نگاه بازار به «خلیج فارس»

وزیر اقتصاد دیروز عرضه سهام هلدینگ خلیج فارس که بزرگ‌ترین عرضه تاریخ بورس خواهد بود را قریب‌الوقوع اعلام کرد گروه بورس- سرانجام پس از گذشت دو سال انتظار برای ورود غول پتروشیمیایی ایران به بازار سرمایه، نماد هلدینگ خلیج فارس چهارشنبه شب گذشته در بورس تهران درج شد. این هلدینگ بزرگ که سهام ۱۵ شرکت پتروشیمیایی را در دل خود جای داده است، از آن جهت برای فعالان بازار سرمایه مهم ارزیابی می‌شود که با سرمایه ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومانی دارای ارزش برآوردی ۱۷ هزار میلیارد تومانی بوده و عرضه فقط ۵ درصد آن به حدود هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز دارد. این شرکت که به محض عرضه عنوان بزرگ‌ترین شرکت بورس را از آن خود می‌کند، سبب شده تا فعالان بازار سهام این روزها احتیاط بیشتری را به خرج داده و بیشتر فروشنده باشند تا خریدار؛ مبادا از فرصت خرید سهام این شرکت بزرگ جا بمانند.حساسیت معامله‌گران بازار سرمایه به سهام هلدینگ خلیج فارس از آنجا بیشتر شده که دیروز بالاترین مقام اقتصادی کشور عرضه سهام «هلدینگ» را در بورس قریب‌الوقوع خواند و از اهالی بازار سرمایه خواست تا فرصت حضور در این عرضه را مغتنم بشمارند. اما اهمیت هلدینگ خلیج فارس سبب شد تا در گفت‌وگو با کارشناسان خبره بازار به بررسی ابعاد مختلف این عرضه بزرگ بپردازیم: این‌هلدینگ ارزش بازار را ارتقا می‌دهد معاون سابق بورس اوراق بهادار تهران با اشاره به اینکه عرضه سهام هلدینگ خلیج فارس چند سال است که مطرح است، گفت: از زمانی که موضوع عرضه هلدینگ خلیج فارس مطرح شده است زمان زیادی می‌گذرد که در ابتدا قرار بود هر کدام از ۱۴ تا ۱۵ شرکت این هلدینگ به صورت جداگانه وارد بورس شوند. محمدرضا رستمی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد افزود: با پیشنهاد بورس قرار شد این شرکت‌ها به صورت هلدینگ عرضه شوند؛ زیرا شرکت‌های پتروشیمی به صورت فرآیندی کار می‌کنند، به طوری که محصول یکی از آنها خوراک لازم برای یک پتروشیمی دیگر است. بنابراین با جمع شدن این شرکت‌ها در یک هلدینگ از یک سو مشکلات مربوط به فرآیند ورود و خروج خوراک و محصولات و قیمت آنها برطرف شده و از سوی دیگر مسائل مربوط به شفافیت‌های مالی نیز حل خواهد شد.وی با اشاره به اینکه هلدینگ خلیج فارس بزرگ‌ترین هلدینگ بورس تهران خواهد بود، خاطرنشان کرد: ارزشمندی این شرکت به حدی است که شاید بتوان گفت در خاورمیانه همتایی ندارد و با جلسات و نشست‌های کارشناسی متعدد مراحل پذیرش این شرکت نهایی شده است. رستمی افزود: در آن زمان قرار بود شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز به بورس بیاید، اما با مصوبه دولت این شرکت به عنوان یک شرکت توسعه‌ای که رسالت توسعه صنعت پتروشیمی را بر عهده داشته باشد، باقی ماند. ضرورت تقویت پتروشیمی‌ها در بورس معاون سابق شرکت بورس با بیان اینکه انتقال سهام شرکت‌های زیرمجموعه به هلدینگ خلیج فارس کار راحتی نبود، تاکید کرد: برای تهیه صورت‌های مالی هر کدام از این شرکت‌ها زمان زیادی صرف شده است تا این هلدینگ پس از ورود به بورس، عظیم‌ترین مجموعه بازار سرمایه شود. تمام این موارد در شرایطی است که ورود هلدینگ خلیج فارس اتفاق بزرگی است که برای