قیمت سهام در بازار بورس ذاتا نوسانی است و طی این نوسان، گاهی قیمت از ارزش ذاتی سهم فاصله می‌گیرد. زمانی که قیمت سهم از ارزش ذاتی خود دور شده است - یعنی سهم بالاتر از ارزش ذاتی خود یا خیلی کمتر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شود- رفتارهای مختلفی در بازار دیده می‌شود. فعالان بازار نیز در حالت کلی به سه گروه زیر قابل تقسیم هستند:

- مالکان: سهامداران عمده‌ای که مدیریت شرکت را در اختیار دارند. - سهامداران بزرگ: سهامداران عمده‌ای که بخش بزرگی از سهام شرکت را در مالکیت دارند ولی سهامشان کنترل‌کننده شرکت نیست.

- سهامداران خرد: شرکت‌ها و افرادی که به تنهایی مالک مقدار کمی از سهام هستند و معمولا برای استفاده از سود تقسیمی شرکت یا نفع بردن از نوسان قیمت وارد سهام شده‌اند.

سهامداران خرد از یک سو معمولا پرهیجان‌ترین سهامداران شرکت‌ها هستند و نسبت به اخبار بیشترین واکنش را نشان می‌دهند و از سوی دیگر نسبت به رفتار دو گروه دیگر سهامداران، بسیار حساس هستند و یکی از مهم‌ترین پایه‌های تصمیم‌گیری ایشان عملکرد سهامداران بزرگ در خرید یا فروش سهم است. بنابراین سهامداران عمده‌ای که به حفظ موقعیت سهام خود تمایل دارند معمولا سعی می‌کنند موجبات خوش‌بینی این گروه را نسبت به عملکرد خودشان و شرکت تحت مدیریتشان فراهم آورند.

هفته گذشته شاخص داوجونز آمریکا پس از فراز و نشیب زیادی، هفته را با ۵ درصد رشد به پایان رساند. در حالی که دلیل بخشی از این رشد را باید در کاهش هفته پیش‌تر از آن جست‌وجو کرد، اتفاقی نیز در هفته گذشته افتاد که باعث افزایش اعتماد سهامداران به بازار و به‌خصوص گروه شرکت‌های مالی شد. وارن بافت سرمایه‌گذار نامدار آمریکایی عصر چهارشنبه اعلام کرد که با بانک آمریکا به توافق رسیده است تا پنج میلیارد دلار در سهام آن شرکت سرمایه‌گذاری کند. جدای از اینکه روش انجام این معامله در نوع خود قابل بررسی است، نفس اطمینان وارن بافت به صنعت بانکداری آمریکا و به خصوص بانک آمریکا سبب شد بازار سرمایه به این سهام اقبال نشان دهد؛ به طوری که در آغاز روز پنج‌شنبه قیمت سهام بانک آمریکا ۲۵ درصد رشد قیمت پیدا کرد و دو بانک دیگر آمریکایی یعنی سیتی‌گروپ و مورگان‌استنلی هم هریک ده درصد جهش قیمتی پیدا کردند. البته هیجان بازار با گذشت زمان کاهش پیدا کرد و سیتی‌گروپ و مورگان استنلی به قیمت‌های سابق خود بازگشتند و قیمت سهام بانک آمریکا نیز نسبت به اوج خود کاهش یافت و با ۸ درصد رشد نسبت به قیمت روز قبل کار خود را پایان داد.

واضح است که قصد وارن بافت از انجام این سرمایه‌گذاری کسب سود برای شرکت برکشایرهاث‌اوی بوده که او سهامدار عمده آن است؛ طبیعتا او در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کند که توان درآمدزایی دارند و او اعتقاد دارد که سرمایه‌گذاری در آن شرکت‌ها سودآور است. اما همین رفتار او در شناسایی سهام ارزنده بازار و سپس انجام یک معامله سودآور برای طرفین، باعث ایجاد آرامش در بازار سرمایه و همچنین گسترش ذهنیت امید به آینده میان سهامداران خرد شرکت‌ها می‌شود. وارن بافت پیش‌تر از این نیز حرکات مشابهی را در مورد شرکت تامین سرمایه گلدمن‌ساکس و همچنین شرکت جنرال الکتریک انجام داده بود که هر دو حرکت برای او بازدهی سالانه‌ای در حدود ۱۰ درصد به ارمغان آوردند؛ هر دو شرکت نیز پس از پشت‌سرگذاشتن بحران‌ها در حال حاضر مشغول فعالیت هستند و برای او سود بیشتری به ارمغان می‌آورند.

هدف از بیان این واقعه مشابه‌سازی آن در بازار سرمایه ایران است. همان‌طور که در ابتدا توضیح داده شد رفتار مالکان و سهامداران بزرگ بازار بر ذهنیت سهامداران خرد اثرگذار است. در شرایطی که بازار - به هر دلیلی- هیجان‌زده شده و با خرید سهام، قیمت‌ها را افزایش می‌دهد عملکرد بزرگان بازار به بازار جهت می‌دهد.

متاسفانه گاهی بزرگان بازار در این حالت‌ها منافع بلندمدت خود را قربانی منافع کوتاه‌مدت می‌کنند و برای به دست آوردن مقداری سود بیشتر، با وجودی که می‌دانند قیمت‌ها از ارزش ذاتی خود پیشی گرفته‌اند، صف‌های خرید سهام را دیرتر عرضه می‌کنند.

این تاخیر در عرضه سهام که با هدف کسب سود بیشتر صورت می‌پذیرد، در عمل باعث می‌شود که سهامداران خردی که معمولا با اتکا به شایعات به صف‌های خرید ورود می‌کنند از خرید سهام متضرر شوند که در نهایت موجب ناخرسندی آنها از بازار سرمایه و شکل‌گیری ذهنیت منفی نسبت به آن سهام به‌خصوص می‌شود و سرانجام باعث می‌شود همان سهامداران عمده که سهم را به طمع کسب سود به حال خود رها کرده بودند تا بالاتر رود؛ برای کسب مجدد اعتماد بازار به سهام مورد نظرشان، هزینه‌های بالاتری را تقبل کنند.

با بررسی این واقعیات جای خالی دو گروه در بازار سرمایه ایران احساس می‌شود. یکی شرکت‌ها و افراد دارای منابع مالی مناسب که از توان ریسک‌پذیری برخوردار باشند و هنگام یافتن سهام ارزشمندی که پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند، بخشی از منابع خود را به خرید این سهام اختصاص دهند و دیگری هم گروه‌های متخصصی که با رصد بازار و کشف کردن این سهام نقش مشاور گروه اول را به عهده بگیرند و به مالکان و سهامداران بزرگ در زمینه خرید سهام ارزشمند و همچنین نحوه تعامل با رفتار بازار بورس ارائه طریق کنند.

شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری آوای آگاه