درآمد 10میلیارد تومانی 67 کارگزار در 182 روز 86
گروه بورس - مهتاب رحمت‌علی: سود شرکت‌های کارگزاری در سال 86 نسبت به سال 85 از کیفیت بالاتری برخوردار بوده است.

شرکت بورس اوراق بهادار تهران طی گزارشی از عملکرد 67 شرکت کارگزاری در نیمه اول سال 86 و مقایسه آن با نیمه اول سال 85 آمار و اطلاعاتی را منتشر کرده که نتیجه آن قابل‌توجه است.
براساس این گزارش، علاوه‌بر افزایش کیفیت سود شرکت‌های کارگزاری، سهم سود غیرکارمزدی این شرکت‌ها نیز در دوره مزبور بیشتر و تعداد شرکت‌های زیان‌ده کمتر شده است.
در این راستا دلایل متعددی را می‌توان برشمرد که از جمله می‌توان به عرضه گسترده سهام شرکت‌های دولتی و مشمول اصل 44 اشاره کرد.
همچنین گسترش دامنه فعالیت کارگزاری‌ها از خرید و فروش به سایر فعالیت‌ها همانند پرتفوی گردانی، سبد سهام، مشاوره و غیره نیز از دیگر دلایل تغییرات مزبور است.
از سویی مدیران کارگزاری‌ها بخشی از موفقیت خود را در این زمینه مرهون ارتباط گسترده‌تر با فعالان بازار هستند. و اما در نگاهی دیگر می‌توان دریافت که پراکندگی سودآوری کارگزاری‌ها کمتر شده است؛ چراکه در حال حاضر فاصله مالی کارگزاری‌هایی که از سود بالایی برخوردار بودند با سایر کارگزاری‌ها کمتر شده و به تعبیری می‌توان گفت درآمدها تقسیم شده است.
همچنین با توجه به اینکه زیرساخت‌های ارتباطی در کشور ما از ضعف چشمگیری برخوردار است با گسترش شعب کارگزاری‌ها در سایر شهرستان‌ها قدرت اتصال این دفاتر با مشتری بیشتر شده و این خود در افزایش سوددهی شرکت‌ها تاثیر بسزایی داشته است.
اما نباید از نظر دور داشت که از نظر ساختار درآمدی هنوز هم تکیه شرکت‌ها بر ایجاد درآمد از کارمزدها است.
همچنین ساختار هزینه‌ای این شرکت‌ها نیز عمدتا بر پایه هزینه‌های پرسنلی، اداری، تشکیلاتی و ... و هزینه‌های حق استفاده از سامانه معاملات که به شرکت بورس پرداخت می‌شود، است.
افزایش کیفیت سود
بنابراین گزارش، گردش وجه نقد عملیاتی که یکی از مهم‌ترین شاخص‌های کیفیت سود است. در نیمه اول سال ۸۶ رشدی معادل ۴۶۵درصد را نسبت به نیمه اول سال ۸۵ نشان می‌دهد و به بیان دیگر جریان خروج وجه نقد در سال ۸۵ به جریان ورود وجه نقد در سال ۸۶ تبدیل شده است.همچنین بازده دارایی‌ها و بازده حقوق صاحبان سهام شرکت‌های مورد بررسی در دوره یادشده به ترتیب از ۵ و ۳۵درصد افزایش برخوردار بوده است.
براساس این گزارش، گردش وجه نقد عملیاتی این تعداد شرکت‌های کارگزاری در دوره مزبور از 465 درصد رشد برخوردار بوده است.
افزایش سوددهی
بنابراین گزارش سود خالص پس از کسر مالیات شرکت‌های مزبور در نیمه اول سال 86 معادل 101 میلیاردو 378 میلیون ریال بوده، این رقم در نیمه اول سال 85 تنها بالغ بر 62 میلیاردو 109 میلیون ریال بود که تفاوت دو رقم مزبور رشد 63درصد سود خالص کارگزاری‌ها را در سال 86 ثابت می‌کند.
