در امارات متحده عربی، ۱۱هزار سرمایه‌گذار زن وجود دارد که حجم سرمایه‌گذاری آنها به ۴میلیارد دلار می‌رسد. وزیر اقتصاد امارات گفت: در حال حاضر زنان از فعال‌ترین قشرهای سرمایه‌گذار در منطقه خلیج فارس هستند که حجم سرمایه‌گذاری آنان در این منطقه بالغ بر ۱۴۰میلیارد درهم است.او افزود: با گسترش دانش سرمایه‌گذاری، زنان می‌توانند فرصت‌های منحصر به‌فرد سرمایه‌گذاری را بهتر تشخیص دهند و از این طریق سرمایه‌های خود را در مسیر بهتری هزینه کنند.جدای از این، بر طبق گزارش‌های منتشر شده از سوی شرکت نفتی سعودی آرامکو، مالکیت خودرو در زنان در بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ شصت درصد افزایش داشته است و در پایان سال گذشته ۵/۷۵هزار زن مالک ۱۲۰هزار و ۳۳۴ خودرو بوده‌اند.