گروه بورس- متن کامل ویرایش‌نهایی پیش‌نویس اصول و نظام راهبری شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار منتشر شد. موضوع از کجا آغاز شد؟

اولین بار موضوع «مقررات حاکمیت شرکتی» در سال ۱۳۷۹ و زمان دبیرکلی احمد میرمطهری با چاپ مقاله‌ای در نشریه بورس مطرح شد. بعد از آن در دوره دبیرکلی حسین عبده تبریزی، سازمان بورس آیین‌نامه‌ای تهیه و به وزارت اقتصاد ارائه کرد.سپس وزیر اقتصاد وقت این آیین‌نامه را به ضرغامی (معاون خود) و میدری (مشاور خود) ارجاع داد و آنها نیز کمیته‌ای مرکب از عباس هشی، غلامحسین دوانی، علی امانی، موسی بزرگ اصل، مسعود حجاریان و دو نفر از پرسنل سازمان بورس را برای بررسی موضوع تشکیل دادند.این کمیته سپس به بررسی این آیین‌نامه پرداخت و آن را نهایی کرد. در حال حاضر متن نهایی شده در سازمان بورس قرار دارد.شاید بتوان گفت که تجربه جهانی نقش بسزایی در برجسته‌شدن موضوع در ایران داشت. پس از رسوایی مالی «انرون»، کنگره آمریکا دو نفر از سناتورها به نام «ساربنز» و «اکس‌لی» که اولی دموکرات و دیگری جمهوریخواه بود را موظف کرد، درباره این واقعه تحقیق کنند. آنها پس از تحقیق، یک لایحه به دولت پیشنهاد کردند که همان قانون حاکمیت شرکتی در آمریکا بود و به نام همین دو نفر در کنگره آمریکا تصویب شد و از سال ۲۰۰۲ به مرحله اجرا درآمد.پس از تصویب این قانون در آمریکا، مدیران بورس ایران هم دریافتند که قانون موجود در بورس که مربوط به ۵۰سال قبل است، کارآیی لازم را ندارد، بنابراین مقرراتی را تنظیم کردند که حاصل آن پیش‌نویس «آیین‌نامه راهبرد شرکتی» است. در این میان گفته می‌شود، چند سال قبل خانم مهسا رهبری به عنوان پایان‌نامه تحصیلی خود مقررات حاکمیت شرکتی اروپا را ترجمه و ارائه کرده بود که این باعث شد کارشناسان اقتصادی به فکر تهیه چنین مقرراتی در ایران بیفتند.کارشناسان تالار منطقه‌ای زاهدان نیز مطالعات و بررسی‌هایی در زمینه وضعیت حاکمیت شرکتی در سایر کشورها انجام داده‌اند که گروه بورس به تدریج نتیجه بررسی‌های آنها را منتشر کرده و می‌کند. به ‌طور قطع، شرکت‌های بورسی در برابر این مقررات، مقاومت خواهند کرد، زیرا حقوق سهامداران جزء در آن افزایش یافته است و این سهامداران می‌توانند به هیات‌مدیره راه یابند.هنوز مشخص نیست که تصمیم مدیران بورس برای تصویب پیش‌نویس فرآروی خوانندگان چیست؟ اما به نظر نمی‌رسد که آنها بر سر این موضوع دغدغه نداشته باشند.

این آیین‌‌نامه در پنج فصل تنظیم شده است که فصل اول به مفاهیمی همچون شرکت وابسته، اشخاص وابسته، وابستگان و مدیران اصلی می‌پردازد. فصل دوم به تعریف هیات مدیره شرکت، ویژگی‌های اعضای هیات مدیره، تفکیک ریاست هیات مدیره و مدیر عامل، حداقل تعداد اعضای هیات مدیره، نحوه تصمیم‌گیری هیات مدیره و الزام شرکت‌ها به داشتن دبیرخانه به منظور نظارت بر نحوه برگزاری جلسات هیات مدیره می‌پردازد.

در ماده ۱۲ از این فصل اعضای هیات مدیره شرکت موظفند همزمان با پذیرش مسوولیت در شرکت، مشخصات کامل خود و خویشاوندان سببی و نسبی خود را به سازمان گزارش دهند.

همچنین در موادی از این فصل هیات مدیره موظف به استقرار سیستم کنترل داخلی موثر و بازبینی این سیستم و استقرار سیستم حسابرسی داخلی شده است.

در فصل سوم این آیین‌‌نامه نحوه برگزاری مجامع عمومی تشریح می‌شود. براساس ماده ۲۱ یکی از اعضای هیات رییسه مجامع باید از میان سهامداران جزو با اکثریت رای آنها انتخاب شود که این مورد تاکنون در اکثر مجامع برگزار شده رعایت نشده است. همچنین انتخاب حق حضور اعضای غیر‌موظف و پاداش آنها و انتخاب حسابرس مستقل و بازرس قانونی باید در مجمع عمومی تعیین شود که این مورد نیز در بسیاری از مجامع رعایت نمی‌شود.

از طرف دیگر یکی از مواردی که شرکت‌ها ملزم به اجرای آن شده‌‌اند، انتشار صورت‌های مالی اساسی در روزنامه کثیر‌الانتشار شرکت حداکثر ظرف ۱۰‌روز پس از تصویب مجمع عمومی است.براساس ماده ۲۸ نیز اکثریت اعضای هیات مدیره باید در روز برگزاری مجمع در جلسه حاضر باشند و اعضای غایب باید پیشتر دلایل عدم خود را به صورت کتبی به مجمع اعلام کنند و در جلسه نیز دلایل آن به اطلاع عموم سهامداران رسانده شود.

از طرفی براساس ماده ۳۰‌ این آیین‌‌نامه، مجمع موظف است فرصت کافی برای پرسش در اختیار سهامداران قرار دهد.

فصل چهارم این آیین‌نامه به نحوه پاسخگویی و افشای اطلاعات می‌پردازد. در این فصل به مواردی همچون نحوه ارائه گزارش‌های میان دوره‌ای سالانه و اطلاعات مربوط به مالکیت سهام شرکت پرداخته شده است.

براساس موادی از این فصل، هیات مدیره موظف است، نام و مشخصات کامل اعضای هیات مدیره و مدیر عامل، موظف یا غیرموظف بودن آنان، میزان مالکیت سهام آنها در شرکت، میزان حقوق و مزایا و عضویت آنان در سایر شرکت‌ها را در بندهای جداگانه در گزارش سالانه افشا کند.

فصل پنجم نیز به تخلف و مجازات هیات مدیره در صورت تخطی از این آیین‌نامه می‌پردازد که حسب مورد، ضوابط آیین‌نامه انضباطی شرکت پذیرفته شده در بورس اعمال می‌شود.

در پایان نیز سازمان بورس به شرکت‌های پذیرفته شده در بورس مهلت داده است که حداکثر ظرف ۱۸ ماه از تاریخ تصویب این آیین‌نامه، شرایط خود را با مفاد این آیین‌‌نامه منطبق کنند. متن کامل ویرایش نهایی پیش نویس اصول و نظام راهبری شرکت های پذیرفته شده در بورس را در صفحه ۲۴ مطالعه کنید.