محمد مساح
به نظر می‌‌‌رسد در شرایط امروزی داده‌‌‌های اقتصادی نقش مهمی در روند و تغییرات بازارها بازی می‌‌‌کنند.از سه ماهه گذشته در ایالات متحده و دیگر کشورهای صنعتی اندکی داده‌‌‌ها و شاخص‌‌‌های اقتصادی نسبت به گذشته بهبود یافته‌اند و ...

همین موضوع امید نسبت به بهبود زودهنگام اقتصاد جهان را تقویت کرده است. از فوریه 2009 تاکنون هرچند داده‌‌‌های اشتغال بیانگر رکود حاکم بر اقتصاد آمریکا هستند، اما ارقام کمی بهتر از گذشته هستند و به نظر می‌‌‌رسد به تدریج بخش اشتغال در حال ترمیم است.
داده‌‌‌های اشتغال از ژانویه ۲۰۰۸ تا ژانویه ۲۰۰۹ به طور پیوسته کاهش یافته‌‌‌اند، اما طی پنج ماه گذشته از شدت نزول کاسته شده است. همین موارد باعث کاهش تقاضای دلار و فشار برای خرید دارایی‌‌‌های پرریسک شده است. (نمودار ۱)

هرچند نرخ بیکاری شهری و تورم نیروی کار نشانه‌‌‌ای از تثبیت شرایط اقتصاد ندارند، اما شغل‌‌‌های جدید در بخش غیرکشاورزی آمریکا بیانگر تقویت بازار کار است.
(جدول شماره ۱)


داده­های صنعتی در انگلستان نسبت به گذشته بهتر انتشار یافته­اند. در طی سه ماهه گذشته از شدت کاهش شاخص مدیران خرید کاسته شده است. (نمودار ۲)


همچنین داده­ها نشان می­دهند که بخش صنعتی ایالات متحده به افول خود پایان داده است. (جدول شماره ۲)


در این میان اما هنوز نشانه­های جدی از افزایش تقاضای خانوارها و تورم در بخش مصرف­کننده ایجاد نشده است. (جدول شماره ۳)


احتمال تقویت دلار در برابر ین
در ماه آوریل و می 2009 فشار زیادی بر روی دلار وارد آمد، به طوری که شاخص به زیر 80 کشیده شد. با فروکش کردن فشار بازارها فضا برای تقویت دلار در برابر ین ژاپن فراهم آمده است. با ایجاد جو مثبت در بازارهای مالی، شاخص صنعتی داوجونز در یک روند افزایشی قرار گرفته و از میانگین متحرک 200 روزه فراتر رفت. دو عامل اساسی می‌‌‌تواند به تقویت دلار در برابر ین کمک کند:
تقویت بازارهای سرمایه و جو ریسک‌‌‌پذیری و احتمال افزایش بازدهی اوراق قرضه ایالات متحده و بالا رفتن سطح وام‌‌‌دهی در آمریکا. با توجه به بررسی عامل‌‌‌های اقتصادی، راه برای حرکت بازارهای سرمایه باز شده است و عامل ریسک‌‌‌پذیری می‌‌‌تواند به تقویت دلار در برابر ین بیانجامد و از سوی دیگر افزایش اختلاف بازدهی میان اوراق قرضه بلندمدت آمریکا و ژاپن می‌‌‌تواند عاملی برای جهش نرخ دلار در برابر ین تا سطح ۱۱۰ شود. انتظار می‌‌‌رود در طی چند ماه آینده دلار - ین بر پایه جبران کاهش اختلاف بازدهی و تقویت بازارهای سرمایه تا سطح ۱۱۰ افزایش یابد. (نمودار ۳)