بازار سرمایه ضروری است. رستمی ادامه داد: در اقتصاد ما نفت و پتروشیمی حجم قابل توجهی را به خود اختصاص داده‌اند، ولی در بورس این طور نبود. ولی با عرضه هلدینگ خلیج فارس علاوه بر افزایش ارزش بازار قابل توجه بورس نسبت به GDP نقش صنعت پتروشیمی در بورس پررنگ‌تر می‌شود. این موضوع در سایر کشورها هم همین طور است و ارزش بازار بورس آنها نیز مطابق با اقتصاد آنها است. بنابراین سهم نفت و گاز و پتروشیمی نیز باید در بازار سرمایه ما افزایش یابد. روزهای منفی نباید مانع عرضه شود معاون سابق شرکت بورس و اوراق بهادار در پاسخ به اینکه آیا شرایط بازار برای عرضه هلدینگ خلیج فارس مناسب است یا خیر؟ تاکید کرد: به نظرم برای عرضه هلدینگ خلیج فارس نباید به شرایط این روزهای بازار توجه کرد. این در حالی است که باوجود نوسانات منفی، روند بازار سرمایه ما مثبت است و بازده مثبتی را هم نشان می‌دهد. بنابراین تحلیل ما نباید خرد باشد و به خاطر جزئیات، عرضه این شرکت عظیم را به تعویق انداخت. از سوی دیگر در بحث نوسان نرخ ارز یکی از صنایعی که منتفع شده صنعت پتروشیمی است که دلیل دیگری است که می‌تواند عرضه این سهام را دوباره توجیه کند. رستمی درخصوص ابهامات در عرضه هلدینگ خلیج فارس و نرخ خوراک شرکت‌های زیرمجموعه تاکید کرد: اگر بخواهیم منتظر بمانیم تا تمام ابهامات عرضه هلدینگ برطرف شود، هیچ شرکتی را نباید واگذار کنیم. بر این اساس تلاش می‌کنیم تا درصد شفافیت عرضه‌ها را افزایش دهیم. مهم این است که چارچوب مشخص است و براساس قانون هدفمندی سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیم بگیرند. این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: درخصوص خوراک پالایشگاه‌ها هم ابهامات زیادی داشتیم که با قراردادهای بلندمدت می‌توان این نگرانی‌ها را برطرف کرد، ولی نباید این موارد مانع از عرضه سهام باشد. «وفارس» عرضه‌های بازار را افزایش داد یک کارشناس بازار سرمایه هم با بیان اینکه ابعاد بزرگ هلدینگ خلیج فارس و حجم بالای نقدینگی مورد نیاز برای آن دلیل اصلی اهمیت این عرضه اولیه برای بازار است،‌ گفت: اگر ۵ درصد از سهام شرکت عرضه شود، بین ۶۰۰ تا یک هزار میلیارد تومان نقدینگی جذب خواهد کرد که بدون شک تاثیر زیادی در روند کوتاه مدت بازار خواهد گذاشت. محمد شکوری‌راد به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: به‌این جهت که سرمایه‌گذاران از یک طرف دارایی‌های نقد خود را برای خرید سهام هلدینگ حفظ می کنند و این مساله‌ منجر به ضعف تقاضا در بازار می‌شود و از سوی دیگر بخشی از سهام خود را نیز برای تامین نقدینگی بیشتر می‌فروشند که شدت عرضه‌ها را در بازار افزایش می‌دهد. بنابراین بدیهی است که تا روز عرضه شاهد معاملات کم حجم و منفی در بازار باشیم. وی درخصوص شایعات مربوط به ارزش ۱۷ هزار میلیارد تومانی هلدینگ خلیج فارس گفت: در بحث ارزش گذاری مهم این است که از چه زاویه ای به شرکت نگاه شود؛ اگر ارزش جایگزینی مطرح باشد بدیهی است که ارزش چنین شرکتی خیلی بالا محاسبه می‌شود. در شرایط فعلی و وجود تحریم‌ها اگر بشود مانند این شرکت ساخت، حداقل احتیاج به ۲۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری و ۵ سال زمان خواهد بود. ولی در طرف مقابل بخش قابل توجهی از ظرفیت شرکت