دنیای اقتصاد - بورس تهران در نیمه نخست سال جاری، پس از یک دوره نوسان محدود از 16 اردیبهشت‌ماه روند صعودی سریع خود را آغاز کرد؛

روندی که باعث شد بازدهی بورس تا ۱۴ مردادماه (طی کمتر از سه ماه) نسبت به ابتدای سال به ۱/۳۶درصد برسد، اما پس از این رشد انفجاری، شاخص از ۱۴ مردادماه تا ۲۴ شهریورماه طی ۴۰روز، ۹/۵درصد عقب‌نشینی کرد. روندی که در نهایت منجر به ثبت بازدهی ۹/۲۹درصدی بورس طی نیمه نخست سال جاری شد.

کارنامه نیمسال اول منتشر شد
بازدهی بورس تهران؛ 9/29درصد
گروه بورس - بورس تهران در نیمه نخست سال جاری رفتار دوگانه‌ای از خود به نمایش گذاشت، به گونه‌ای که شاخص بازده نقدی و قیمت که معرف میانگین بازده سرمایه‌گذاری در بورس است، پس از یک دوره نوسان محدود از ۱۶ اردیبهشت‌ماه روند صعودی سریع خود را آغاز کرد.
روندی که باعث شد بازدهی بورس تا 14 مردادماه (طی کمتر از سه ماه) نسبت به ابتدای سال به 1/36درصد برسد. در این میان شاخص‌های بورس تا این تاریخ چند رکورد دیگر را نیز ثبت کردند که از آن جمله می‌توان به ثبت بالاترین رقم شاخص بازده نقدی و قیمت در 14 مردادماه به میزان 49هزار و 241واحد و عبور شاخص قیمت پس از سه سال از مرز 12هزار واحد در 15 تیرماه اشاره کرد.
اما پس از این رشد انفجاری، شاخص از ۱۴ مردادماه تا ۲۴ شهریورماه طی ۴۰روز، ۹/۵درصد عقب‌نشینی کرد. روندی که در نهایت و با توجه به رشد ناچیز شاخص‌های بورس در هفته پایانی شهریور منجر به ثبت بازدهی ۹/۲۹درصدی بورس طی نیمه نخست سال جاری شد.
واکاوی شاخص
اما در بررسی علل نوسان جدید شاخص‌های بورس در سال جاری، باید بیشترین امتیاز را به رشد حبابی قیمت جهانی اکثر مواد اولیه به‌خصوص نفت و تصحیح قیمت این کالاها طی ۴۰روز گذشته داد. در واقع قیمت جهانی نفت طی کمتر از چهار ماه ۳۴درصد رشد کرد. رشدی که به عقیده بسیاری از کارشناسان جهانی عمدتا مرهون تقاضای سفته‌بازانه و نه تقاضای واقعی بود.شاهد این مدعا نیز افت ۲۹درصدی قیمت نفت طی یک ماه گذشته است. به بیان دیگر قیمت نفت در حال حاضر در سطحی معادل قیمت ابتدای سال است.
اما رشد قیمت نفت در چهارماه نخست سال جاری در کنار افت ارزش برابری دلار آمریکا، افزایش قیمت جهانی سایر کالاها و مواد اولیه از جمله فلزات و محصولات پتروشیمی را در پی داشت. در نتیجه این فعل و انفعال، بورس تهران به دلیل حضور پررنگ شرکت‌های تولیدکننده این کالاها از جمله فولادسازان و تولیدکنندگان مس، جهش شاخص را تجربه کرد. اما بازگشت قیمت جهانی این کالاها به خصوص فولاد، منجر به افت شاخص در پایان دوره کاری شش ماهه بورس شد.
پس از نوسانات قیمت جهانی، سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی و کاهش شدید نقدینگی اثرات چشمگیری به لحاظ خردوکلان در بورس از خود بر جای گذاشت.
هرچند سیاست‌های بانک مرکزی با هدف کنترل تورم اجرا شد، اما سیاست‌های انبساطی دولت در سال گذشته و تاثیر تورمی این سیاست‌ها در سال جاری باعث شد، میانگین موزون نسبت P/E بورس تهران از 5/5 واحد از ابتدای سال به 5 واحد کاهش یابد. وضعیتی که در عمل نشانگر افزایش بازده انتظاری سرمایه‌گذاران در بورس است. اما در میان عوامل تاثیرگذار بر شاخص، عرضه‌های اولیه انجام شده در سال‌جاری به خصوص عرضه سهام مخابرات ایران (شرکتی که در حال حاضر یک‌هفتم ارزش بورس تهران را از آن خود کرده است) نیز در تصحیح قیمت سهام سایر شرکت‌ها به ویژه در شهریورماه تاثیر بسزایی داشت. در حقیقت با عرضه مخابرات کمبود نقدینگی در بورس بیش از پیش تشدید شد و سهامداران با توجه به تبلیغات گسترده در خصوص این شرکت و شفافیت پایین صورت‌های مالی شرکت مزبور، اقدام به جایگزینی دارایی خود با هدف خرید سهام مخابرات کردند.
افزایش ۳‌برابری ارزش معاملات ۸۷ نسبت به سال‌های قبل
ارزش معاملات بورس در نیمه‌نخست سال 87 نسبت به مدت‌مشابه سال‌های 85 و 86 حدودا سه‌برابر رشد نشان می‌دهد. به طوری که ارزش معاملات بورس در دو فصل بهار و تابستان معادل 78‌میلیارد و 273‌میلیون ریال اعلام شده است.
این افزایش در ارزش معاملات به دلیل واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی است، به طوری که ۵/۳۸‌درصد از ارزش کل معاملات شش‌ماهه نخست سال جاری به واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی در بورس اختصاص داشت. در مجموع مبلغ ۳۰‌میلیارد و ۱۱۶‌میلیون ریال ارزش واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی بوده است که معادل ۵‌میلیارد و ۳۷۷‌میلیون ریال از آن به عرضه‌های اولیه از سوی سازمان خصوصی‌سازی و معادل ۲۴‌میلیارد و ۷۷۹‌میلیون ریال دیگر آن به بلوک‌های واگذار شده مربوط می‌شود. از این رو ۷/۳۱‌درصد از ارزش معاملات نیمه نخست سال جاری در اختیار بلوک‌های واگذارشده بوده است.
افزایش بازدهی بورس در سال جاری
در حالی که بازدهی بورس تهران در نیمه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال‌های قبل با افزایش روبه‌رو است، تعداد خریداران اوراق بهادار از ۳۳۹‌هزار نفر در سال ۸۶ به ۴۵۲‌هزار نفر در سال ۸۷ افزایش یافته است.

