واکنش تکراری بورس به گزارش آژانس

گروه بورس- شروین شهریاری: با آنکه در هفته جاری رشد شاخص بورس تهران در اغلب روزها منفی بود اما دیروز همزمان با انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شاخص دوباره رو به صعود گذاشت. در حالی که مردم در تهران و دیگر نقاط ایران در این هفته غافلگیری از ریزش برف زودهنگام پاییزی را تجربه کردند، سرمایه‌گذاران بازار سهام برخلاف انجماد در آب و هوا، شاهد ذوب روزانه ارزش دارایی‌های خود و رقص آتشین رنگ شاخص‌ها بودند. البته در روز گذشته از فشار عرضه‌ها کاسته شد و بازار توانست تعادل را تجربه کند. به این ترتیب بورس تهران با یک عقب‌نشینی ۳/۲ درصدی دیگر در هفته نیمه‌ تعطیل جاری، افت شاخص بورس را از ابتدای فصل پاییز به حدود ۶ درصد رساند تا تصویر یک خزان تمام‌عیار پیش‌روی فعالان بازار سرمایه قرار بگیرد.

شاید به جرات بتوان گفت یکی از اصلی‌ترین کانون‌هایی که مباحثات داغ در باره این گزارش جدید در روزهای اخیر در آن شکل گرفته است، بورس تهران می‌باشد. به این ترتیب در حالی که بسیاری از مردم عادی و حتی اهل سیاست از تمرکز جدی بر جزئیات مفاد گزارش «آمانو» (دبیر کل آژانس) دور مانده‌اند، فعالان تالار حافظ، لحظه به لحظه اخبار مربوطه را پیگیری کرده‌اند. تجربه‌های مشابه در این زمینه در بازار سرمایه نشان می‌دهد که از سال ۸۳ تاکنون، مباحث اتمی و تهدیدات شورای امنیت تنها در کوتاه مدت بر وضعیت کلان بازار تاثیرگذار بوده‌اند و پس از گذار از هر مرحله و فرو افتادن تب و تاب اخبار رسانه‌ای، بورس به مدار آرامش خود بازگشته است. در این راستا، وقایع روز گذشته که آثاری از به تعادل رسیدن قیمت‌های سهام را به همراه داشت نیز می‌تواند نشانه‌ای در جهت پیروی بازار از الگوی تاریخی مزبور تلقی شود.

خشک و تر با هم می‌سوزند!

در جریان دادوستدهای این هفته، چندان تفاوتی نمی کرد که سهامدار شرکت‌های کدام صنعت و با چه میزان پتانسیل رشد یا افت سودآوری بودید؛ زیرا بازار پاییزی تقریبا همه سهام را به یک چوب می‌راند و اکثر نمادها از تندباد پاییزی بورس در امان نماندند. در این میان، یکی از نمادهایی که تاثیر منفی زیادی بر نوسان شاخص داشت، فولاد مبارکه بود. «فولاد» که تنها نماد متوقف نشده با وجود تاثیر پذیری منفی از ماجرای اخیر ایجاد شده بین صندوق کارکنان فولاد و شرکت‌های سنگ آهنی و فولادی است، این هفته کاهش ۸/۳ درصدی را تجربه کرد. برخی امیدوارند پس از انجام موفقیت‌آمیز معامله دیروز توسعه صنعتی (که به سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی منتقل شد)، باز هم حامی دیرینه «فولاد» یعنی مهر اقتصاد به بازار برگردد و با توجه به علاقه سنتی‌اش به سهام بزرگ‌ترین فولادساز خاورمیانه، مبارکه را حمایت کند. اما سایر گروه‌هایی که با ابهامات فاندامنتالی روبه‌رو هستند و شایعات مدار معاملات آنها است، شرایط به مراتب سخت تری را پشت سر گذاشتند. در این راستا، سهام صدرا هر چند دیروز به صف خرید رسید ولی در مجموع طی هفته کاهش سنگین ۷/۸ درصدی را تجربه کرد. «رمپنا» نیز که در گروه تجهیزاتی، انتشار گزارش شش ماهه‌اش بیش از حد معمول به درازا کشیده است، شاهد افت ۳/۵ درصدی قیمت بود. سری هم به گروه مطمئن‌تر بازار یعنی مخابرات بزنیم؛ سهامداران «اخابر» که تعدیل حداقل ۲۰ درصدی پیش‌بینی سودآوری‌ برای سال مالی جاری را انتظار می‌کشند، این هفته در غیاب ارسال گزارش شش ماهه تلفیقی، کاهش ۲ درصدی ارزش سهام را به نظاره نشستند. فرزند فرابورسی مخابرات یعنی همراه اول که وضعیت مساعدی را به لحاظ بنیادی به خود می‌بیند هم نتیجه‌ای بهتر از کاهش ۶/۲ درصدی ارزش در مقیاس هفتگی نیافت. به این ترتیب می‌توان گفت همچون دوره‌های رشد هیجانی بازار که قیمت سهام به طور دسته جمعی افزایش می‌یابند، آفت افت دسته جمعی نمادها نیز این روزها گریبان بورس تهران را گرفته است تا بار دیگر نقش مهم عوامل روانی را در شکل گیری جهت بازار در کوتاه مدت به سرمایه‌گذاران یادآور شود.

