مدیرعامل جدید بورس و چالش‌های پیش رو

عکس: حمید جانی پور

گروه بورس - با تغییر مدیرعامل شرکت بورس فعالان بازار سرمایه از این مدیر انتظاراتی دارند که با توجه به شرایط فعلی، کار وی را کمی دشوارتر می‌کند. در‌حال‌حاضر بورس تهران با تاثیرپذیری از بحران مالی در جهان دچار فرازونشیب خاص خود شده است.شرکت‌های فعال در این مجموعه با خطر عدم سودآوری در سال‌جاری یا حتی سال مالی آتی مواجه هستند.این مسیر در قیمت سهام شرکت‌‌های یاد شده نیز روی تابلوی بورس اثر بسزایی گذاشته است. در همین حال بازار سهام اخیرا جای خالی مخابرات را در معاملات روزانه شاهد است که به دلیل برگزاری مجمع سالانه نماد آن متوقف است.از سویی معاملات سنگ‌آهنی‌ها و پتروشیمی‌ها به دلیل شرایط موجود بسیار سخت شده است و اکنون فعالان بازار با رکود معاملات سهام اغلب شرکت‌ها روبه‌رو هستند.تاخیر در بازگشایی نماد اکثر این شرکت‌ها نیز گرهی از مشکل بازار نگشود، به طوری که حتی با حضور این نمادها در بازار نیز نمی‌توان به بهبود نقدشوندگی در بازار سهام خوش‌بین بود. این گلایه‌ای است که اکثر سهامداران شرکت‌های بورسی از عدم نقدشوندگی سهام در این فضا دارند.

در کنار این مسائل بحث میزان سهام شناور آزاد شرکت‌ها است که هنوز حل و فصل نشده و همچنان این موضوع نیز بازار سهام را تحت‌الشعاع تاثیرات خود قرار می‌دهد. بسیاری از شرکت‌های بورسی علاوه بر پایین بودن سهام شناور آزاد، از شفافیت اطلاع‌رسانی کامل برخوردار نیستند و این عامل از رونق معاملات روزانه سهام می‌کاهد.

به هر حال مدیرعامل جدید در شرایطی وارد عرصه بورس می‌شود که با توقف نماد مخابرات حجم و ارزش معاملات کاسته شده است و هم‌راستا با این موضوع افت قیمت‌های جهانی مواد خام هم پیش‌روی شرکت‌های بورسی است. نکته حائز اهمیت اینجا است که از این پس روند نزولی شاخص نیز در عملکرد مدیر عامل جدید به ثبت خواهد رسید. این در حالی است که دوره مدیریت «دکتر رحمانی» با رونق قیمت‌های جهانی و رشد قیمت سهام شرکت‌های وابسته به قیمت جهانی کالاها مواجه شد و در عملکرد وی این رونق و تبعات آن به ثبت رسید. بر همین اساس کار مدیرعامل جدید و برنامه‌های وی برای به کارگیری ابزارها و کنترل شرایط موجود در حالی که هیچ چیز مثبت جلوه نمی‌کند، بسیار سخت‌تر از دوره مدیرعامل گذشته است.

حسن قالیباف اصل، دومین مدیرعامل شرکت بورس در جمع هیات‌مدیره جدید، در حالی کار خود را آغاز می‌کند که همه نگاه‌ها به برنامه‌ها و تمهیدات او است تا همچون اکسیری حیات‌بخش، روح تازه‌ای را به بدنه بورس تهران ببخشد.

با توجه به تمامی موارد یاد شده اصرار برای حفظ رقم روانی ۱۰هزار واحدی شاخص نه تنها به بهبود بازار کمک نمی‌کند بلکه نگاه مدیران بورسی را از نکات و مسائل درونی بازار دور می‌سازد. آنچه مسلم است به آن اندازه که به شاخص در این بازار توجه می‌شود به نقدشوندگی و دست‌‌کاری قیمت‌ها که به دلیل سطح پایین سهام شناور آزاد شرکت‌ها پدید می‌آید، اهمیت داده نمی‌شود.

