ضرورت اعتماد‌سازی برای تداوم خصوصی‌سازی
دنیای اقتصاد- چهارمین عرضه از عرضه‌های دو‌مرحله‌ای ۲۰درصد از سهام دو شرکت فولاد مبارکه و ایرالکو دیروز در حالی بدون خریدار روی تابلو ماند که ظاهرا تنها دلیل برای عرضه‌های مکرر بلوک‌های این دو شرکت، اجرای کامل مصوبه دولت است تا پس از آن موضوع تغییر روش یا کیفیت اجرای واگذاری در هیات‌های واگذاری مطرح شود.

واکنش چهارم بازار
«خصوصی‌سازی» همچنان درجست وجوی خریدار
گروه بورس - چهارمین عرضه از عرضه‌های دو مرحله‌ای 20درصد از سهام دو شرکت فولاد مبارکه و ایرالکو دیروز در حالی بدون خریدار روی تابلو ماند که ظاهرا تنها دلیل سازمان خصوصی سازی برای عرضه‌های مکرر بلوک‌های این دو شرکت، اجرای کامل مصوبه دولت است تا پس از آن موضوع تغییر روش یا کیفیت اجرای واگذاری در هیات‌های واگذاری مطرح شود.
از این رو دومین مرحله از عرضه عمده ۲ بلوک ۱۰درصدی سهام ایرالکو به ارزش ۷/۵۵میلیارد تومان دیروز در حالی خریدار نداشت که وزیر اقتصاد تلویحا در هفته گذشته نبود خریدار برای این بلوک‌ها را اعلام کرده و از سوی دیگر بیان کرد که دولت این بار خواهان انتقال مدیریت است و نه خرد‌کردن بلوک (ریزفروشی). با این حال و پس از انتشار اظهار نظر وزیر اقتصاد در روز اول هفته این پرسش نزد کارشناسان و معامله‌گران مطرح شد که اگر دولت در پی ریزکردن و خرد کردن سهام نیست، چرا بلوک‌های ۲۰درصدی را به صورت ۴ بلوک پنج درصدی در بازار عرضه می‌کند؟
بر پایه این گزارش جدای از اظهارنظرهایی که درباره عدم موفقیت سازمان خصوصی‌سازی در تحلیل فضای واگذاری و نحوه عرضه دو شرکت دولتی وجود دارد، تعویق واگذاری‌ها و نبود فضای لازم برای فروش واحدهای دولتی از جمله موضوعاتی است که در اظهار نظر به چشم می‌خورد.
اگر بازار جواب ندهد
مقامات سازمان خصوصی سازی که از چندی پیش به دنبال اثبات ناتوانی بخش خصوصی برای مشارکت در واگذاری‌ها و خرید واحدهای دولتی بود، پس از آن که دیروز هم خریداری برای ایرالکو پیدا نشد، موضوع «توان بازار» و جواب ندادن را مطرح می‌کنند.
معاون سازمان خصوصی سازی گفت: برای واگذاری سهام همه عوامل در نظر گرفته می‌شود و اگر بازار جواب ندهد، هیچ سهامی واگذار نمی‌شود.

اسماعیل غلامی از برگزاری جلسه هیات عالی واگذاری در روز سه‌شنبه هفته جاری برای بررسی واگذاری سهام بانک‌ها خبر داد و گفت: واگذاری 5درصد سهام دو بانک دولتی ملت و تجارت به دی ماه سال جاری منتقل نخواهد شد.
وی با بیان اینکه البته هنوز اطلاعات بانک‌های مشمول واگذاری سهام کامل نیست و اساسنامه‌های آنها نیز به تصویب نرسیده است، گفت: با این وجود اگر اساسنامه‌های آنها تصویب نشود، واگذاری انجام نمی‌شود.
به گفته غلامی بانک‌های مشمول واگذاری برای عرضه سهام خود و ارائه اطلاعات به بورس با یکدیگر رقابت دارند و بانک ملت نسبت به سایر بانک‌های مشمول واگذاری از آمادگی بیشتری برای عرضه سهام برخوردار است.
