کیا کیانی

در راستای اقدامات اجرایی سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی برای واگذاری سهام شرکت‌های دولتی، واگذاری شرکت‌های مجموعه صنعت نفت هنوز با ابهاماتی مواجه است. بزرگ بودن شرکت‌های نفتی از لحاظ حجم سرمایه‌گذاری، فعالیت و نیروی انسانی قابل توجه از یک طرف و نحوه سیاست‌گذاری و تعیین استراتژی در این شرکت‌ها از طرف دیگر، مدیران نفتی را با چالش در نحوه واگذاری شرکت‌هایشان به بخش خصوصی روبه‌رو کرده است. در این میان ایده‌ای تحت عنوان واگذاری شرکت‌ها به صورت هلدینگ از سال‌های گذشته مطرح و امسال مورد توجه قرار گرفته است و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز طی مصوبه‌ای مقرر کرده، دولت سهام چند شرکت قابل واگذاری را بدون حذف شخصیت حقوقی به یک شرکت قابل واگذاری دیگر منتقل کرده و آن شرکت را واگذار کند، اما بسیاری از کارشناسان در این زمینه ابراز نگرانی کرده و اظهار می‌کنند واگذاری هلدینگی شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ اولا نحوه قیمت‌گذاری آن‌را با مشکل روبه‌رو کرده و ثانیا بخش خصوصی توان مالی لازم را برای خرید این شرکت‌ها نخواهد داشت.

برای بررسی موارد فوق ابتدا باید بدانیم چرا واگذاری شرکت‌ها به‌صورت هلدینگ مطرح شده است.

هلدینگ‌های تخصصی در سراسر دنیا با اهداف مشخص تاسیس و وظایف مشخصی هم برعهده دارند که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف - اهداف شرکت‌های هلدینگ

۱ - صرفه‌جویی‌های ناشی از مقیاس

۲ - افزایش ارزش افزوده فعالیت‌ها در سازمان هلدینگ

۳ - افزایش توانایی سازمان در بازار، اعم از تعیین قیمت، افزایش سهم بازار، تعیین میزان عرضه تاثیرگذاری بر تقاضا و ...

۴ - دستیابی به منابع مالی بیشتر و تخصیص بهینه این منابع در سرمایه‌گذاری‌ها

۵ - افزایش ضریب کارایی سرمایه

۶ - کاهش ریسک در فعالیت‌های تجاری و تولیدی.

۷ - کنترل با مالکیت محدود.

ب) وظایف شرکت‌های هلدینگ

۱ - تعیین استراتژی و اهداف کلان سازمان.

۲ - تدوین استراتژی و تعیین اهداف بلند مدت و کوتاه‌مدت شرکت‌های زیرمجموعه.

۳ - نظارت کلان بر فعالیت‌های شرکت‌های زیرمجموعه از طریق اعمال مدیریت‌های چندلایه.

۴ - تامین و تخصیص بهینه منابع مالی.

۵ - ایجاد توازن و هماهنگ کردن شرکت‌های زیرمجموعه.

۶ - آموزش نیروهای انسانی متخصص

به خصوص در رده‌های مدیریتی.

با توجه به موارد فوق شرکت‌های هلدینگ دارای مزایایی خواهند بود که سرمایه‌گذاران در سطح کلان را ترغیب می‌کند تا از این شیوه برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری خود استفاده کند.

مزایای شرکت‌های هلدینگ

۱ - شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف کسب‌وکار.

۲ - ایجاد قدرت چانه‌زنی بالا در معاملات.

۳ - کاهش ریسک در فعالیت‌ها.

۴ - کنترل شرکت‌های فرعی زیاد با سرمایه‌گذاری کم.

۵ - تفکیک حقوق دارایی‌ها.

۶ - مدیریت دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها.

۷ - توان بالا در ورود به بازارهای ثانویه و بررسی‌های کالا.

بنابراین واگذاری شرکت‌ها (به خصوص شرکت‌های نفتی) در قالب شرکت‌های هلدینگ تصمیم درستی بوده و این نحوه واگذاری می‌تواند دغدغه‌های مسوولان دولتی را در خصوص سرنوشت شرکت‌ها برطرف کند، اما نحوه واگذاری شرکت‌ها چگونه باید باشد؟

واضح است که با انتقال سهام چند شرکت به یک شرکت، ارزش شرکت انتقال‌گیرنده سهام بالا می‌رود بنابراین تعداد متقاضیان خرید آن نیز محدودتر خواهد شد. درخصوص شرکت‌های هلدینگ پیش از آنکه سرمایه خریداران شرکت اهمیت داشته باشد توان تخصصی و مدیریتی آنان حائز اهمیت است، اداره شرکت‌های هلدینگ به دلیل وسعت و تنوع فعالیت‌ها کار آسانی نیست و از عهده هر مدیری برنمی‌آید، بلکه لازم است یک تیم تخصصی قوی متشکل از مدیران زبده و با تجربه به‌خصوص در حوزه مدیریت مالی، سکان مدیریت شرکت هلدینگ را در دست بگیرند.برای آنکه عملا واگذاری شرکت‌ها به صورت هلدینگ با موفقیت همراه باشد، باید به شیوه زیر عمل کرد.

۱ - شرکت هلدینگ انتخابی و شرکت‌های فرعی آن مشخص شوند.

۲ - ارزش متعارف شرکت‌های فرعی تعیین شود.

۳ - شرکت‌های فرعی با حفظ درصد سهامی که باید به شرکت هلدینگ انتقال یابد، به بخش خصوصی واگذار شود.

با انجام مراحل فوق ارزش سهام شرکت هلدینگ‌در هر یک از شرکت‌های فرعی به هلدینگ منتقل و شرکت هلدینگ آماده واگذاری خواهد شد. به این ترتیب علاوه‌بر آنکه ارزش متعارف هلدینگ به راحتی تعیین می‌شود، سرمایه‌گذاران بیشتری تمایل به خرید سهام شرکت هلدینگ خواهند داشت، زیرا با کاهش درصد سهام شرکت هلدینگ در شرکت‌های فرعی ارزش متعارف آن، غیرقابل‌دسترسی برای بخش خصوصی نخواهد بود.نتیجه آنکه اداره شرکت‌های بزرگ به شیوه هلدینگ بسیار اثربخش خواهد بود به شرط آنکه: اولا، ساختار هلدینگ به درستی و براساس قواعد و قوانین شکل بگیرد.ثانیا، مدیران زبده و متخصص به‌خصوص در حوزه مدیریت مالی در هلدینگ مدیریت کنند.

* کارشناس مالی بورس