فعالان بازار سرمایه می‌توانند صندوق‌ سرمایه‌گذاری ایجاد کنند

عکس:حمید جانی‌پور

گروه بورس -علیرضا باغانی:رییس سازمان بورس و اوراق از تهیه لایحه‌ای برای فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری به منظور تقدیم به دولت خبر داد.

علی صالح‌آبادی در نخستین سمینار نهادهای مالی که در روز پنجشنبه گذشته توسط سازمان بورس و گروه مالی ایران برگزار شد، طی سخنانی درباره صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: در قانون تجارت هیچ اشاره‌ای به فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری نشده است، از این رو وزارت اقتصاد لایحه‌ای را به این منظور تهیه کرده که به زودی تقدیم دولت خواهد شد و در نهایت برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود. سخنگوی بورس در این رابطه توضیح داد که برای تصویب لایحه مزبور با کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هماهنگی‌های لازم به عمل آمده است و ظرف چند ماه دیگر (۳ تا ۴ ماه آینده) پیش‌بینی می‌شود، صندوق‌های سرمایه‌گذاری چنین مشکلی نداشته باشند.

صالح‌آبادی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و مسکن به عنوان حوزه جدید سرمایه‌گذاری یاد کرد که به زودی به مردم معرفی می‌شود و گفت: ملزومات ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری ساختمان از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار به صورت جدی دنبال می‌شود. وی در بخش دیگری از اظهاراتش تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری را از جمله آرزوهای بازار سرمایه دانست و افزود: مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها جمع‌آوری سرمایه‌های سرگردان جامعه است. وی تاریخچه تشکیل این صندوق‌ها را مربوط به سال گذشته دانست و افزود: با تصویب قانون اوراق بهادار در پایان سال گذشته مقدمات تشکیل این صندوق‌ها فراهم شد و با اینکه مجوز فعالیت پنج صندوق سرمایه‌گذاری در آخرین‌ ماه‌های سال گذشته صادر شد، ولی با پذیره‌نویسی‌‌های انجام شده فعالیت این صندوق‌ها در اوایل سال‌جاری تحقق یافت. به گفته وی، تاکنون ۱۳ صندوق پذیره‌نویسی و ۱۱ صندوق مجوز فعالیت دریافت کرده و فعالیت می‌کنند و همچنین درخواست تشکیل ۸ صندوق جدید دیگر نیز دریافت شده که این درخواست‌ها در حال بررسی است.

سخنگوی سازمان‌ بورس با اشاره به استقبال از تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: علاوه بر کارگزاران، دیگر علاقه‌مندان و فعالان بازار سرمایه نیز می‌توانند نسبت به ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام کنند.

صالح آبادی از قدرت نقد شوندگی به عنوان دیگر ویژگی بارز صندوق‌های سرمایه‌گذاری یاد کرد و گفت: اگر چه این ویژگی سودآوری سهام را تضعیف نمی‌کند، ولی برای فعالیت در بازار سرمایه ضمانت کمی هم به شمار نمی‌رود.

از نظر صالح آبادی مقوله صندوق‌های سرمایه‌گذاری به عنوان یک مهندسی مالی مطرح است و مطبوعات و رسانه‌‌ها باید برای فرهنگ‌سازی گسترش فعالیت این صندوق‌ها فعالیت کنند.

وی با اشاره به کارمزد صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفت: سازمان بورس در تلاش است که کارمزدهای فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری را کاهش دهد و مذاکراتی در این زمینه آغاز شده، ضمن این که با ثبت شرکت‌‌ها هم مذاکراتی را آغاز کرده‌ایم که این صندوق‌ها را به رسمیت بشناسد، چرا که ثبت شرکت‌ها هنوز با مقوله صندوق‌های سرمایه‌گذاری آشنا نیست و شرکت‌ها و موسسه‌ها را به رسمیت نمی‌شناسد.

به گفته وی، این صندوق‌ها باید به عنوان شخصیت‌های حقوقی شناخته شوند و وضعیت مالیاتی این شرکت‌ها هم باید مشخص شود.

صالح آبادی کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری و کاهش ریسک برای سرمایه‌گذاری را از جمله مزیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری عنوان کرد و گفت: افراد غیرحرفه‌ای با در اختیار دادن منابع مالی خود به حرفه‌ای‌ها، این فرصت را می‌یابند که با کمترین ریسک، سبدی از سهام شرکت‌های مختلف را در اختیار داشته و در بازار سرمایه‌گذاری کنند.