وی در گفت‌وگو با «مهر» از برگزاری جلسه هیات عالی واگذاری و هیات پذیرش در روز سه شنبه هفته جاری برای بررسی واگذاری سهام بانک‌ها و ۵ شرکت دولتی آماده برای عرضه سهام خبرداد.
عضو هیات عامل سازمان خصوصی سازی از واگذاری سهام 4 شرکت دولتی برای سهام عدالت خبرداد و گفت: 7/18درصد سهام شرکت تاسیسات آبیاری سابیر وابسته به شرکت مادر تخصصی ساتکاپ، 30درصد شرکت شهر صنعتی رشت، 24درصد شرکت شهر صنعتی البرز و 5/22درصد شرکت شهر صنعتی کاوه وابسته به شرکت مادر تخصصی سازمان گسترش و ساتکاپ واگذار خواهند شد.
وی اضافه کرد: قیمت سهام این ۴ شرکت مشخص شده و دارای مصوبه واگذاری نیز هستند که به محض مشخص شدن افراد مشمول دریافت آن واگذار خواهند شد.
غلامی گفت: هیات عالی واگذاری در جلسه روز سه‌شنبه واگذاری 99/9درصد سهام مرکز تحقیقات و آلایندگی خودروی ایران، 100درصد گسترش صنایع ریلی ایران، 100درصد سهام شرکت ساختمانی گسترش و نوسازی صنایع ایران، 100درصد سهام شرکت مدیریت طرح‌های صنعتی ایران و 33درصد سهام شرکت سرمایه‌گذاری نیروگاهی ایران برای عرضه به بخش خصوصی را تصویب خواهد کرد که احتمالا هفته آینده واگذار خواهند شد.
تعویق واگذاری‌ها
به دنبال عملکرد ناموفق سازمان خصوصی‌سازی در واگذاری دو بلوک اخیر، فعالان بازار تعویق در واگذاری‌ها و عرضه سهام به زمان مناسب را یکی از راهکارهای خروج از آثار روانی می‌دانند.
مدیرعامل شرکت بورس از به تعویق افتادن زمان واگذاری سهام اولین بانک مشمول اصل ۴۴ خبرداد و گفت: تاریخ دقیق واگذاری سهام بعد از انجام پذیرش و انتشار اطلاعات برای عموم مشخص می‌شود.
علی رحمانی در پاسخ به این سوال که آیا 5درصد سهام بانک ملت براساس برنامه زمانبندی اعلام شده در روز یکشنبه هفته آتی در بورس برای کشف قیمت عرضه خواهد شد؟ گفت: قرار نیست سهام هیچ بانکی در روز یکشنبه واگذار شود.
مدیرعامل شرکت بورس با بیان اینکه سه‌شنبه هفته آتی در جلسه هیات پذیرش واگذاری سهام بانک‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد، تصریح کرد: زمان واگذاری سهام بانک‌ها تغییر کرده است.
به گفته وی واگذاری سهام بانک‌ها مستلزم ارائه گزارش مالی به سازمان حسابرسی است و علاوه بر آن یکسری از موارد مورد نظر سازمان حسابرسی در مورد وضعیت مالی بانک‌ها باید اصلاح شود.رحمانی با تاکید بر اینکه وضعیت ذخیره برای مطالبات مشکوک‌الوصول، طبقه‌بندی مطالبات و غیره بانک‌های مشمول واگذاری در دو هفته آینده مشخص می‌شود، گفت: البته زمان واگذاری سهام بانک‌ها روز سه‌شنبه هفته آتی مشخص نخواهد شد، بلکه فقط در جلسه این روز این موضوع مطرح می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست قبل از اینکه زمان واگذاری سهام بانک‌ها مشخص می‌شد، کارهای مقدماتی انجام می گرفت، گفت: برنامه زمان‌بندی پیش‌بینی زمان واگذاری بود، ولی همیشه تاریخ دقیق بعد از انجام پذیرش و انتشار اطلاعات برای عموم مشخص می‌شود.
