بسته بانک مرکزی؛ نوشدارویی بی‌اثر بر بورس

عکس: نگار متین‌نیا

گروه بورس - مجید اسکندری: بسته سیاستی - نظارتی بانک مرکزی در سال ۸۸ پس از تصویب در کمیسیون اقتصادی دولت در انتظار ابلاغ به بانک‌ها به سر می‌برد.

این بسته از دو جهت، سیاست انبساطی را برای نظام بانکی کشور ترسیم کرده است. نخست اینکه دولت بانک‌ها را مکلف کرده که نرخ سپرده قانونی خود نزد بانک مرکزی را کاهش داده تا از این راه، بخشی از منابع آنها آزاد شود تا بتوانند این منابع را صرف ارائه تسهیلات و ورود نقدینگی به جامعه کنند.از سوی دیگر براساس مفاد این بسته، نرخ سود سپرده‌های بانکی کاهش یافته است، بنابراین بانک‌ها در عمل نخواهند توانست، نقدینگی زیادی را جذب کنند و از این‌رو، بخشی از نقدینگی موجود در جامعه آزاد شده و به دنبال محلی برای سرمایه‌گذاری خواهد بود.براین اساس، نقدینگی همواره به سمتی می‌رود که بتواند بیشترین سود را به ارمغان بیاورد. این نقدینگی در سال‌های ۸۲ و ۸۳ به سمت بورس و در سال ۸۵ و ۸۶ به بخش مسکن سرازیر شد، اما متاسفانه ورود نقدینگی به هر دو بخش در مقاطع مزبور منجر به افزایش شدید قیمت و رشد حباب‌گونه شد که درپی آن نیز به رکود انجامید.کارشناسان بخش مسکن بر این باورند که بخش مسکن در سال جاری نیز تحرک چندانی را شاهد نخواهد بود و با توجه به ثابت‌ماندن شرایط وام مسکن در بسته ۸۸ بانک مرکزی، نمی‌توان به رشد این بخش امید چندانی داشت.

بنابراین می‌توان امیدوار بود که نقدینگی آزاد شده به سمت بازار سرمایه حرکت کند، اگرچه ممکن است، حکایت رشد حبابی در سال‌های گذشته، دوباره تکرار شود.

به این منظور متولیان بازار سرمایه اعم از سازمان بورس و شرکت بورس باید با به کارگیری مکانیزم‌های نظارتی دقیق، از رشد یکباره و رکود شدید متعاقب آن جلوگیری کنند.

تاثیر سیاست جدید بانک مرکزی بر بخش‌های مختلف اقتصادی از جمله بازار سرمایه از جهات مختلف قابل بررسی است.

لزوم افزایش جاذبه بازار سرمایه

رییس شورای عالی انجمن حسابداران خبره ایران تاثیر این بسته بر بازار سرمایه را منوط به جاذبه بازار سرمایه دانسته و گفت: بورس ما، جاذبه لازم را ندارد و مشکلات بازار سرمایه هنوز به قوت خود باقی است زیرا، بسیاری از شرکت‌های بورسی، سود‌دهی ندارند.غلامرضا سلامی افزود: اگر مشکلات صنعت و اقتصاد تاحدودی حل شود، بورس به یکی از نقاط جذاب برای سرمایه‌گذاران تبدیل خواهد شد.وی خاطرنشان ساخت: کمبود نقدینگی، تثبیت نرخ ارز، تعامل نداشتن با بازارهای جهانی و دخالت دولت در قیمت‌گذاری مهمترین مشکلات صنایع کشور ما است که موجب شده توان رقابت آنها در بازارهای بین‌المللی کاهش یابد و تا این شرایط ادامه پیدا کند، امیدی به بهبود بازار سرمایه نیست.