وقایع مهم بورس در ۶ ماه نخست امسال
18 فروردین: قطعیت معامله عمده فولاد مبارکه (بلوک اول)
۲۰ فروردین: قطعیت معامله عمده فولاد مبارکه (بلوک دوم)
21 فروردین: قطعیت معامله عمده فولاد مبارکه (بلوک سوم)
۲۸ فروردین: قطعیت معامله عمده فولاد مبارکه (بلوک چهارم)
31 فروردین: ابلاغ بسته سیاستی- نظارتی بانک مرکزی
۲۱ اردیبهشت: افزایش دامنه نوسان روزانه قیمت از ۲ به ۳درصد
29 اردیبهشت: عرضه اولیه کشتیرانی
۸ تیر: معامله عمده ۵/۳۰درصدی فولاد خوزستان
9 تیر: عرضه اولیه پالایش نفت اصفهان
۱۱ تیر: توقف نماد ۲۷ شرکت سیمانی به دلیل خارج شدن سیمان از سبد حمایتی دولت
6 مرداد: عرضه اولیه سیمان کردستان
۱۹ مرداد: عرضه اولیه مخابرات ایران
21 مرداد: قطعیت معامله عمده فولاد خوزستان
۲۳ مرداد: عرضه ۵۱درصد سهام سرمایه‌گذاری غدیر
6 شهریور: قطعیت معامله عمده 51درصدی سرمایه‌گذاری غدیر
۱۱ شهریور: بازگشایی نماد سایپا پس از ۵۰ روز توقف
13 شهریور: عرضه 25/42درصد سهام تایدواتر
۱۷ شهریور: بازگشایی نماد پتروشیمی خارک پس از ۷۴ روز توقف
19 شهریور: توقف نماد فولاد مبارکه برای بررسی بیشتر و دریافت اطلاعات تکمیلی
۲۳ شهریور: انجام معامله عمده تایدواتر
25 شهریور: بازگشایی نماد پالایش نفت اصفهان پس از 62 روز توقف
۲۷ شهریور: توقف نماد چادرملو با توجه به وجود اطلاعات متناقض در پیش‌بینی سود