مدیرعامل شرکت بورس یکی از مشکلات واگذاری سهام بانک‌ها را عدم تصویب اساسنامه عنوان و تصریح کرد: البته براساس گفته‌های مدیران بانکی، اساسنامه آنها ظرف دو هفته آینده به تصویب می‌رسد.
وی از برگزاری جلسه ای در روز دوشنبه هفته جاری میان سازمان بورس، سازمان خصوصی‌سازی و مسوولان بانک ملت در وزارت امور اقتصادی و دارایی در مورد واگذاری سهام این بانک خبر داد و گفت: در این جلسه مسائل و مشکلات این بانک برای واگذاری بررسی شد.
رحمانی با تاکید بر اینکه بازار سرمایه نیاز به شفافیت دارد تا باعث ایجاد اعتماد در مردم شود، اظهار داشت: تلاش ما این است که در رابطه با واگذاری سهام بانک‌ها نهایت شفاف سازی صورت گیرد تا در زمان واگذاری، وضعیت مالی بانک‌ها با ابهام مواجه نباشد.
سازمان خصوصی‌سازی پیش از این اعلام کرده بود که ۵درصد سهام بانک ملت در ۱۱ آذر، ۵درصد سهام بانک صادرات در ۲۰ آذر، ۵درصد سهام بانک تجارت در دوم دی و ۵درصد بانک رفاه در ۱۸دی‌ماه سال‌جاری برای عرضه وارد بورس شوند.
اعتمادسازی کنیم
نصرا... برزنی، مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین، در مورد دلایل فروش نرفتن سهام بلوکی فولاد و آلومینیوم معتقد است: در شرایط خاصی قیمت سهم افزایش یافت و اکنون تصحیح قیمت را تجربه می‌کند، بنابراین قیمت ۳۹۰‌تومان به قیمت روزهای حرکت افزایش کنترل نشده بوده و باید تجدیدنظر روی قیمت سهم صورت گیرد.
وی خاطرنشان کرد: به‌دلیل اینکه به قیمت روی تابلو نیز تقاضایی برای سهم فولاد مبارکه وجود ندارد، خریداران دچار تردید شده و تصمیمی در این زمینه اتخاذ نکردند، بنابراین سازمان خصوصی‌سازی یا دولت به ناچار باید روی قیمت پایه سهم تجدید‌نظر کند. برزنی حضور سرمایه‌گذار خارجی را دلیل عرضه سهام بلوک فولاد مبارکه و آلومینیوم به صورت نقد دانست و اظهار کرد: سازمان خصوصی‌سازی تصور می‌کرد که سرمایه‌گذاران خارجی حاضرند سهم را به صورت نقد خریداری کنند؛ بنابراین با توجه به وجود مشتری نقد از عرضه به صورت اقساط خودداری کردند. به اعتقاد وی سازمان خصوصی‌سازی، دولت و ایمیدرو باید به این نکته توجه کنند که سهامداران قصد ندارند که سهم این 20‌درصد را فروخته و از بازار خارج شوند بلکه آنها قصد دارند چندین 10هزار میلیارد تومان در بازار سهم خرید و فروش کنند. بنابراین نباید سعی شود که سهم با قیمت بالا به فروش رود زیرا این امر در آینده بازار را از انگیزه و جاذبه خارج می‌کند.
برزنی ادامه داد: سهم باید با قیمت پایین‌تر و پرجاذبه‌تر عرضه شده و سهمی نشود که از شرایط موجود در بازار بهره‌برداری کوتاه مدت صورت گیرد.
به گفته این کارگزار بورس زمانی‌که بدون بررسی و مطالعه کافی زمان عرضه اعلام می‌شود این امر در بلندمدت به فرآیند خصوصی‌سازی آسیب رسانده و اعتماد از بازار سرمایه سلب می‌شود، زیرا سرمایه‌گذار تصور می‌کند که سازمان خصوصی‌سازی سهم را گران فروخته و در مرحله بعد می‌تواند سهم را با قیمت ارزان‌تر خریداری کند.