اما سرنوشت دلار در برابر دیگر ارزها به گونه دیگر رقم خواهد خورد. به نظر می‌‌‌رسد با توجه به بهبود شرایط اقتصادی و احتمال ایجاد تورم در ایالات‌متحده، دلار در برابر دیگر ارزها تا پایان تابستان ۸۸ در شرایط تثبیتی و نوسانی قرار گیرند و تغییرات شاخص دلار بیشتر در دامنه ۸۲ تا ۸۷ صورت پذیرد.
شاخص بورس اوراق بهادار ایران بر بالای سطح کلیدی 9000 واحد
از اوایل سال ۱۳۸۸، احساس خوشبینی نسبت به بهبود زودهنگام اقتصاد جهانی به بازار سهام ایران نیز سرایت کرد و شاخص قیمت از کف ۸هزار به بالای سطح کلیدی ۹هزار واحد هدایت شد. تقویت یک هزار واحدی بورس ایران در حالی است که شاخص قیمت از تیرماه ۸۷ تا اسفند ۸۷ در حدود ۵هزار واحد کاهش یافته و از رقم ۱۳هزار تا ۸هزار واحد به پایین کشیده شده بود. پرسشی که در اینجا مطرح است آن است که با توجه به ریسک‌‌‌های آینده شاخص قیمت می‌‌‌تواند روند افزایشی را ادامه دهد؟ (نمودار ۴)


به نظر نمی‌‌‌رسد، بازار سهام ایران در شرایط کنونی چندان به موضوع انتخابات حساسیت داشته باشد، هر چند ممکن است خوشبینی نسبت به تغییر یا بهبود وضعیت اقتصاد ایران و متغیرهای کلان، موتور رشد بازار سرمایه ایران شوند. مهمترین ریسک آینده بورس ایران، مربوط به سرنوشت اقتصاد جهان است. با توجه به بهبود نسبی داده‌‌‌های اقتصادی به نظر می‌‌‌رسد شاخص‌‌‌های سهام بین‌‌‌المللی به رشد خود ادامه دهند.
اگر در یک الگوی ساده سطح قیمت در بورس ایران را در شرایط جاری تابع دو گروه سهام کالایی (تورمی) و گروه سهام مالی و حساس به میزان درآمد ملی دسته بندی کنیم، می‌‌‌توانیم اثر متغیرهای کلیدی نظیر ارزش دلار، تورم و قیمت کالاها به همراه عوامل اقتصادی را بر روی آن مورد بررسی قرار دهیم.
دلار به عنوان یک دارایی معتبر و ایمن در سطح جهانی طی تابستان و پاییز ۸۷ به دلیل ریسک‌‌‌گریزی سرمایه‌‌‌گذاران تقویت شد.
احساس خوشبینی نسبت به بهبود اقتصاد جهانی باعث شده که تا حدی فشار بر روی ارزهای پربازده کمتر شود و در این میان شاخص دلار از سطح 90 به زیر 80 کشیده شد. این شرایط فرصتی را برای افزایش قیمت کالاها بوجود آورده است، اما به نظر می‌‌‌رسد خوشبینی نسبت به آینده تا حد زیادی در بازارها قیمت‌‌‌گذاری شده و بنابراین انتظار می‌‌‌رود در طی سال 2009 شاخص دلار بیشتر در یک دامنه بین 80 تا 85 تثبیت شود و دلار تنها در برابر ین ژاپن تقویت شود. بدین ترتیب با کاهش فشار دلار بر روی اوراق قرضه، سهام و کالاها انتظار می‌‌‌رود قیمت کالاها رشد کنند یا در حالت تثبیتی قرار گیرند که این مورد می‌‌‌تواند برای گروه سهام کالایی سودمند باشد و شاخص قیمت بورس ایران از سطح 9هزار واحد پایین‌‌‌تر نرود یا به روند افزایشی تا 10هزار واحد ادامه دهد، اما گروه‌‌‌های دیگر که حساس به میزان درآمد ملی هستند، به نظر نمی‌‌‌رسد تحرک چندانی داشته باشند و تنها به عنوان سهام دنباله‌‌‌رو شرایط بازار را تعقیب می‌‌‌کنند.
از آنجا که تورم در سطح جهانی با کاهش روبرو است و اقتصاد در شرایط تثبیتی قرار گرفته، انتظار چندانی برای تداوم صعود بازارهای کالا نیست، اما با بهبود نسبی داده‌‌‌های اقتصادی امکان ایجاد شرایط ریسک‌‌‌پذیری در بازارها وجود دارد و بدین ترتیب شرایط برای جبران حرکت کاهشی شاخص‌‌‌های بورس فراهم شده است. نکته قابل توجه در این سناریو با توجه به تحلیل بنیادی و بررسی نموداری آن است که کاهش‌‌‌های بزرگ به پایان رسیده است، هر چند نمی‌‌‌توان تا ایجاد شرایط رونق و بهبود اقتصادی، روندهای افزایشی نیرومندی را برای بازارهای سرمایه متصور شد.
از نقطه‌‌‌نظر نموداری، احتمال صعود شاخص بورس سهام ایران تا ده هزار واحد وجود دارد. شاخص قیمت از مرز 9هزار واحد عبور کرده و به نظر می‌‌‌رسد تا زمانی که در بالای این سطح قرار داشته باشد، حرکت افزایشی ادامه یابد. هرگونه بازگشت به زیر سطح 9هزار واحد نشانه‌‌‌ای از ضعف در بازار تلقی می‌‌‌شود.
بازار طلا در جست‌و‌جوی مسیر جدید
طی یک سال گذشته طلا عملکردی متفاوت نسبت به بازارهای سهام، کالا و ارز داشته است. در این مدت قیمت طلا در دامنه 700 تا 1000 دلار تثبیت شده و بازدهی سالانه اندک 3 درصدی را به ثبت رسانده است. ویژگی‌‌‌های منحصربه فرد طلا باعث شد که مانند دیگر کالاها از سقوط مصون بماند. اما آیا این ویژگی‌‌‌های یگانه در شرایط کنونی طلا را به سمت بالا هدایت خواهند کرد؟
نمودار طلا نشان می‌‌‌دهد که قیمت‌‌‌ها در پشت سد ۱۰۰۰دلار قرار گرفته‌‌‌اند و در طی یک سال گذشته نتوانسته‌‌‌اند از آن عبور کنند. از یک سو تثبیت قیمت بالای ۹۷۵ دلار نشانه ادامه روند افزایشی بلندمدت است و از سوی دیگر ناتوانی در گذشتن از سد ۱۰۰۰ دلار و جای گرفتن قیمت طلا در زیر ۸۵۰ دلار، نشانه‌‌‌ای از آغاز حرکت کاهشی خواهد داشت. به نظر می‌‌‌رسد بازار طلا در جست‌و‌جوی مسیر تازه‌‌‌ای است. (نمودار۵)