وی با این که تا کنون بیش از ۲۰۰ شرکت دولتی تعیین تکلیف و واگذار شده است، افزود: با عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس و تنوع شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند فعالیت‌های خود را برای تشکیل سبد سهام و سبدگردانی آغاز کنند.

وی سپس درباره صندوق‌های زمین و ساختمان گفت: برای ایجاد صندوق‌های زمین و ساختمان به تدوین مقررات جدیدی نیاز است که این مقررات باید در شورای‌عالی بورس به تصویب برسد.

رییس هیات‌مدیره سازمان بورس افزود: در ساختار کلی این صندوق‌ها، پروژه‌ها با جمع‌آوری سرمایه حاصل از فروش، گواهی‌های سرمایه‌گذاری زمان ساخت پروژه‌ها بر اساس امیدنامه‌ها و حداکثر ۵ سال منتشر خواهند کرد و تا زمان اجرای پروژه گواهی‌نامه‌های صادره از قابلیت معامله مانند سهام را برخوردار خواهند بود و تبادل این گواهی‌ها مدتی قبل از اتمام پروژه‌ها متوقف می‌شود و عایدی سرمایه‌گذاران پس از اتمام پروژه و پس از به فروش رسیدن آن بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود.

صالح‌‌آبادی گفت: تفاوت این نوع صندوق‌ها با صندوق‌های مشترک سرمایه‌گذاری این است که گواهی‌های سرمایه‌گذاری در صندوق ساختمان و مسکن قابلیت نقل‌وانتقال را دارند، اما این گواهی‌های صندوق‌ مشترک سرمایه‌گذاری صادر و ابطال می‌شود.

ارکان صندوق سرمایه‌گذاری

به گزارش سنا، عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق‌بهادار در این سمینار با بیان اینکه صندوق سرمایه‌گذاری، نهادی مالی است، ابراز داشت: «فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق‌بهادار است و مالکان به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان شریک می‌شوند. جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران و اختصاص آن به خرید انواع اوراق‌بهادار با هدف کاهش ریسک، تامین منافع سرمایه‌گذار و صرفه جویی‌های ناشی از مقیاس از وظایف اصلی این صندوق‌ها به شمار می‌رود.»

قاسم محسنی دمنه به ارکان صندوق‌ها اشاره کرد و گفت: «چنانچه شخصی بیش از پنج درصد از سهام ممتاز شرکت را در اختیار داشته باشد، می‌تواند در مجمع صندوق شرکت کند. این در حالی است که دو نوع واحد سرمایه‌گذاری ممتاز و معمولی در این صندوق‌ها موجود است که معمولا موسسان صندوق‌ها دارای سهام ممتاز هستند. مدیر صندوق هم یک شخصیت حقوقی دارای مجوز سبد گردانی است. ضامن صندوق هم نقد شوندگی را تضمین می‌کند تا اگر به هر علتی صندوق نتوانست دارایی سهام دار را به وی بازگرداند یا سهام وی را تبدیل به پول کند، نقد شوندگی تضمین باشد. در این بین مهم‌ترین ارکان نظارتی متولی و حسابرس هستند که متولی در حین انجام و حسابرس پس از انجام، کار را کنترل می‌کنند.»

معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق‌بهادار ادامه داد: «بر اساس ماده یک اساسنامه نمونه صندوق‌های سرمایه‌گذاری، موضوع فعالیت صندوق سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بانکی و کلیه اوراق‌بهاداری است که مجوز انتشار آنها توسط دولت یا بانک مرکزی یا سازمان بورس و اوراق‌بهادار صادر شده باشد. همچنین بر اساس ماده ۲۸ قانون بازار اوراق‌بهادار، تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری منوط به ثبت نزد سازمان است و فعالیت آنها تحت نظارت سازمان انجام می‌شود. در ماده ۲۹ قانون بازار اوراق‌بهادار نیز آمده است: «صلاحیت حرفه‌ای اعضای هیات‌مدیره و مدیران، حداقل سرمایه، موضوع فعالیت در اساسنامه، نحوه گزارش دهی و نوع گزارش‌های ویژه حسابرسی نهادهای مالی موضوع این قانون باید به تایید سازمان برسد. این در حالی است که بر اساس ماده ۷ قانون بازار اوراق‌بهادار تصویب اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر عهده هیات‌مدیره سازمان است.»