در همین حال، بازده دارایی این شرکت‌ها از ۳/۶ درصد در نیمه اول سال ۸۵ به ۷/۶ درصد در نیمه اول سال ۸۶ ارتقا یافته که خود نشان از رشد ۵درصدی در این زمینه دارد.
بازده حقوق صاحبان سهام این شرکت‌ها نیز در دو دوره یاد شده 35درصد رشد را تجربه کرده است. چرا که رقم آن از 2/9درصد در نیمه اول سال 85 به 5/12درصد در نیمه اول سال 86 جهش داشته است.
درهمین حال باید یادآور شد تعداد شرکت‌های کارگزاری سودده در نیمه اول سال ۸۶ نسبت به ۸۵ حدود ۲۱درصد افزایش یافته است. بنابر آمارها سود و زیان عملیاتی ۶۷ شرکت مورد بررسی در دوره مزبور معادل ۱۲۰درصد در کل سود شرکت‌ها افزایش یافته است. به‌طوری که از تعداد ۶۷ شرکت تعداد ۴۷ شرکت معادل ۷۰درصد در سال ۸۶ و ۳۹ شرکت معادل ۵۸درصد در سال ۸۵ سودده و مابقی زیان‌ده بوده‌اند.
یکی از مهمترین دلایل افزایش در تعداد شرکت‌های سودده افزایش در حجم معاملات در نیمه اول سال 86 به واسطه حضور شرکت‌های صدر اصل 44 در بورس بوده که افزایش 43درصدی درآمد کارمزد معاملات شرکت‌های کارگزاری نسبت به سال گذشته نیز شاهدی بر این مدعا است.
درآمد ۳۱ میلیارد ریالی سه ماه بورس از ۸۹ کارگزار
مطابق با صورت‌های مالی بورس اوراق بهادار تهران، مجموع درآمد ارائه خدمات به 89 شرکت کارگزاری در سال 86 معادل 31 میلیاردو 573 میلیون ریال و برای دوره سه ماه و پانزده روز سال 85 معادل 5 میلیاردو 474 میلیون ریال است. که به طور نسبی می‌توان هزینه استفاده از خدمات بورس (هزینه تسهیلاتی معاملاتی بورس) تعداد 67 شرکت کارگزاری مورد مطالعه را از تاریخ 31 شهریورماه 85 تا 31 شهریورماه 86 بالغ بر 18 میلیاردو 948 میلیون ریال در نظر گرفت که این مبلغ معادل 9 درصد مجموع هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های کارگزاری مورد مطالعه در سال 86 است.
عمده هزینه‌های گزارش شده در صورت‌های مالی شرکت‌های کارگزاری ناشی از سایر هزینه‌ها مانند هزینه‌های اداری، حقوق و دستمزد و ... است، مقایسه مجموع درآمد کارمزد و درآمد عملیاتی شرکت‌های مورد بررسی نشان می‌دهد که درآمد کارمزد شرکت‌های کارگزاری حجم عمده‌ای از مجموع درآمد عملیاتی (۸۱درصد مجموع درآمد عملیاتی) در سال ۸۶ را تشکیل داده است. سود و زیان کارگزاری‌ها مبلغ سود و زیان شرکت‌های سودده و زیان ده بیانگر این مطلب است که در سال ۸۶ سود شرکت‌های سودده با توجه به افزایش ۲۱درصدی در تعداد شرکت‌های سودده نسبت به سال قبل ۴۸درصد افزایش یافته است.
نتایج این تحقیق حاصل از آن است که از مبلغ 116میلیارد ریال سود خالص شرکت‌های کارگزاری سودده (که 47شرکت بودند) 93میلیارد ریال (معادل 80درصد کل سود شرکت‌های مزبور) متعلق به 16شرکت کارگزاری بود. این رقم 34درصد کل شرکت‌های سودده را شامل می‌شد. این در حالی است که در سال 85 از مبلغ 78میلیارد ریال سود شرکت‌های کارگزاری سودده که تعداد آنها 39شرکت بود، مبلغ 63میلیارد ریال متعلق به 12شرکت بود.