بازارهای جهانی در مدار تعادل

هنوز خاطره کمتر از یک ماه پیش که بازارهای سهام دنیا در التهاب و نگرانی ناشی از بحران اروپایی می‌سوختند، از ذهن سرمایه‌گذاران محو نشده است. در آن روزها که شاخص بازارهای غربی ۱۰ تا ۱۵ درصد پایین‌تر از سطوح فعلی قرار داشتند، برخی کارشناسان و بانک‌های بزرگ سرمایه‌گذاری (نظیر گلدمن ساکس و یو.بی. اس) با پافشاری بر دیدگاه بنیادی خود، در خصوص بازگشت قیمت‌ها تا قبل از پایان سال میلادی تاکید می‌کردند. این موضع امیدوارانه هر‌چند در آن روزهای پرتلاطم کمتر قابل اعتنا بود، اما گذشت زمان نشان داد که تنها «ترس» (و نه واقعیت) محرک سقوط بیش از اندازه قیمت دارایی‌ها در بازارهای مالی بوده است. در این راستا، این هفته قیمت نفت اوپک با بازگشت به روزهای اوج خود بار دیگر مرز ۱۱۰ دلار را درنوردید که خبر خوشی برای صادرکنندگان طلای سیاه به شمار می‌رود. موجودی‌های فلزات در بورس فلزات لندن نیز عمدتا رو به کاهش بوده است. در مصداقی بارز در این رابطه، موجودی‌های انبار مس بورس لندن در یک ماه اخیر نزدیک به ۱۵ درصد افت کرده است. در رویدادی دیگر، این هفته همچنان تمرکز سرمایه‌گذاران کماکان بر اروپا قرار داشت؛ جایی که هر دو نخست وزیر کشورهای بدهکار یعنی یونان و اروپا در آستانه ترک مقام خود قرار گرفته‌اند. کارشناسان با اشاره بر پابرجای بودن نگرانی‌های جدی برای اقتصاد جهانی در بلند مدت، بر تحت کنترل بودن شرایط در کوتاه‌مدت به دلیل عزم سیاستمداران تاکید دارند؛ عاملی که می‌تواند برای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران بورس «کالا محور» تهران که تنیدگی زیادی با قیمت‌های جهانی مواد خام و فلزات دارد، مهم تلقی شود.

کلید واژه‌های بهمنی برای بورس

در سخنان رییس کل بانک مرکزی در هفته مورد گزارش چند نکته مهم برای اهالی بازار سرمایه وجود داشت؛ نخست اعلام نرخ تورم میانگین ۱۹/۱ درصدی در ماه مهر که در آستانه گذر از سطح روانی ۲۰ درصدی، بالاترین شتاب رشد قیمت کالاها و خدمات در سه سال گذشته را برای مصرف کنندگان ترسیم کرده است. دوم؛ تن در دادن نسبی به سیاست دو نرخی در بازار ارز که پس از یک دهه اجرای موفق نظام تک نرخی به نوعی گامی رو به عقب تلقی می‌شود و سوم؛ اعلام رشد نقدینگی ۲۱ درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل. این عوامل سه‌گانه، هر چند در بلند مدت تبعات متناقضی برای اقتصاد به همراه دارند اما در افق زمانی کوتاه مدت می‌توانند کارکردی در جهت منافع سرمایه‌گذاران داشته باشند. فضای تورمی از یک سو می‌تواند در صورت انعکاس در قیمت‌های فروش بنگاه‌ها، رشد سودآوری برای شرکت‌ها را به همراه داشته باشد و افزایش نقدینگی و عبور آن از سطح شگفت‌انگیز ۳۲۰ هزار میلیارد تومان هم از سوی دیگر می‌تواند حتی با فرض حفظ سهم بازار سرمایه از کیک کل نقدینگی کشور، منجر به ورود منابع جدید به سمت بورس شود. در نهایت، سیاست چند نرخی ارز، اگر چه در ذات خود رویکردی رانت‌زا و نامساعد برای اقتصاد کلان است؛ اما از منظر شرکت‌های بورس که عمدتا انتفاع سهامداران را دنبال می‌کنند، موجب استفاده از نرخ آزاد در مبادلات فروش و بهبود عملکرد بنگاه‌های صادر‌کننده و ارزآور می‌شود. به این ترتیب از خلال اظهارات دبیر کل بانک مرکزی به نظر می‌رسد برخی زیرساخت‌های موافق جهت رونق بازار سرمایه کشور در حال شکل‌گیری است که البته بالفعل شدن آن طبیعتا نیازمند گذار از شرایط نامطمئن سیاسی فعلی و بازگشت اعتماد عمومی سرمایه‌گذاران به بورس تهران خواهد بود.