دکتر علی ثقفی*

نظام حسابداری فراهم‌کننده و فرستنده اکثر اطلاعات مالی است. دست‌اندرکاران بازار سرمایه و به خصوص بازار اوراق بهادار استفاده‌کنندگان و گیرندگان اطلاعات هستند. انتظار بر این است که اطلاعات شفاف باشد. هم فرستندگان و هم گیرندگان اطلاعات برای جمع‌آوری، انتخاب، تجمیع و گزارشگری مالی از یک سو و برای پردازش، شناخت راه‌حل‌ها و انتخاب راه‌حل بهتر از سوی دیگر، با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند. محدودیت‌هایی نظیر مواجهه با متغیرهای زیاد، آگاهی از محیط، قدرت استدلال، ثابت بودن ترجیحات و ... موجب می‌شود، مساله تهیه و ارسال و دریافت پیام‌های مالی با مشکلات زیادی روبه‌رو شود.

تحقیقات نشان داده که پیچیدگی محیط، سطح مفهومی اطلاعات، تفاوت درون سبک‌های تصمیم‌گیری افراد و مقدار اطلاعات در استفاده صحیح و تصمیم‌گیری موثر است. ابعاد شخصی گیرندگان پیام نظیر درو‌ن‌گرا یا برون‌گرا بودن، برخورد احساسی یا تفکری با موضوعات، ریسک‌گریزی یا ریسک‌پذیری، درک از مسائل، جایگاه کنترلی، تجربه، تخصص، قدرت و بسیاری از موضوعات با استفاده از اطلاعات و تصمیم‌گیری رابطه دارد. قطعی یا احتمالی بودن اطلاعات، حدتراکم و تجمیع، شیوه ارائه، واژگان به کار گرفته شده در گزارش و تعارض درونی افراد با تعریف‌های ارائه شده از ارزش، تفاوت در چارچوب ارجاع درونی فرستنده و گیرنده، مفروضات، اندیشه‌ها، گفت‌ و شنودها، همه و همه از مواردی است که مساله فراهم آوردن و ارسال اطلاعات شفاف به بازار اوراق بهادار را با مسائل متعددی روبه‌رو می‌کند. عدم استفاده صحیح از اطلاعات بیش از حد (اضافی) بیش از ظرفیت استفاده‌کننده می‌شود که بسیاری از آنها نادیده گرفته می‌شود.

صرف‌نظر از مخارج تهیه و ارسال اطلاعات، به لحاظ محدودیت‌ها و پیچیدگی‌ها، امکان استفاده صحیح از اطلاعات در بازار اوراق بهادار توسط فرد برای تصمیم‌گیری میسر نیست، افراد باید از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های مشترک، بانک‌های سرمایه‌گذاری و نظایر آن به سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اقدام کنند. حضور گسترده و صادقانه تحلیلگران مالی به عنوان متخصص‌ترین استفاده‌کننده اطلاعات در بازار نه تنها برای راهنمایی افراد بلکه برای هدایت شرکت‌های سرمایه‌گذاری ضروری است. با پدیده اطلاعات اضافی به لحاظ بالا بودن هزینه اجتماعی باید مبارزه کرد. به دلیل پیچیده بودن مسائل مالی هر شرکت به تنهایی و صدها شرکت بورس به صورت هم زمان، امکان تصمیم‌گیری مناسب و بهینه از طریق حدس و گمان و اطمینان میسر نمی‌شود. باید مدل‌سازی کرد و از مدل استفاده کرد. به تحقیقات حسابداری و مالی که در دنیا و ایران انجام شده است، توجه شود. تنها از این راه‌ها بازار را می‌توان به کارایی سوق داد.

*عضو هیات علمی

دانشگاه علامه طباطبایی