سنا- دبیر کارگروه راه‌اندازی بازار آتی سهام گفت: این بازار در نخستین سال راه‌اندازی خود ۲۳۲ روز عملیاتی را پشت سر گذاشت که در مجموع ۱۳ هزار و ۲۰۲ قرارداد به ارزش ۶۵۶ میلیارد ریال معامله شد. نخستین معامله بازار آتی

تاج‌آبادی افزود: در نخستین روز راه‌اندازی بازار آتی در تاریخ سوم مردادماه ۸۹، شش قرارداد متعلق به بانک پارسیان و بانک کارآفرین در سررسیدهای شهریور، آبان و آذرماه در نرم‌افزار سما (سامانه معاملات آتی) تعریف شد.

نخستین معاملات تاریخ بازار آتی سهام کشور را کارگزاری نهایت نگر با معامله ۲ قرارداد «وپارس» ۸۹۰۶ (سررسید شهریورماه ۸۹) با قیمت ۲۶۵۲ ریال برای دو مشتری حقیقی خود و کارگزاری حافظ با معامله یک قرارداد «وکار» ۸۹۰۶ با قیمت ۳۴۰۱ ریال برای دو مشتری حقیقی خود به ثبت رساندند.وی گفت: متعاقب این شش قرارداد، از ابتدای شهریورماه ۸۹ نیز پنج نماد ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان، سرمایه‌گذاری غدیر، سرمایه‌گذاری معادن و فلزات و معدنی و صنعتی چادرملو با تصویب هیات پذیرش و تائید هیات مدیره بورس به بازار آتی پیوست. از روز ۲۱ شهریور ماه ۸۹ نماد معاملاتی سایپا نیز با تصویب هیات پذیرش به جمع شرکت‌های فعال در بازار آتی اضافه شد تا با احتساب قراردادهای سررسید آبان ماه و دی ماه این شرکت‌ها، تعداد قراردادهای بازار آتی به ۱۸ قرارداد افزایش یابد.

سامانه معاملات ابزار مشتقه

مدیر پروژه سامانه معاملات آتی (نرم‌افزار سما) با تشریح نحوه آماده سازی این نرم‌افزار افزود: خوشبختانه با همکاری بورس کالا، هسته اولیه نرم‌افزار معاملات آتی سکه توسط شرکت بورس اوراق بهادار خریداری و به طور موازی با تدوین و تصویب دستورالعمل راه‌اندازی بازار آتی مصوب ۱۲تیرماه امسال مورد اصلاح و تغییرات اساسی قرار گرفت به گونه‌ای که برخی از الزامات قانونی قراردادهای آتی سهام نظیر اقدامات شرکتی و تعدیل قرارداد، همچنین امور پایاپای روزانه در سطح کارگزار (بر خلاف بورس کالا که در سطح مشتری صورت می‌پذیرد) به طور کامل در این نرم‌افزار پیاده سازی شد. وی گفت: مهم‌ترین چالش تیم توسعه این نرم‌افزار، مشخص نبودن دقیق جزئیات دستورالعمل اجرایی بازار بود، به گونه‌ای که با برنامه ریزی‌های صورت گرفته، آخرین تغییرات مصوب در دستورالعمل تنها طی سه هفته عملیاتی و بازار آتی در تاریخ پیش بینی شده افتتاح شد.مدیر پروژه سامانه مطالعاتی آتی، این سامانه را حاصل هشت ماه فعالیت مستمر گروه نرم‌افزاری کارگروه راه‌اندازی بازار برشمرد و اضافه کرد: پس از مطالعات چندین ساله‌ای که در مورد امکان‌سنجی و راه‌اندازی بازار ابزار مشتقه در شرکت بورس صورت گرفته بود مهم‌ترین چالش پیش روی بورس تهیه نرم‌افزار معاملاتی مورد نیاز بود که تردیدهای مختلفی را در مورد راه‌اندازی به موقع بازار ایجاد کرده بود که خوشبختانه با حسن تدبیر هیات‌مدیره و مدیرعامل محترم بورس و مجموعه اقدامات حمایتی ارکان بازار سرمایه، این مهم محقق شد تا نخستین سیستم معاملات در تاریخچه فعالیت بورس اوراق بهادار در داخل شرکت طراحی و توسعه یابد.به گفته وی نرم‌افزار «سما»، یک سامانه یکپارچه مدیریتی برای پوشش نیازهای اساسی ارکان بازار آتی شامل کارگزار، مشتری، بورس، سازمان بورس و اتاق پایاپای است که در آن برای کلیه ذی‌نفعان این بازار (به استثنای مشتریان) ماژول‌های مستقلی طراحی و پیاده‌سازی شده است.تاج‌آبادی مهم‌ترین ویژگی سامانه سما را کنترل و مدیریت ریسک مالی و تعهدات مشتریان و کارگزاران به طور زنده در طول جلسه معاملاتی برشمرد و افزود: هسته مرکزی این سامانه به سیستم مرکزی تراکنش‌های مالی بانک سامان به عنوان بانک عامل متصل بوده است و کنترل موجودی حساب دراختیار کارگزاران و تراکنش‌های مالی روزانه به منظور انجام عملیات پایاپای ازین طریق میسر شده است.