رکود بدنه اصلی بورس

این حسابدار رسمی ادامه داد: رشد قیمت در برخی صنایع مانند فولاد و مس به طور مقطعی، شاخص بورس را افزایش داد، اما بدنه اصلی شرکت‌های بورسی همچنان در رکود به سر می‌برد که این رکود ربطی به بحران جهانی ندارد و سال‌ها است بورس ما به آن دچار شده است.سلامی درباره تاثیرات سیاست انبساطی بانک مرکزی بر صنایع گفت: وقتی نرخ سپرده‌ها کاهش یابد در حقیقت، قدرت جذب سپرده را از بانک‌ها گرفته‌ایم، بنابراین بانک‌ها قادر نخواهند بود تسهیلات لازم را به صنایع ارائه کنند و بنابراین وضعیت صنایع بدتر خواهد شد.رییس شورای عالی انجمن حسابداران خبره یادآور شد: سال گذشته همین تصمیم گرفته شد اما در عمل شاهد اتفاقات دیگری بودیم، از جمله قرار بود سود بالای ۱۶درصد پرداخت نشود اما شاهد بودیم که بالای ۱۹درصد نیز پرداخت شد. همچنین قرار بود نرخ تسهیلات ۱۲درصد شود اما هیچ بانکی با این نرخ تسهیلات نداد، بلکه برخی وارد حوزه مبادلات شدند و تسهیلاتی با نرخ بالای ۲۸درصد ارائه کردند، بنابراین تجربه نشان داده است که بانک‌ها توجه چندانی به سیاست‌های تعیین شده ندارند.البته باید دانست که بانک مرکزی هم در واقع به بانک‌ها چراغ سبز نشان داد تا گواهی سپرده یکساله با نرخ ۱۹درصد و کمتر از یک سال با نرخ ۱۶درصد منتشر کنند.

سال ناامیدی بورس

سلامی درباره احتمال تشکیل حباب در بورس با ورود نقدینگی جدید گفت: همواره حباب‌ها بر اثر انتظارات، تشکیل می‌شوند. به عنوان مثال بسیاری از فعالان بازار، سهام فولادی‌ها، پتروشیمی‌ها و مس را خریداری کردند که این به دلیل وجود نقدینگی نبود و از مسائل دیگری نیز ناشی می‌شد.عضو جامعه حسابداران رسمی پیشنهاد کرد: بورس باید دخالت خود را کاهش دهد تا از دستکاری قیمت‌ها جلوگیری به عمل آید، گرچه بعید است سال آینده سال خوبی برای بورس باشد.

مسکن پیشتاز است

اما رضا بختیاری، کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که: «شرایط برای جهش بازار مسکن آماده شده است و این بخش، سهم بیشتری از نقدینگی آزاد شده را جذب خواهد کرد.»

وی در این زمینه گفت: این موضوع طبیعی است که بخشی از نقدینگی آزاد شده به بازار سرمایه خواهد رفت اما باید شرایط این بازار را نیز درنظر داشت. اگر خصوصی سازی به درستی انجام شود و سهام جدید با شفافیت وارد بورس شود می‌توان به رشد بورس امیدوار بود اما اگر اخبار منفی مانند سرنوشت مخابرات و فولاد خوزستان در بازار منتشر شود، همه نگاه‌ها از بازار سرمایه بر می‌گردد.بختیاری افزود: برای برقراری تعادل در بازار باید نقدینگی افزایش یابد، نظارت دقیق‌تر شود، دامنه نوسان افزایش یافته و فعالیت بازارگردان‌ها افزایش یابد که متاسفانه در این زمینه، کار جدی صورت نگرفته است.

حرکت معکوس

بختیاری سپس گفت: در کشور ما، رشد نقدینگی سریع‌تر از رشد اقتصادی بوده که این موضوع به تورم منجر می‌شد.

در زمان تصدی رییس‌ کل قبلی بانک مرکزی جلوی رشد نقدینگی گرفته شد و این تصمیم در شرایطی اجرا شد که اقتصاد دنیا به رکود مبتلا شده و دنیا برای بهبود اقتصاد، نقدینگی را آزاد کرده بود. در این شرایط ما برعکس دنیا حرکت کردیم. وی افزود: بانک مرکزی، تنها با به کارگیری یکی از چند ابزار کنترل کننده تورم، سعی در مهار آن داشت و بالاترین فشار را از این ناحیه وارد کرد.