بنابراین بازار سهام نیازمند توجه بیشتر مدیران به خصوص مدیران اجرایی در بازار است تا موضوعات و مسائل اصلی آن که نفع سهامداران خود را نیز در بر می‌گیرد، بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد و شرایط مناسب‌تری برای سرمایه‌‌گذاری در بورس تهران فراهم شود.

در این میان کارشناسان و فعالان بازار سهام در خصوص تغییر مدیریت «شرکت بورس» و وظایف وی در دوره جدید مدیریت اظهاراتی دارند که در پی می‌آید.

هیات‌مدیره جدید، سلایق جدید

مجید پورنعمت، یکی از فعالان بازار سهام در خصوص تعیین مدیرعامل جدید به خبرنگار ما گفت: تعویض صورت گرفته به دلیل سلیقه جدید هیات‌مدیره جدید شرکت بورس است و این رویداد نشات گرفته از نوع و نحوه عملکرد دکتر رحمانی نبوده است.

وی ادامه داد: عملکرد دکتررحمانی و تلاش‌های وی، در مجموع مثبت بوده و تنها عامل تغییر وی، روی کار آمدن هیات‌مدیره جدید است.وی معتقد است که شرایط جدیدی پیش روی بورس قرار دارد و مهم‌ترین فاکتورهایی که باید مورد توجه قرار گیرند، متغیرهای کلان اقتصادی است.وی افزود: نگرانی از سودآوری شرکت‌ها اگرچه در این برهه از زمان در بخش خرد حائز اهمیت است، اما پایین بودن قیمت جهانی نفت و سایر کالاها را نیز نباید نادیده گرفت.وی با اشاره به این مطلب که اقتصاد ایران یک اقتصاد تک‌محصولی است، ‌خاطرنشان کرد: این عامل ناخودآگاه اقتصاد کلان ایران را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و همین عامل به تنهایی نگرانی ایجاد می‌کند.

ابزارهای کنترلی در بازار

وی در خصوص شرایط موجود بازار و به کارگیری تمهیداتی از سوی مدیرعامل جدید، تصریح کرد: اصرار برای اجرای ابزارهای کنترلی در بازار سرمایه که شاخص کل را در سطحی معین نگه دارد، راه به جایی نخواهد برد و به وضعیت کنونی بازار کمک نخواهد کرد.پورنعمت گفت: بهتر است اجازه دهیم بازار راه اصلی خودش را پیدا کند و نگران افت شدید شاخص نباشیم. این کارشناس بازار سهام یادآور شد: حتی اگر شاخص کل به مرز هشت‌هزار واحد هم برسد، بدون ابزارهای کنترلی، یک عدد واقعی را نشان خواهد داد و در نهایت معامله‌گران و سرمایه‌گذاران با یک بازار واقعی از نظر قیمت سهام و وضعیت معاملات روبه‌رو می‌شوند.

مخابرات هم بی‌تاثیر است

نظر این کارشناس در خصوص جای خالی سهام مخابرات و کاهش حجم و ارزش معاملات در بازار معتقد است: در نبود مخابرات نگرانی‌هایی پیش‌روی معامله‌گران وجود خواهد داشت. اگر بازار بدون مخابرات را با بازاری با حضور مخابرات مقایسه کنیم، می‌بینیم که فقط اعداد تغییر کرده‌اند و هیچ تحولی را «اخابر» ایجاد نکرده بود.اما با این حال آمار و ارقام در سطح بالاتری قرار داشت و این کاهش به معنای کاهش نقدینگی در بازار نیست.