سه مزیت ویژه، تقاضا برای طلا را در یک سال گذشته افزایش داد. طلا به دلیل سه ماهیت «ارزش ذخیره»، پوشش ریسک تورم و ویژگی دارایی ایمن در بازارها خرید شد. سقوط بازارهای سرمایه جهانی، نگرانی از تورم به دلیل تزریق نقدینگی به اقتصاد‌‌‌های صنعتی و کاهش ارزش دلار در مقاطع زمانی عمده دلایل افزایش قیمت طلا یا تثبیت آن بوده است.
اما نشانه‌‌‌هایی از بهبود شرایط اقتصادی و تقویت بازارهای سهام و احتمال افزایش نرخ بهره ایالات متحده در سال ۲۰۱۰ می‌‌‌تواند به روند افزایشی بلندمدت طلا آسیب وارد کند. بنابراین انتظار می‌‌‌رود دست کم در کوتاه‌‌‌مدت طلا با کاهش ارزش روبرو شود، اما در بلندمدت باید ریسک‌‌‌های تورمی را در نظر داشت. از نقطه نظر تکنیکی هرگونه نفوذ قیمت به زیر ۸۵۰دلار نشانه پایان روند افزایشی شش ماه گذشته است و تنها تثبیت قیمت بالای ۹۷۵ دلار هشداری برای حرکت افزایشی تا بالای ۱۲۰۰ دلار است. به نظر می‌‌‌رسد تحولات اخیر در صحنه بین‌‌‌المللی و تغییر در بازارهای مالی زمینه را برای تغییر انتظارات سرمایه‌‌‌گذاران نسبت به طلا در کوتاه‌‌‌مدت ایجاد کند و باید در انتظار مسیر جدیدی برای طلا ماند.
این اطلاعات و نوشته‌ها دیدگاه کارشناسان رهنمون سرمایه را بازتاب می‌‌‌نماید. بازارهای مالی و کالا شامل ریسک زیان هستند و افراد باید کاملا هوشیارانه نسبت به تصمیمات سرمایه گذاری اقدام کنند.
*گروه پژوهش و تحلیل رهنمون سرمایه