کارگزاران فعال بازار آتی

دبیر کارگروه راه‌اندازی بازار آتی با بیان اینکه، تا پیش از انتقال سیستم معاملات آتی به سامانه بازار نقدی که از ابتدای مردادماه جاری رخ داد، ۲۱ شرکت کارگزاری دارای مجوز فعالیت در بازار آتی فعال بوده‌اند. شرکت‌های آراد ایرانیان، آرمون بورس، آگاه، بازار سهام، بانک ملی، بورسیران، بهمن، پارسیان، تامین سرمایه نوین، تدبیرگران فردا، توسعه سرمایه دنیا، حافظ، خبرگان سهام، راهبرد سرمایه‌گذاری ایرانیان، سرمایه و دانش، سهم آشنا، سیمابگون، فارابی، مفید و نهایت نگر کارگزارانی هستند که مجوز فعالیت در بازار آتی را کسب کرده‌اند. در این بین ۱۰ کارگزار برتر بازار بر مبنای بیشترین ارزش معاملات در طول یکسال گذشته شرکت‌های کارگزاری نهایت نگر، خبرگان سهام، پارسیان، سرمایه و دانش، بهمن، تدبیرگران فردا، حافظ، آگاه، بورسیران و تامین سرمایه نوین بودند. همچنین از نظر تعداد مشتریان فعال در بازار آتی نیز پنج کارگزار برتر شرکت‌های کارگزاری نهایت نگر، خبرگان سهام، پارسیان، سرمایه و دانش و بهمن بودند.در طول یک سال گذشته همچنین چهار دوره کسب مدرک معامله‌گری بازار آتی سهام توسط مدیریت آموزش بورس تشکیل شده است که در آن قریب به ۱۵۰ نفر از شرکت‌کنندگان موفق به کسب مجوز معامله‌گری بازار آتی شده و آماده انجام معامله از طریق شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز فعالیت در این بازار هستند.

معاملات آتی از نگاه آمار

به گفته دبیر کارگروه راه‌اندازی بازار آتی، طی ۲۳۲ روز عملیاتی در بازار آتی از ابتدای سوم مرداد ۸۹ تا ۲۹ تیرماه ۹۰، در مجموع ۱۳۲۰۲ قرارداد (معادل قریب به ۷۳ میلیون سهم) به ارزش بالغ بر ۶۵۶ میلیارد ریال مورد معامله قرار گرفته است. همچنین طی این بازه زمانی، در مجموع ۲۰۸۱ قرارداد (قریب به ۱۴ میلیون سهم) وارد دوره تسویه و تحویل شده که در آن بیش از ۷ میلیون و ۳۰۰هزار سهم توسط فروشندگان به خریداران واگذار شده است. این اطلاعات نشان می‌دهد نزدیک به ۱۶ درصد قراردادها (۱۹ درصد تعداد کل سهام متعهد شده) وارد دوره تسویه و تحویل شده که حدود نیمی از آنها به تسویه فیزیکی منجر شده است.