بازاری از نوع ایرانی!
عکس: نگار متین‌نیا
گروه بورس - زهرا مجتهد: در عرضه‌های دولتی که در بازار سهام صورت می‌گیرد، کمی‌ بی‌نظمی دیده می‌شود.

این بی‌نظمی به‌گونه‌ای است که هرگاه سهام جدیدی در بازار گام می‌نهد، شرایط سهام شرکت‌های دیگر را به خطر می‌اندازد. گاهی این عمل منجر به رکود معاملات در صنعت خاصی شده و گاهی تمامی معاملات سهام در بازار را به سمت رکود سوق می‌دهد. تمامی این رفتارها در بازار طی یک سال و نیم اخیر، از آغاز عرضه سهام مشمول اصل 44 شکل گرفته است.
دراین میان مدیران بورسی و سازمان خصوصی‌سازی در اندیشه عرضه سهام به قیمت موردنظر و در عین حال رسیدن به برنامه‌های از پیش تعیین شده خود هستند. به خصوص مدیران خصوصی‌سازی این هدف را به جد در رسیدن به برنامه‌های خود داشته‌اند و انجام می‌دهند. به نظر می‌رسد تحت شرایط مختلف و در بازه‌‌های زمانی که بازار از رونق مناسب برخوردار بوده، این اقدام از سوی نهادهای یاد شده به تحقق پیوسته است، به طوری که در مورد عرضه سهام «مخابرات» با وجود عدم ارائه کامل اطلاعات، تنها با تاکید بر عرضه آن، همراه با نقض ماده ۴۵ قانون بورس و اوراق بهادار، سهام مخابرات به بازار راه یافت.
اگرچه استقبال مطلوبی از این سهام در بازار شد اما این امر را نیز نباید نادیده گرفت که بازار در آن هنگام دوره رونق و بهبود خود را سپری می‌کرد.
حال پس از گذشت چندماه از آن رویداد که تبلیغات بسیاری نیز برای به فروش رساندن مخابرات شد، نماد معاملاتی سهم یاد شده بسته است و به دلیل وجود ابهام در اطلاعات شرکت، هنوز مسوولان بورس به این اجماع نرسیده‌اند که نماد مخابرات را پس از دو ماه بازگشایی کنند. این بخش از کار نیز به وجود همان بی‌نظمی اندک باز می‌گردد که بدون بازبینی کارشناسی و با نقض قوانین بورس در بازار صورت گرفته و همچنان عواقب این امر بر دارایی سهامدارانی که برای خرید سهام مخابرات نقدینگی خود را از بازار خارج کرده و بر سهام مخابرات انباشته‌اند، سایه افکنده است.
علاوه بر تبلیغات برای فروش سهام غیرکارشناسی، مسوولان بورس به محض اینکه شاخص بورس برای چند روز مثبت می‌شود، این مثبت شدن را غنیمت دانسته و این امر برای آنها بهبود بازار تلقی می‌شود که همزمان با این مساله، سخن از تشویق سرمایه‌گذاران برای ورود به بورس و سرمایه‌گذاری در سهام بورسی به میان می‌آید. این تبلیغات خبری نه تنها در حال حاضر، بلکه در زمان دبیرکل‌های سابق نیز وجود داشت.
درحالی که همه می‌دانند که نباید نسبت به سرمایه‌گذاری در بورس دید کوتاه‌مدت داشت، اما خود مدیران بورس هم در شکل‌گیری این دیدگاه بی‌تقصیر نیستند. درست است که شاخص هم طی روزهایی با توجه به شرایط فعلی بازار (سایه بحران مالی جهانی بر بازار) با نوسان مثبت روبه‌رو است، اما حجم معاملات اندک بازار، نشان از پایین بودن نقدینگی در بازار دارد و اگر عرضه جدیدی نیز در بازار صورت گیرد، فضا را برای سایر سهام تنگ می‌سازد. همانند زمانی که سهام مخابرات به شکل یک سهام مرغوب وارد بازار شد و بر سهام دیگر تاثیر گذاشت.
اکنون با رسیدن به روزهای پایان سال اکثر شرکت‌ها در همین شرایط بحرانی اقدام به ارائه EPS سال مالی آتی خود می‌کنند که این امر نیز می‌تواند فصل جدیدی در افت سهام قیمت‌ها و به تبع آن افت شاخص بگشاید.
پس بهتر است به جای آنکه مدیران بورس به جذاب‌سازی شاخص در روزهای مثبت و در کنار آن سکوت در روزهای منفی بپردازند، به عنوان مقام ناظر، اطلاعات شرکت‌ها را به صورت شفاف و بدون مشکل حل‌و‌فصل و پس از آن در میان عموم مطرح کنند.
از سوی دیگر به جای کار تبلیغاتی، کوتاهی‌هایی را که در این زمینه طی گذشته انجام شده است، سامان بخشند.