بدون‌استفاده مانده و به دلیل مشکلات، تولید برخی از شرکت‌ها خیلی کمتر از ظرفیت آنها است. شکوری‌راد تاکید کرد: این مساله‌ در کنار بیش از ۳ میلیون دلار و یک میلیون یورو بدهی‌های ارزی که باید با نرخ‌های جدید تسعیر شود، باعث می‌شود که شرکت نتواند متناسب با ارزش جایگزینی خود حداقل در کوتاه مدت سوددهی داشته باشد. بنابراین ارزش شرکت با محاسبات بازار بر مبنای سودآوری، فاصله زیادی با ارزش جایگزینی که شاید مورد نظر فروشنده باشد، خواهد داشت. در این حالت ارزش بازار هلدینگ خلیج فارس نمی‌تواند بیش از ۷ یا ۸ هزار میلیارد تومان باشد. این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه اگر از منظر پتانسیل سودآوری، هلدینگ خلیج فارس ارزش‌گذاری شود، ادامه داد: در اینکه شرکت با فروش محصولات در قیمت‌های فعلی بتواند در یک سال کامل به راحتی به فروش بالای ۲۰ هزار میلیاردی در تلفیق برسد، دور از ذهن نیست که با حاشیه سود ۲۰ درصدی سود شرکت می‌تواند ۴۰۰۰ میلیارد تومان باشد. البته این رقم با توجه‌به بدهی‌های سنگین ارزی و مشکلات خوراک فعلا قابل تحقق نیست، ولی ممکن است مثلا در دو سال آینده شرکت به چنین رقمی نیز برسد. بنابراین به این سود نمی‌توان پی بر ای بالا داد و پی بر ای ۳ واحدی شاید منطقی باشد که در این حالت ارزش شرکت ۱۲ هزار میلیارد تومان خواهد بود که در واقع ۵ برابر سرمایه است و منطبق با خبر برخی رسانه‌ها است. همان‌طور که عنوان شد ارقام متنوعی در ارزش‌گذاری شرکت می‌تواند مطرح باشد که بستگی به این دارد که از چه زاویه ای به شرکت نگاه شود. محمد شکوری‌راد تصریح کرد: در مجموع می‌توان گفت که برای کسی که دید کوتاه مدت دارد، خرید سهم در قیمت‌های بالای ۳۰۰ تا ۳۵۰ تومان ممکن است توجیه نداشته باشد، ولی کسی که دید بلند‌مدت دارد شاید در قیمت‌های بالای ۵۰۰ تومان هم سهم این شرکت را بخرد. وی افزود: ابهامات مربوط به خوراک پتروشیمی‌ها برای شرکتی نظیر هلدینگ خلیج فارس از این جهت حائز اهمیت است که بخش زیادی از خوراک واحدها در شرکت‌های خود مجتمع تولید می‌شود. بدیهی است، اگر شرکت‌های پتروشیمی بالادستی با کمبود خوراک مواجه شوند، تولید در حلقه‌های بعدی زنجیر و مجتمع‌های پایین دستی نیز کاهش می یابد و تاثیر زیادی روی سودآوری کل مجموعه خواهد داشت. اینها مسائلی است که بازار به آن توجه دارد و با‌وجود آنها انتظار دارد که سهم در قیمت‌های ارزان‌تری عرضه شود. این تحلیلگر بازار سرمایه درخصوص ترکیب پرتفوی هلدینگ و شایعات جدا شدن پتروشیمی فجر و مبین گفت: با توجه به اینکه عرضه اولیه با حضور این دو شرکت انجام می‌گیرد، دیگر بعید به نظر می‌رسد که این جدایی صورت پذیرد. چرا بازار از این عرضه می‌ترسد؟ در همین حال، قائم‌مقام شرکت کارگزاری پارسیان نیز درباره دلایل اهمیت عرضه هلدینگ خلیج فارس برای فعالان بازار سرمایه به خبرنگار دنیای اقتصاد گفت: قابل توجه است که سرمایه گذاران در بورس چند ماهی است، منتظر عرضه هلدینگ خلیج فارس در بازار هستند. شرکت مزبور یکی از بهترین شرکت‌های دولتی است که در این مقطع زمانی عرضه خواهد شد. غیر از ارزندگی شرکت مزبور، باید به سابقه عالی در خصوص عرضه‌های اولیه در بورس و کسب بازدهی‌های مناسب توسط سرمایه‌گذاران اشاره کرد که تمامی فعالان بازار به دنبال عرضه سهام