نمایه
تعداد روزهای معاملاتی: 122روز
تعداد روزهای رشد شاخص بازده نقدی و قیمت: ۷۲روز
ارزش بورس تهران: 651126میلیارد ریال (5/66میلیارد ریال)
درصد گردش ریالی: ۱۲درصد
عرضه‌های اولیه: کشتیرانی، سیمان کردستان، پالایش نفت اصفهان و مخابرات ایران
ارزش واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی در بورس: ۳۰۱۱۶میلیارد ریال (۵/۳۸درصد ارزش کل معاملات)
ارزش عرضه‌های اولیه خصوصی‌سازی: 5377میلیارد ریال
ارزش بلوک‌های واگذار شده سازمان خصوصی: ۲۴۷۷۹میلیارد ریال (۷/۳۱درصد ارزش کل معاملات)
در همین حال بازدهی شاخص قیمت نیز با افزایش از 3/3‌درصد در شش‌ماه نخست سال 86 به 7/16‌درصد در دو فصل گذشته رسیده است.
این تغییرات به همراه عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌های کشتیرانی، سیمان کردستان، پالایش نفت اصفهان و مخابرات، باعث شده است تا ارزش روز بورس تهران از ۵/۶۶‌میلیارد دلار فراتر رود.
بورس تهران 122‌روز کاری را در نیمه امسال در حالی پشت‌سر گذاشت که (TEDPIX) معادل 72 روز کاری مثبت را تجربه کرد.
عملکرد ۱۰ گروه برتر
مقایسه گروه‌های فعال در بورس تهران نشان می‌دهد که گروه حمل‌ونقل بالاترین درصد تغییر بر شاخص قیمت را بر داشته است. در دوره شش ماه یاد شده گروه حمل‌ونقل که نمادهای معاملاتی کشتیرانی، تایدواتر، حمل‌ونقل توکا و حمل‌ونقل پتروشیمی در آن دسته‌بندی شده‌اند، برابر 5/112درصد روی شاخص کل اثر مثبت گذاشته است. این در حالی است که گروه یاد شده 4/4درصد از ارزش بورس را در اختیار دارد.
همچنین با توجه به اینکه گروه فلزات اساسی که سهام شرکت‌های فولادی را در بر دارد و معادل ۵/۱۹درصد از ارزش بورس به آن اختصاص دارد، با میانگین موزون P/E برابر ۴/۵، تا پایان شهریورماه معادل ۶/۸درصد مثبت بر شاخص کل اثر گذاشت.
در میان ده گروه برتر از نظر عملکرد شش ماه نخست سال‌جاری، پس از گروه فلزات اساسی، گروه مخابرات با وجود دارا بودن تنها یک سهم دومین گروهی است که بیش از1/6درصد از ارزش بورس را در اختیار دارد. این گروه تا پایان شهریور ماه 2/38درصد تاثیر مثبت بر شاخص گذاشته است و باعث رشد شاخص در روزهای متعدد به عنوان دومین گروه موثر بر شاخص کل شد. در گروه استخراج کانه‌های فلزی که وابسته به نمادهای سنگ‌آهنی است نیز معاملات سهام این گروه منجر شده است تا 8/14درصد به رشد شاخص کل در همین دوره کمک کند.
در حالی که شرکت‌‌های گروه خودرویی ۳/۶درصد ارزش بورس را دارا هستند، دادوستد اوراق آنها در همین شش ماه اخیر باعث ۴/۱۹درصد بازدهی منفی برای شاخص کل شده است. در همین حال گروه محصولات شیمیایی هفت درصد بازدهی منفی را بر شاخص کل به همراه داشته است.
میانگین موزون P/E گروه محصولات شیمیایی معادل 8/5 است.
در گروه فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای که نماد معاملاتی پالایش نفت اصفهان نیز حضور دارد، بازدهی مثبت ۸/۲درصدی بر شاخص کل مشاهده می‌شود. این گروه ۲/۵درصد از ارزش بورس را به خود اختصاص می‌دهد. در مجموع بالاترین اثر مثبت را برشاخص کل، معاملات گروه حمل‌و‌نقل و بیشترین اثر منفی را بر این شاخص گروه خودرو و ساخت قطعات برجای گذاشته‌اند.

بیشترین ارزش معاملات در تصاحب «فولاد»
در دو فصل گذشته نماد معاملاتی فولاد مبارکه با دارا بودن 3/21درصد از ارزش کل معاملات، بیشترین میزان ارزش معاملات را در داد‌و‌ستد سهام خود در بورس کسب کرد.
ارزش معاملات این نماد بیش از ۱۶هزار و ۶۶۸میلیارد ریال اعلام شده است. پس از فولاد نمادهای معاملاتی سرمایه‌گذاری غدیر با ۴/۱۳درصد، نماد ملی مس با ۴/۱۱درصد و مخابرات ایران با ۱/۷درصد از ارزش کل معاملات را به خود اختصاص دادند.
علاوه بر این در همین دوره گل‌گهر با ارزشی معادل 4هزارو777میلیارد ریال، معادل 1/6درصد از ارزش کل معاملات سهام را کسب کرد.

ارزنده‌ترین سهام بورس
با ارزش‌ترین‌های بورس تهران در فصل بهار و تابستان، نمادهای مخابرات، فولاد مبارکه، مس، چادرملو و گل‌گهر شناخته شدند.
مخابرات ایران با به دست‌گرفتن 6/14درصد از ارزش بازار روز بورس، به ارزشی معادل 95هزارو 96میلیارد ریال دست یافت.
در همین دوره با اختصاص ۹درصد از ارزش بازار بورس به نماد فولاد مبارکه این نماد جایگاه دومین سهام با ارزش را کسب کرد. ارزش بازار این سهم با سرمایه ۱۵هزارو ۸۰۰میلیارد ریالی معادل ۵۸هزارو ۲۸۶میلیارد ریال است.
همچنین ارزش بازار ملی مس و چادرملو به ترتیب برابر ارقام 36هزارو 608میلیارد ریال و 26هزارو 668میلیارد ریال در پایان همین دوره بود.
گل‌گهر نیز تا پایان شهریورماه به ارزش بازاری معادل ۲۳هزارو ۶۷۰میلیارد ریال دست یافت و ۶/۳درصد از کل ارزش بازار بورس را به خود اختصاص داد.
این نماد سنگ‌آهنی به‌عنوان پنجمین سهام با ارزش بورس شناسایی شد.