برزنی تاکید کرد: باید قبل از عرضه بررسی، مطالعه و بازاریابی اولیه صورت گرفته و زمانی که از قیمت منصفانه سهم و وجود داوطلب اطمینان حاصل شد نسبت به عرضه آن اقدام شود.
به اعتقاد وی اگر فولاد به قیمت پایه 200 تومان عرضه می‌شد به‌دلیل ارزنده بودن سهم ممکن بود در رقابت به قیمت 400‌تومان نیز معامله شود، ولی عرضه سهم با قیمت بالا انگیزه سرمایه‌گذاران را از بین می‌برد. زیرا مشاهده شده زمانی که سازمان خصوصی سهمی را با قیمت عادلانه عرضه کرده در عمل بیش از 2برابر قیمت پایه سهم معامله شده است.
مدیرعامل کارگزاری بانک اقتصاد نوین تاکید کرد: باید اعتمادسازی صورت گرفته باشد و دقت زیادی لازم است تا خصوصی‌سازی با موفقیت انجام می‌شود.
وی با اشاره به عرضه سیمان نی‌ریز در هفته گذشته اظهار کرد: چرا باید سهم با قیمتی عرضه شود که در روز دوم منفی شود و این نشان‌دهنده این است که قیمت سهم منصفانه نبوده و تحت شرایط خاصی عرضه شده و پس مردم مجبور شدند در روز بعد با قیمت پایین‌تر و به فروش سهم اقدام کنند بنابراین در صورتیکه این موارد تکرار شود خصوصی‌سازی با موفقیت ادامه نیافته و اتفاقی که برای سهام صدرا و آذرآب رخ داد و منجر به تعطیل شدن فعالیت خصوصی‌سازی شد مجددا تکرار می‌شود. وی در ادامه گفت: باید برای سهم جاذبه‌ای ایجاد شده تا بازدهی معقولی برای خریداران متصور شود. برزنی تاکید کرد: پول و منابع به اندازه کافی در بازار وجود داشته و به طوری‌که به راحتی تمام عرضه‌های امسال و برنامه‌های سازمان خصوصی‌سازی کاملا عملی می‌شود، به شرط اینکه شرایط در عرضه‌ها فراهم شده و جاذبه برای سهم ایجاد شود یعنی سهم با قیمت و شرایط مناسب عرضه شود تا زمانی‌که فرد آنرا خریداری می‌کند دچار ضرر و زیان نشود.
از «مس» تجربه گرفتیم
در همین زمینه حقانی نسب، کارگزار بورس، معتقد است: تجربه مس نشان داد که بازار سرمایه کشور در مقابل نقدینگی ضعیف بوده و اگر از این تجربه استفاده می‌شد قاعدتا نباید فولاد و آلومینیوم به این صورت عرضه می‌شد چرا که هرچند مشتریانی برای آنها وجود داشته باشد ولی با توجه به اینکه دولت شرایط عرضه را بازار می‌داند، خریداران طوری عمل می‌کنند که بتوانند به مناسب‌ترین قیمت و شیوه آن‌را خریداری کنند.
وی با اشاره به اینکه با توجه به تجربه مس باید شرایط آسان‌تری برای عرضه فولاد اتخاذ می‌شد خاطرنشان کرد: در کنار این موضوع عوامل دیگری از جمله اوضاع سیاسی و تردید اساسی در ثبات سیاست‌های قبل و بعد از خصوصی‌سازی همچنین اتفاقاتی که در حوزه بازار رخ داد به ویژه حقوق مالکانه و تاثیر آن روی فولاد باعث افزایش تردید و انجام نشدن معامله شد که این اتفاق قابل پیش‌بینی بود.
حقانی‌نسب افزود: در صورتی‌که شرایط عرضه به صورت نقد و اقساط تغییر کند، خریداران حضور می‌یابند زیرا بخشی از خریداران منتظر تغییر شرایط بودند.