مزبور هستند. او نکته قابل تامل در خصوص این سهم را ملاحظات استراتژیک آن عنوان کرد، به طوری که برای برخی از فعالان بازار از چند جنبه از اهمیت برخوردار است. سرهنگی به شرکت‌های زیر مجموعه هلدینگ مزبور اشاره کرد که نگاه به لیست این شرکت‌ها بر اهمیت این هلدینگ دوچندان می‌افزاید. به طوری که هر کدام از این شرکت‌ها خود به اندازه چند شرکت از نظر ارزش دارایی‌ها و قدرت سودآوری هستند. وی در بیان ارزش این شرکت با توجه به سرمایه ۲۴۰۰ میلیارد تومانی آن گفت: البته ارزش‌گذاری این شرکت با توجه به حداقل ۱۵ شرکت زیر مجموعه، استراتژیک بودن این صنعت، مسائل و ملاحظات مربوط به ارزش جایگزینی دارایی‌های شرکت‌های زیر مجموعه، همچنین پیش‌بینی سود‌آوری شرکت‌های زیر مجموعه این هلدینگ و عوامل ریسک‌های مربوط به این شرکت‌ها از جمله ریسک‌های مرتبط با ویژگی‌های صنعت و محیط فعالیت این شرکت‌ها، ریسک ناشی از رقابت در صنعت، نوسان قیمت خوراک، تامین خوراک، نوسان قیمت محصولات شرکت، نوسانات نرخ ارز و ریسک‌های مربوط به تغییرات تکنولوژی و محیط زیست، کاری بس دشوار و پیچیده است. به اعتقاد وی، با توجه به سود اعلامی شرکت ارزش تقریبی سهام مزبور با فرض پی بر ای ۶ مرتبه و سود ۱۵۰۰ میلیارد تومانی عمدتا برای سرمایه گذاران خرد نزدیک به ۹ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به ارزش برآوردی مزبور و سرمایه ۲۴۰۰ میلیارد تومانی، قیمت هر سهم بالغ بر ۳۸۰ تومان می‌شود. قائم‌مقام شرکت کارگزاری پارسیان تاکید کرد: ارزش برآوردی فقط بر اساس سود اعلامی شرکت و نسبت P/E میانگین صنعت برآورد شده است، بنابراین خیلی از مسائل مربوط به ارزش‌گذاری شرکت در این تخمین لحاظ نشده است. او در مورد عرضه سهام هلدینگ خلیج فارس به میزان ۵ برابر سرمایه خود طبق خبر یک سایت وابسته به وزارت نفت یادآور شد: ارزش‌گذاری هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری عمدتا بر اساس ارزش خالص دارایی‌های شرکت یا (NAV) آنها صورت می‌پذیرد، اما با توجه به اینکه هیچ‌کدام از شرکت‌های زیر مجموعه هلدینگ خلیج فارس در بورس پذیرفته نشده‌اند و ارزش بازار آنها مشخص نیست، بنابراین باید ارزش شرکت مزبور براساس سودآوری آن برآورد شود. سرهنگی ادامه داد: با توجه به سود اعلامی شرکت و استراتژیک بودن سهام مزبور ارزش اعلامی به ارزش ذاتی شرکت نزدیک‌تر است. اما قابل توجه است که با توجه به بزرگ بودن شرکت، نیاز به تجهیز نقدینگی برای خرید سهام مزبور آن هم در پایان سال مالی و همچنین جذاب بودن عرضه اولیه طبیعی است که قیمت پیشنهادی برای عرضه‌های اولیه حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد کمتر از ارزش ذاتی شرکت باشد. وی در برابر این سوال که آیا باوجود مشخص نبودن نرخ خوراک و همچنین ابهام در وضعیت صادرات، عرضه سهام این هلدینگ در شرایط شفافی عرضه می‌شود، اظهار کرد: ریسک نرخ خوراک و همچنین سایر ابهامات نیز برای سایر شرکت‌های صنعت پتروشیمی وجود دارد. قابل توجه است که ذات بازار سرمایه با ابهام مواجه است و در خیلی از مواقع ابهامات زیادی بر بازار سایه افکنده‌اند که باید تحت شرایط عدم اطمینان، اقدام به پیش‌بینی و در نهایت در صورت پیش‌بینی کسب بازدهی معقول با توجه به ریسک پذیرفته شده نسبت به سرمایه‌گذاری اقدام کرد.