بهترین کمک مدیرعامل به بازار

پورنعمت اظهار داشت: مهم‌ترین کمکی که شخص مدیرعامل می‌تواند به بازار کند، این است که قیمت سهام شرکت‌هایی که به قیمت‌های جهانی کالا وابسته‌اند، به قیمت واقعی نزدیک کند و رابطه متعارفی را بین سود و قیمت بازار این قبیل شرکت‌ها برقرار کند. این کارشناس بازار سهام با اشاره به این مطلب که نگرانی مردم از سودآوری و تمایل آنها برای نقد کردن سهام در حال حاضر بسیار است، خاطرنشان کرد: این فرآیند، مدیریتی را می‌طلبد که وابستگی بازار را به ابزارهای کنترلی کمتر کند. وی افزود: با توجه به بستر مناسبی که در بازار وجود دارد، امکان کمتر شدن این وابستگی، بیشتر فراهم است. به طوری که کم کردن این وابستگی در شرایطی که بازار سیر صعودی را سپری می‌کند و در رونق است،تقریبا امکان‌پذیر نیست. پورنعمت ادامه داد: مدیریت مطلوب می‌تواند بازار را به جایی برساند که نشان‌دهنده قیمت واقعی سهام شرکت‌ها باشد.

رفع قدیمی‌ترین مشکل بازار

حسین خزلی خرازی، دبیرکل کانون کارگزاران بورس با تاکید بر درخواست‌های رییس هیات‌مدیره شرکت بورس از مدیرعامل این شرکت به خبرنگار ما گفت: مهم‌ترین،‌ قدیمی‌ترین و عمیق‌ترین مشکل بازار سرمایه ایران، پایین بودن نقدشوندگی در این بازار است، بنابراین افزایش درجه نقدشوندگی این بازار، مهم‌ترین درخواست فعالان این بازار از مدیرعامل بورس است.وی افزود: بورس ما در جایگاه واقعی خود قرار ندارد و زمانی می‌توانیم بگوییم بورس داریم که برندهای قوی بخش خصوصی برای ورود و فعالیت در این بازار علاقه‌مند باشند در حالی که الان فقط شرکت‌های دولتی و شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ در این بازار حضور دارند و در چهار سال گذشته تنها شرکت سیمان کردستان که آن هم متعلق به بخش عمومی بود، وارد بازار شد.خزلی بازنگری در چرخه دریافت اطلاعات را سومین انتظار فعالان از مدیرعامل شرکت بورس خواند و افزود: هر بورسی زیرساخت‌هایی دارد که بدون توجه به آنها، توسعه این بورس غیرممکن است و یکی از این زیرساختارها، بازنگری در چرخه دریافت اطلاعات، کنترل و توزیع آن است که باید به طور کامل مکانیزه شود، در غیر این صورت، گردش اطلاعات در بازار ناقص است و این موضوع، نقدشوندگی را پایین می‌آورد.دبیرکل کانون کارگزاران سپس گفت: یکی از اقداماتی که ما به طور جدی آن را پیگیری می‌کنیم و در این زمینه سازمان و شرکت بورس نیز باید به کانون کارگزاران کمک کنند، مکانیزه کردن سیستم دریافت سفارش‌ها از مشتریان و کنترل و ارسال آن به سیستم معاملات است.وی افزود: پیگیری سفارش‌های مشتریان در بورس‌های دنیا از لحظه ارائه سفارش به کارگزار، ارائه به بورس و انجام آن به کمتر از دهم ثانیه رسیده، بنابراین ما نیز باید به این سمت حرکت کنیم و از مدیرعامل شرکت بورس انتظار داریم در این راه به ما کمک کند.