تسهیلات«سازمان» به صندوق‌ها

به گزارش ایسنا، علی سنگینیان نیز به اقدامات تشویقی شرکت بورس برای ایجاد این صندوق‌ها پرداخت و گفت: بورس تهران اقدامات تشویقی برای کارگزارانی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک تاسیس می‌کنند، ایجاد کرده و برای این کارگزاران ایستگاه‌های معاملاتی رایگان اختصاص داده است تا معاملات از طریق این ایستگاه‌ها تسهیل شود. علاوه بر این با توجه به سهام صندوق‌های کوچک و بزرگ، یک سهمیه‌ اضافی عرضه اول برای آنها پیش‌بینی شده است.

وی اضافه کرد: علاوه بر این معافیت کارمزد به منظور کاهش هزینه و کمک به سرمایه‌گذاران پیش‌بینی شده و از ۵۰ تا ۱۰۰درصد معافیت کارمزد به آنها تعلق می‌گیرد. وی در ادامه کارکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با تاکید بر صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) را مورد توجه قرار داد و خاطر نشان کرد: این صندوق‌ها در بورس معامله شده و علاوه بر مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، امکان معامله همانند سهم عادی را دارند و ETF با وجود سابقه ۲۰ ساله در جهان ابزاری است که به سرعت در حال رشد بوده و اکثر بورس‌های دنیا این ابزار را در اختیار دارند.

وی در مورد کارکرد این صندوق‌ها توضیح داد: ابتدا مدیر صندوق سبدی از سهام تهیه می‌کنند که عمدتا پرتفوی شاخصی است و آن را نزد مدیر صندوق به امانت گذاشته و در قبال آن واحدهای صندوق را دریافت می‌کند و این واحد در بورس خرید و فروش می‌شود و عمل ایجاد و بازخرید غیرنقدی است و هزینه عملیاتی آن کم است، همچنین قیمت آن براساس عرضه و تقاضا بازار است.

لزوم مدیریت هزینه‌ها

همچنین به گزارش ایسنا، یکی از مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری آمریکا با بیان مطلب فوق در همایش صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک گفت: «مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری باید تحصیلات علمی لازم را برای انجام این مسوولیت داشته باشند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه‌های بسیار اندک می‌توانند در سرمایه‌گذاری‌های بسیار بزرگ شرکت کنند.»

پروفسور محمد تقی وزیری با بیان اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند، ابراز داشت: «هدف از راه‌اندازی این صندوق‌ها، اشتراک دادن مردم در سرمایه‌گذاری‌ها است. در این صورت سرمایه‌گذاران از طریق یک مدیر حرفه‌ای می‌توانند به سودآوری خوبی برسند. به علاوه نقدینگی مطلق وجود داشته و سرمایه‌گذاران در هر زمانی که تصمیم بگیرند، می‌توانند پول خود را دریافت کنند.»

وی ادامه داد: «این صندوق‌ها از طریق سود حاصل از تقسیم سود سهام در پایان هر سال مالی و همچنین سود حاصل از خرید و فروش سهم که توسط صندوق صورت می‌گیرد، دارایی خود را افزایش می‌دهند. به‌علاوه ارزش و منبع اصلی دارایی هم افزایش خواهد یافت. یکی دیگر از مزیت‌های این صندوق‌ها وجود یک مدیر حرفه‌ای در صندوق است.»

پروفسور وزیری گفت: «البته یک نگرانی وجود دارد که هزینه‌های صندوق بیشتر از حد مجاز باشد. بنابراین باید هزینه‌های مشخصی برای صندوق‌ها در نظر گرفته شود، چراکه اگر هزینه‌ها بیش از حد مجاز افزایش یابد، میزان برگشت سرمایه به سرمایه‌گذار کاهش می‌یابد. از همین رو باید اهداف، فلسفه و بینش صندوق‌ها روشن باشد.»

وی گفت: «سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران بسیار ساده و آسان‌تر از خرید و فروش مستقیم سهام است. البته نباید فراموش کرد هیچ گونه سرمایه‌ای عاری از ریسک نیست. این در حالی است که اگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری درست خرید و فروش کرده و نوسانات درستی را در بازار ایجاد کنند، دیگر کسی به صورت شخصی اقدام به خرید و فروش سهام نمی‌کند.»

در حاشیه نخستین سمینار نهادهای مالی ایران، صندوق‌های سرمایه‌گذاری نهایت‌نگر، پیشتاز، حافظ، گلچین، بانک ملی، سهم آشنا، بانک سپه، خبرگان، آگاه، بانک صادرات، بانک تجارت با ایجاد نمونه‌هایی در فضای نمایشگاهی به ارائه آخرین وضعیت خود پرداختند.