علیرضا باغانی

در نخستین نشست ماهانه کارگزاران و اهالی بازار سرمایه با مدیران ارشد سازمان بورس در سال جدید نگاه خوش‌بینانه‌ای به بازار سرمایه ۹۱ حاکم بود.

اینکه در سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی قرار داریم و سیاست‌گذاری‌های کلان نظام و دولت می‌تواند به نفع بازار سرمایه تمام شود، به عنوان دلایل خوش‌بینی نسبت به وضعیت بورس ۹۱ عنوان شده است. بدون شک نگاه ویژه مسوولان عالی‌رتبه نظام نسبت به اوضاع اقتصادی طی چند سال گذشته نشان می‌دهد که اقتصاد به اولویت لازم در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور رسیده است، نامگذاری چهار سال گذشته به عناوینی همچون اصلاح الگوی مصرف، همت مضاعف و کار مضاعف، جهاد اقتصادی و امسال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی همه نشان از اهمیت وضعیت اقتصادی کشور برای مسوولان ارشد نظام دارد.

خوشبختانه بازار سرمایه ایران در خلال سال‌های ۸۸ و ۸۹ توانست به خوبی در سایه حمایت ویژه مسوولان نظام به رشد و بالندگی رسیده و در تمام بخش‌ها توسعه‌های چشمگیری را تجربه نماید، اما از اوایل سال گذشته تاکنون شرایط غیراقتصادی که در بورس تهران از آنها به عنوان ریسک‌های سیستماتیک یاد می‌شود، سبب شده تا اولویت‌دهی‌های انجام شده به اقتصاد آزاد و بازار سرمایه و توجه ویژه دولتمردان به بورس نتواند آثار خود را نشان بدهد.

به تعبیری واضح‌تر شرایط سیاسی کشور هرچند دچار ناآرامی خاصی نیست، اما عجین شدن تحولات بین‌المللی و منطقه‌ای با برخی از مسائل غیراقتصادی داخل و خارج از کشور موجب شده که بورس تهران نسبت به مسائل سیاسی و اقتصادی آلرژی پیدا کند و این در حالی است که ظرف سال‌های گذشته در سایه تلاش‌های قابل ستایش مسوولان بازار سرمایه، بورس توانسته بود، نسبت به مسائل سیاسی واکسینه شود.

به عنوان مثال در سال ۸۸ درست زمانی که اغتشاش‌هایی در پی انتخابات ریاست‌جمهوری در حال وقوع بود، فعالان بازار سرمایه به دور از مسائل سیاسی روند متعادل و منطقی معاملات بازار سهام را پیگیری می‌کردند. کمی قبل از آن مطول شدن روند رسیدگی به پرونده هسته‌ای ایران سبب شده بود تا فعالان بورس تهران کمتر اعتنایی به اخبار این حوزه داشته باشد و در مجموع اهالی بازار سهام، دغدغه‌ای از بابت اوضاع سیاسی نداشتند.

اما متاسفانه از سال گذشته تاکنون تکرار رخدادهای غیراقتصادی و سیاسی، مصونیت بورس تهران در برابر این رویدادها را از بین برد.

فساد ۳ هزار میلیارد تومانی، وضع تحریم‌های جدید علیه ایران، کشاکش دولت و مجلس در برخی امور، سوال از رییس‌جمهور به عنوان یک موضوع کم‌سابقه، افزایش نرخ دلار، اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها، وضع بهره مالکانه برای معادن سنگ‌آهن، لغو مجوز برخی بانک‌ها، تهدیدهای انجام شده علیه ایران توسط برخی کشورها، تحولات منطقه‌ای به ویژه جهان عرب و رقابت‌های انتخاباتی برخی از رخدادهایی است که بازدهی ۸۵ درصدی بازار سرمایه ایران را در سال ۸۹ به بازدهی تنها ۲/۱۱ درصدی در سال ۹۰ تقلیل داد.

اما در شرایط کنونی مسوولان بازار سرمایه در حالی از خوش‌بینی نسبت به بازار سرمایه ۹۱ سخن می‌گویند که از همین ابتدای سال سایه همین ریسک‌ها همچنان بر بورس تهران سایه افکنده است.

هرچند خوش‌بینی و امید داشتن امری لازم و ضروری است و انسان‌ها همواره با امیدواری زنده هستند، اما به نظر می‌رسد که در شرایط کنونی بورس بیش از هرچیز نیازمند «آرامش» است، چون پتانسیل عرض‌اندامی دوباره در عرصه اقتصاد کشور را دارد، البته همراه با سیاست‌گذاری‌های درست مسوولان در بازار پول و دیگر ارکان اقتصادی کشور. پس بهتر است مسوولان امر فکری هم برای ریسک‌های نگران‌کننده بازار سرمایه داشته باشند، تا بار دیگر رونق مداوم و مستمری را در بورس تهران شاهد باشیم.