بورس خصوصی شود

غلامحسین دوانی، عضو جامعه حسابداران رسمی نیز در این زمینه به خبرنگار ما گفت: با وجودی که از تاسیس بورس در ایران بیش از ۴۰ سال می‌گذرد، این بازار رشد متناسبی نداشته، بنابراین توسعه تشکیلات منسجم بازار سرمایه اولین انتظار فعالان بازار از مدیرعامل شرکت بورس است. وی افزود: توسعه بورس باید با مطالعه نیازهای این بازار صورت گرفته و تصمیم‌ها نیز باید با توجه به شرایط محیطی کشور گرفته شود، بنابراین نمی‌توان بورس‌‌های آمریکا و اروپا را به عنوان الگو مدنظر قرار داد. حسابرس معتمد بورس در ادامه با انتقاد از بافت دولتی بورس در ایران گفت: در‌حال‌حاضر، ۸۰درصد بورس ما دولتی است و بخش خصوصی واقعی، جایگاهی در این بازار ندارد و بورس نیز نمی‌تواند با شرکت‌های دولتی به طور شفاف برخورد کند. دوانی خاطرنشان کرد: بورس باید تکلیف خود را با دولتی‌ها روشن و به دور از هر گونه گروه‌بندی و باندبازی با متخلفان از قانون برخورد کند. عضو انجمن حسابداری ایران، دفاع از حقوق حسابرسان را یکی دیگر از انتظارات دانست و گفت: بسیاری از شرکت‌های بورسی، پیوسته حسابرس خود را عوض می‌کنند، بدون اینکه با منع قانونی مواجه شوند و به طور کلی در قانون تجارت فعلی، واژه «حسابرس» جایگاهی ندارد و تنها با عنوان بازرس در شرکت‌ها حضور دارد. این کارشناس ارشد حسابداری تقویت بعد نظارتی را از دیگر انتظارات فعالان بازار از مدیرعامل شرکت بورس خواند و گفت: برخی از شرکت‌های دولتی که وارد بورس شده‌اند از شفافیت اطلاعاتی لازم برخوردار نبوده و برخورد لازم نیز با آنها صورت نمی‌گیرد، بنابراین شاهدیم که همواره EPS و بودجه آنها تغییر می‌کند و هیات مدیره آنها نیز با تغییرات دائمی همراه است که این موضوع، سهامداران خرد را متضرر می‌کند.

دوانی در پایان با انتقاد از روند خصوصی‌سازی در ایران گفت: در بازار سرمایه ما مفروضات اولیه وجود ندارد و خصوصی‌سازی نیز به طور صحیح دنبال نمی‌شود، بنابراین با عرضه‌های دولتی، اتفاق خاصی در این بازار نمی‌افتد، سپس باید برای رشد بازار نسخه صحیح خصوصی‌سازی را پیاده کرد نه آنچه از آن به عنوان سرمایه‌داری دولتی یاد می‌شود.

وظایف را تفکیک کنید

در همین راستا «رضا بختیاری»، یک کارشناس دیگر بازار به ضرورت تفکیک وظایف سازمان و شرکت بورسی اشاره کرد و گفت: قانون بازار سرمایه وظایف سازمان و شرکت بورس را مشخص کرده، ولی در بسیاری از مسائل وظایف به صورت تفکیک شده و مشخص تعریف نشده است. همین امر باعث می‌شود که بسیاری از سهامداران اطلاع دقیقی از نحوه مراجعه برای حل و فصل مشکلات خود نداشته باشند.

انتشار متوازن اطلاعات

وی در ادامه انتشار متوازن اطلاعات را پارامتر مهم دیگری در بازار برشمرد و گفت: با توجه به اینکه آیین‌نامه‌ها و قوانین خیلی روشن نیست، بنابراین انتشار اطلاعات با تاخیرهای زمانی همراه است و به صورت متوازن نیست که این مساله باعث ایجاد رانت اطلاعات می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود که با توجه به اهمیت مساله، ضرورت گسترش سیستم الکترونیک، افزایش سرعت در نهایت استفاده از نرم‌افزارهای باکیفیت‌تر احساس می‌شود که می‌تواند به عنوان یکی از محورهای کاری مدیرعامل جدید مطرح شود.

با خارجی‌ها تعامل کنید

وی بر ضرورت افزایش تعامل با بورس دنیا اشاره کرد و گفت: ارتباطات زیادی که بورس تهران با بورس‌های بین‌المللی ایجاد کرده می‌تواند افزایش یابد تا در نهایت سبب جذب سرمایه‌های خارجی به بورس تهران شود.