وضعیت فعالیت ۱۶شرکت کارگزاری سودده در سال ۸۶ نشان از آن دارد که این شرکت‌ها از جمله شرکت‌هایی بودند که اقدام به تنوع بخشی خدمات کرده و در سایر فعالیت‌های کارگزاری اقدام به فعالیت کرده‌اند.
کاهش شرکت‌های زیان‌ده
بر اساس آمارها، در سال ۸۶ نسبت به سال ۸۵ تعداد شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده کمتر شده است. بررسی شرکت‌های زیان‌ده نشان می‌دهد که از مبلغ ۱۴میلیارد و ۶۵۹میلیون ریال زیان خالص شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده که ۲۰مورد در سال ۸۶ بوده‌اند، مبلغ ۱۰میلیارد و ۳۹۵میلیون ریال که معادل ۷۰درصد کل زیان شرکت‌های زیان‌ده است، متعلق به ۵شرکت کارگزاری بوده است. این ۵شرکت ۲۵درصد از کل شرکت‌های زیان‌ده را تشکیل می‌دهد. در همین حال ۱۵شرکت نیز ۳۰درصد از زیان شرکت‌های زیان‌ده را دارا بودند.
این در حالی است که در سال 85 از مبلغ 16میلیارد و 384میلیون ریال زیان شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده مبلغ 11میلیارد و 567میلیون ریال متعلق به 9شرکت کارگزاری که 32درصد از کل شرکت‌های زیان‌ده را تشکیل می‌دهند بوده است.
بررسی اجزای صورت سود و زیان ۵شرکت کارگزاری مزبور در سال ۸۶ نشان می‌دهد که هزینه‌های عمومی و اداری گزارش شده در سود و زیان این شرکت‌ها در حدود ۵/۲برابر درآمد کارمزد معاملات است.
به طور کلی می‌توان برای افزایش سوددهی شرکت‌های کارگزاری دلایلی چند را برشمرد.
تنوع بخشی خدمات و فعالیت چند بعدی کارگزاران از جمله این دلایل است. براساس آنچه تاکنون آمد ۱۶شرکت کارگزاری که توانسته‌اند ۸۰درصد کل سود شرکت‌های سودده را به خود اختصاص دهند از جمله کارگزارانی هستند که علاوه بر فعالیت خرید و فروش اوراق‌بهادار اقدام به فعالیت در سایر حوزه‌ها کرده‌اند این موضوع نشان می‌دهد که تنوع بخشی خدمات باعث افزایش توان سودآوری و رقابت در آن شرکت‌ها شده است.
از سویی توسعه فیزیکی فعالیت را نیز می‌توان از دیگر دلایل این افزایش دانست.
شرکت‌های کارگزاری که دارای ایستگاه‌های معاملاتی بیشتری در سطح کشور هستند، در زمان عرضه اولیه سهام، سهم بیشتری از مجموع سهام عرضه شده را می‌توانند به خود اختصاص دهند و توان رقابتی بیشتری در انجام معاملات خواهند داشت که این موضوع باعث افزایش حجم معاملات و به دنبال آن افزایش سودآوری شرکت کارگزاری می‌شود از سوی دیگر بازاریابی و جذب مشتری در سایر استان‌ها می‌تواند یک منبع درآمدی مناسب در دوره زمانی طولانی‌مدت باشد.
نباید از نظر دور داشت که بسیاری از معاملات شرکت‌های کارگزاری به واسطه روابط موجود بین اعضای هیات‌مدیره و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و سایر فعالان بازار سرمایه انجام می‌پذیرد، بنابراین وجود هیات‌مدیره با تجربه و با نفوذ می‌تواند کمک بزرگی در جذب مشتری باشد. بررسی شرکت‌های کارگزاری زیان‌ده نشان می‌دهد بسیاری از این شرکت‌ها به صورت خانوادگی اداره شده و امکان بازاریابی و ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران عمده (حقوقی) را ندارند.