این کارگزار یادآور شد: البته بدون سرمایه‌گذاران فعال در بورس درخصوص خریدار این شرکت زیاد نبوده و برای اینکه حوزه عرضه‌های دولت با موفقیت انجام شود، باید به فکر ورود سرمایه‌گذاران و منابع جدید خارج از بورس بود و این نکته بسیار مهمی است.
حقانی نسب در ادامه گفت: از لحاظ خصوصی‌سازی تمام حوزه‌های ورود و تجهیز منابع دست دولت بوده و تاکنون هیچ اقدامی در مورد تقویت و تجهیز منابع توسط بخش‌خصوصی و توانمندکردن آن انجام نشده و در عین حال انتظار این است که به این بخش ورود کرده و بتواند عرضه بخش‌دولتی را جذب کنند و نمونه بارز آن این است که منابع خود و پس‌اندازهای عمومی و بخش‌خصوصی از طریق بانک جذب شده، ولی اجازه نمی‌دهیم که این منابع در حوزه بازار سرمایه و به همان بخش‌خصوصی تسهیلات ارائه دهد و امکان تخصیص منابع به آنها وجود ندارد. وی گفت: زمانی‌که بانک نیز قصد خریداری سهم را دارد اجازه بنگاه‌داری و سرمایه‌گذاری در این حوزه را نداشته و در نتیجه مشاهده می‌شود که جذب منابع و توانمندی بخش‌خصوصی صورت نگرفته و در عین حال انتظار داریم که این منابع عرضه‌های دولتی را پاسخگو باشد.
وی تصریح کرد: برای اینکه بازار ضربه زیادی از این موضوع نپذیرد باید به فکر و منابع جدید خارج از بورس بود نه سرمایه‌گذاران فعلی زیرا تلاش سرمایه‌گذاران فعلی به این نتیجه رسیده است که توانستند مس را خریداری کنند، ولی بعد از این نقدینگی جدیدی در بازار وجود ندارد که سرمایه‌گذاران فعال بورس بتوانند عرضه‌های دولتی را پاسخگو باشند.
وی خاطرنشان کرد: باید به‌دنبال سرمایه‌گذاران جدید خارج از بورس بود که تاکنون به بازار سرمایه ورود پیدا نکرده‌اند؛ علاوه بر آن منابع جدید خارج از بورس در حوزه شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نیز در حوزه منابع حقیقی بزرگ خارج از بورس نهفته است باید ورود پیدا کرده تا بازار سرمایه در این زمینه دچار آسیب نشود.
حقانی نسب توصیه کرد: ظرفیت بازار باید شناخته شده و براساس تحقیقات مورد اتکا تصمیم‌گیری شود. همچنین باید از تجربیات بازار استفاده کرد و حداقل برای سهم بازاریابی مطمئن‌تری انجام شده و بازار سرمایه درک شود ولی شرایط نشان داده است که بازار سرمایه کشور طی این ۲سال درک نشده است.
وی در پایان گفت: باید تحلیل و اطلاع‌رسانی درست انجام شود تا بر اساس آن نتایج و بررسی نیز اتخاذ شود و صرفا عمل کردن براساس شنیده‌ها نتایج مثبتی ارائه نمی‌دهد.
شروع جریان تازه برای عرضه سهام
بنــابراین باید ســازمــان خصوصی‌سازی و دولت قبل از عرضه سهم و برای اجرا شدن شیوه صحیح خصوصی‌سازی در کشور تمهیداتی اندیشیده و طبق گفته کارشناسان با مطالعه و بررسی دقیق اقدام به عرضه سهم کنند و توجه به این نکته ضروری است که این آخرین عرضه نبوده بلکه شروع جریانی است که قرار است سال‌ها ادامه یابد؛ پس باید در بررسی سهم عرضه شده منافع عموم رعایت شود تا سهم از جذابیت لازم برخوردار شود و سرمایه‌گذاران در آن حضور داشته باشند.