احمد عیسایی‌خوش
کسب و حفظ مهارت حرفه‌ای برای ارائه خدمات تخصصی مطابق با اصول و ضوابط حرفه‌ای به عنوان یکی از اصول بنیادی در آیین‌نامه رفتار حرفه‌ای بیان شده است.

آموزش مستمر برای کسب و حفظ مهارت و صلاحیت حرفه‌ای نیز یکی از سیاست‌های کنترل کیفیت لازم برای موسسات حسابرسی عنوان شده تا حسابرسان بتوانند از طریق آموزش مستمر و آگاهی از تغییرات و تحولات حرفه، مراقبت‌های حرفه‌ای لازم را انجام دهند. بنابراین داشتن مهارت حرفه‌ای یکی از مهمترین ویژگی‌های بنیادی معرفی شده برای کارشناسان مالی در تهیه گزارش‌های مالی و رسیدگی به این گزارش‌ها است. در علم آزمون‌شناسی که یکی از علوم جدید به ویژه در حوزه زبان‌شناسی است، آزمون را وسیله‌ای برای اندازه‌گیری مهارت‌ها، سنجش ویژگی‌ها و توانایی‌های فرد با استفاده از قواعدی ویژه تعریف می‌کنند. در این حوزه تعریف اندازه‌گیری دو پیش‌نیاز دارد، نخست اینکه هدف از اندازه‌گیری مشخص بوده و دوم باید موضوع مورد سنجش قابل اندازه‌گیری باشد.
آزمون همواره کاربردهای گوناگونی داشته است که یکی از مهمترین آن‌ها ارزشیابی دریافت یافته‌ها و تعیین توانایی و مهارت به ویژه آزمودنی برای اخذ درجه یا نائل شده به رتبه‌ای خاص و پیش‌بینی توان آزمودنی در آینده است. با این مقدمه به نظر می‌رسد آزمون کارشناسان رسمی قوه قضائیه کمترین ویژگی‌ها و خصوصیات یک آزمون علمی و حتی معمولی را دارا بوده است. بررسی اجمالی موضوعات مورد آزمون و سوالات طرح شده که تنها حسابرسی و حسابداران مالی و تعداد اندکی حسابداری صنعتی را شامل می‌شد و کاملا متفاوت از سال‌های گذشته بود، به خوبی بیانگر این بی‌هدفی و معنا‌گریزی است. حذف سوالات قانون تجارت و مالیاتی
(با وجود اعلام شدن جزو مواد آزمون در دفترچه ثبت نام و تضییع حقوق داوطلبان که برای مطالعه آن وقت صرف کرده‌اند) که به نظر می‌رسد مهارت و تسلط بر آنان یکی از مهمترین ویژگی‌ها و خصوصیات یک کارشناس حرفه‌ای است، بیانگر آن است که اندازه‌گیری توانایی داوطلبان در این موضوع مهم و اساسی تلقی شده که خود جای پرسش و ابهام دارد.
این امر نشان می‌دهد که برگزاری این آزمون همچنان نظام‌مند نشده و از یک شیوه خاص برنامه‌ریزی شده پیروی نمی‌کند. بررسی محتوای سوالات نیز به وضوح، هدفمند نبودن آزمون را آشکار می‌کند. برخی از سوالات بسیار پیش پا افتاده به راستی درحد سنجش یک کارشناس نبوده و برخی نیز دارای ابهامات اساسی و فاقد لغات متداول و تعریف شده در استانداردهای تدوین شده ایران است. برای مثال در جای جای استانداردهای حسابرسی، درجه‌بندی ابهام را، بی‌اهمیت، با اهمیت یا اساسی عنوان کرده‌اند. بنابراین برداشت از ابهام قابل ملاحظه، برداشتی نامعتبر خواهد بود. جایی که برای برخی از کلمات توسط مرجع قانونی تعریفی عملیاتی صورت گرفته و استانداردگذاری شده، استفاده از کلمات شبهه برانگیز یا دور از ذهن جایز نیست. هرچند به‌رغم وجود استانداردهای حسابداری و حسابرسی و الزامات قانونی مرتبط، آزمون فاقد حتی یک سوال از آنها بوده و به نظر می‌رسد طراحان آزمون، اعتباری برای آنها قائل نشده‌اند. تمامی حرفه‌های شناخته شده دارای ویژگی‌های مشترکی هستند که از مهمترین آنها می‌توان به مسوولیت خدمت به جامعه نیاز به اعتماد جامعه، پایبندی اعضای حرفه به مجموعه‌ای از اصول و ضوابط اشاره کرد. رکن اساسی کسب اعتماد جامعه و یکی از اصول بنیادین هر حرفه، داشتن تخصص و مهارت حرفه‌ای است و سنجش و ارزیابی این صلاحیت و توانایی از موضوعات مهمی است که متاسفانه در جامعه ایران فاقد نگاه و معیارهای علمی بوده چنان که تاکنون بسیاری از حرفه‌ها به ویژه حسابداری صدمات زیادی از این ناحیه متحمل شده است. می‌توان گفت که موضوع اعتماد بخشی به صورت‌های مالی برای استفاده سرمایه‌گذاران و سایر گروه‌های ذی‌نفع یکی از جنبه‌های حرفه حسابداری و حسابرسی است، کسب اعتماد سایر گروه‌های جامعه از جمله شاکی و متشاکی نیز از جنبه‌های دیگری است که توجه و دقت به این مهم نقشی اساسی در جلب اعتماد جامعه به حرفه برعهده دارد. صرف‌نظر از بحث علل و عوامل دوگانگی کانون‌های کارشناس رسمی، استفاده نکردن این کانون‌ها از توانایی‌های علمی و تخصصی متولیان حرفه حسابداری و حسابرسی با وجود داشتن حمایت‌های قانونی و رسمی و همچنین حضور نداشتن متولیان حرفه در این حوزه موضوع دیگری است که همواره مورد پرسش بوده است. آیا مقایسه شیوه انتخاب حسابدار رسمی با آن شرایط خاص و ویژه که امکان حضور بسیاری از دست‌اندرکاران خبره مالی و اساتید حرفه را از بین برده با شیوه انتخاب کارشناس رسمی که در آینده مسوول ارائه گزارش‌های خاص به منظور تبیین موضوعات مالی برای قضات است، بیانگر دوگانگی و عدم انسجام حرفه نیست و خود به خود تضعیف حرفه را درپی نخواهد داشت. این موضوع نه تنها برعهده متولیان حرفه که برعهده کانون کارشناسان رسمی قوه قضائیه و دادگستری است تا از امکانات و توانایی‌های علمی و تخصصی آنها استفاده کرده و راه را برای استفاده هرچه بیشتر از خدمات تخصصی حرفه حسابداری فراهم کنند. پیشنهاد می‌شود متولیان حرفه نه تنها برمواد آزمون‌هایی از این قبیل که مرتبط با شان حرفه است نظارت و کنترل داشته باشند، بلکه در طراحی سوالات آزمون از جنبه‌های مختلف از جمله کارت تخصصی مورد استفاده در سوال، اهداف سنجش و اندازه‌گیری و موضوعات مورد سنجش نظارت و همکاری کنند.
کارشناس ارشد حسابداری