بازهم اظهارنظر عجولانه
اخیرا یکی از مدیران بورسی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری مهر خاطرنشان کرده بود که با توجه به مثبت شدن شاخص سهام در بورس و پیش‌بینی بهتر شدن وضعیت بازار در روزهای آینده، زمان برای عرضه‌های جدید همچون سهام بانک‌ها در بورس مناسب است.
این اظهارنظر و پیش‌بینی از سوی وی دیری نپایید که به شرایط قبلی خود بازگشت و وضعیت حاکم بر بازار نیز همچون گذشته پایدار شد.
در همین‌باره با چند تن از کارشناسان بازار سهام گفت‌و‌گویی صورت گرفته است. مجید اصلی در این باره به خبرنگار ما گفت: من ذهن شما را به کمتر از یک ماه پیش، یعنی بعد از یک تاخیر طولانی از تاثیرپذیری بازار ایران از افت در بازارهای جهانی هدایت می‌کنم. در همان زمان مصوبه‌ای در بازار اعلام شد که دولت هیچ عرضه‌ای را با توجه به شرایط کنونی در بورس نداشته باشد. وی افزود: اما بلافاصله پس از آن از عرضه سهام «ملت» در بازار خبر داده شد.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به این مطلب که همه کارشناسان در نبود فضای مناسب برای عرضه جدید در بازار هم نظرند، گفت: این همفکری به دو دلیل وجود دارد، اول اینکه بحران مالی جهانی همچنان تا سال آینده ادامه خواهد داشت و به مرور بر شرکت‌های داخلی نیز تاثیر‌گذار است و آنها را با تعدیل منفی در پیش‌بینی درآمد هر سهم روبه‌رو می‌کند.
دوم اینکه در این بازار «شاهد زنده» داریم. بدان معنا که همه فعالان در بازار بانک ملت را با سهام مخابرات مقایسه می‌کنند، همان موقع دیدیم که مخابرات چه حجم عظیمی از پول را از بازار به سمت خود کشید.
وی ادامه داد: اما در شرایط فعلی نماد این سهم قول پیکر نیز بسته است وتا زمانی که بازار نتواند به خوبی سهام ملت را تحلیل کند، زمان عرضه آن در بازار فرا نرسیده است. اصلی گفت: طی دو روز اخیر نیز بازار نشان داده است که هنوز آماده نیست و از عرضه‌های دو روز گذشته، استقبال مناسبی نشده است.
بورس، فصلی نیست
در همین رابطه یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه به خبرنگار ما گفت:‌ بورس که فصلی نیست که بگوییم در این ماه عرضه سهام مناسب هست یا نیست!
رضا بختیاری با اشاره به این مطلب که رکود بین‌المللی اقتصاد همچنان ادامه دارد و تمامی بخش‌های اقتصادی را در برگرفته است، تصریح کرد: تغییر و تحولی نیز در دورنمای اقتصاد جهانی رخ نداده است و همه چیز حکایت از کاهش شاخص‌های اقتصادی از جمله کاهش قدرت خرید مردم، کاهش بودجه و ... دارد. بنابراین در ادامه این رکود نمی‌توان در انتظار بهبود بازار در آینده‌ای نزدیک ماند.
وی معتقد است که باید روش و نحوه فروش اصلاح شود، اگر روش عرضه درست باشد بازار به کمک (invest Bank) ها می‌تواند حتی در همین شرایط، پذیرای عرضه‌های جدید باشد. وی افزود: عرضه سهام در بازار می‌تواند رونق ایجاد کند، اگر میان بازار پول و سرمایه اتصال برقرار باشد. درحالی که در کشور ما این دو بازار از هم مجزا هستند و بازار سهام و سایر بازارها نیز از شرایط مطلوب برخوردار نیستند، مردم نیز به اجبار پول‌های خود را به بانک‌ها می‌سپارند.
بازار خوب نیست، نفروشیم
یکی دیگر از فعالان بازار سرمایه درباره شرایط مناسب برای خصوصی‌سازی گفت: نمی‌توانیم بگوییم، چون بازار خوب نیست و قیمت‌ها در سطح پایین است، عرضه‌ای
صورت نگیرد.
بهروز شهدایی با اشاره به این مطلب که در ماه‌های گذشته تبلیغات زیادی برای خصوصی انجام شده است، خاطرنشان کرد:‌ سازمان خصوصی‌سازی در آن زمان از اعتماد بازار در دوران رونق استفاده کرد و به عرضه سهام، اقدام کرد. وی افزود: اکنون پس از گذشتن چندمین ماه از عرضه آن خود مسوولان دلیل توقف نماد را ابهام در اطلاعات شرکت اعلام می‌کنند.
وی معتقد است که عرضه سهام جدید با توجه به نقدینگی موجود چیزی را به بازار اضافه نمی‌کند، بلکه مشکل نقدینگی در بازار را تشدید می‌کند. شهدایی با اشاره به گران‌فروشی دولت در برخی عرضه‌های گذشته گفت: نگاه، نگاه اقتصادی نیست. انتظار ما از دولت این است که خود را رقیب بخش خصوصی نداند و از بهبود وضعیت بازار استفاده نکرده و به عرضه سهام با این روش اقدام نکند.