عوامل کمبود شیرخشک بررسی شد
خشکسالی تولید شیرخشک
عمده‌‌‌‌‌‌ترین عاملی که موجب‌شده تا رکود تولید شیرخشک در کشور صورت گیرد، بحث ماده‌‌‌‌‌‌اولیه شرکت‌های تولیدکننده است. به گفته ریاست سازمان غذا و دارو عدم‌تامین ارز موردنیاز تولیدکنندگان این محصول برای واردات مواداولیه شیرخشک عاملی بوده تا شرکت‌های تولیدکننده نتوانند روند تاریخی تولید خود را ادامه دهند.
از سمت دیگر چندی‌پیش به گفته مدیر توسعه صادرات جهادکشاورزی، شیرخشک یکی از چهار محصولی بوده که عوارض صادراتی از آن حذف شده‌است. باتوجه به‌وجود قیمت‌گذاری دستوری در محصولات لبنی، مشوق حذف عوارض صادراتی عاملی است تا شرکت‌های لبنی به سمت تولید محصول بادوامی همچون شیرخشک سوق یابند تا بتوانند درآمد صادراتی خود را افزایش داده و نتیجتا سودآوری آنها رشد یابد. مشوق‌های این‌چنینی برای صادرات امری بسیار خوب برای شرکت‌های لبنی و رشد سود آنهاست، بااین‌حال موثرترین راهی که می‌توان به جهت رفع این مشکل پیشنهاد کرد، حذف قیمت‌گذاری دستوری این صنعت است. در صورت حذف قیمت‌گذاری دستوری اولا از قاچاق معکوس جلوگیری می‌شود و ثانیا تولیدکنندگان می‌توانند هم نیاز داخل را رفع سازند و هم مازاد تولید خود را صادر کنند.
شیرخشک با کد ملی!
کشور ایران طی ۱۵سال اخیر در تولید شیرخشک نوزادان تقریبا به خودکفایی رسیده‌است. بر این اساس سالانه بالغ بر ۱۱۷میلیون قوطی در سال ظرفیت تولید شیرخشک داخلی است و مصرف شیرخشک نوزادان در کشور ۶۱میلیون قوطی طی سال۱۴۰۱ بوده‌است. با وجود این مدتی است که میزان عرضه برخی از برندهای شیرخشک نوزاد در بازار کاهش نسبی داشته و فروش آنها با تعداد محدودی انجام می‌شود. طی روزهای اخیر مشاهدات نشان می‌دهد که معضل کمبود شیرخشک تا جایی ادامه‌یافته که تخصیص آن سهمیه‌‌‌‌‌‌ای و با کدملی صورت می‌گیرد. تخصیص شیرخشک با کدملی برای کودکان بی‌سرپرست و مراکزی همچون شیرخوارگان با مشکل مواجه بوده و این موسسات نمی‌توانند به‌درستی نیاز شیرخشک خود را برطرف کنند، با این‌حال سازمان غذا و دارو پیش از این اعلام کرده‌بود عرضه شیرخشک با کدملی در راستای مقابله با قاچاق معکوس این محصول به دلیل تخصیص ارز ۴هزار و ۲۰۰تومانی به صنعت تولید شیرخشک اطفال صورت گرفته‌است.
افزایش ۵۰درصدی واردات شیرخشک نوزاد
بانک‌مرکزی از ابتدای سال‌جاری تا ۲۵مهر ماه، فقط برای واردات شیرخشک، ماده‌‌‌‌‌‌اولیه و مکمل‌‌‌‌‌‌ها با ارز ترجیحی، مجموعا ۱۵۶میلیون دلار تخصیص داده که ۱۰۶میلیون دلار آن تامین و پرداخت شده‌است. براساس آمار گمرک در نیمه‌نخست سال‌جاری ۳هزار و ۷۵۶تن و ۹۷۶کیلوگرم شیرخشک نوزاد به ارزش ۳۷میلیون و ۶۴۳هزار دلار وارد کشور شده‌است.
همچنین آمارها نشان می‌دهد نیمه نخست سال‌جاری واردات شیرخشک نوزاد نسبت به مدت مشابه سال‌قبل با افزایش ۵۰درصدی به لحاظ ارزشی و ۳۵درصد به لحاظ وزنی روبه‌رو بوده‌است.کشورهای اتریش، امارات‌متحده‌عربی، ایرلند، ایتالیا، آلمان، بلژیک، ترکیه، لهستان و هلند ۹کشوری بودند که طی این بازه زمانی واردات شیرخشک از آنها صورت‌گرفته اما بیشترین میزان واردات از کشور ترکیه بوده‌است. خبرها حاکی از آن است که علاوه‌بر واردات در ۶ماهه نخست سال، ۴میلیون قوطی شیرخشک نیز قرار است از ابتدای هفته آینده از ترکیه وارد کشور شده و در داروخانه‌‌‌‌‌‌های سراسر کشور توزیع شود.
بر این اساس محمدی رئیس سازمان غذا و دارو اعلام کرد؛ عدم‌تامین ارز موردنیاز تولیدکنندگان شیرخشک برای واردات ماده‌‌‌‌‌‌اولیه تولید شیرخشک به جهت وجود تحریم با مشکل مواجه شده‌است که از این‌رو منابع ارزی برای آنها تامین شده تا بتوانند ماده‌‌‌‌‌‌اولیه شیرخشک را وارد و نیاز کشور را برطرف سازند.
دو شرکت شیرخشک بورسی
در صنعت لبنیات شرکت‌های خصوصی کوچک و بزرگ زیادی از جمله کاله قرار دارند و از آنجا‌که صورت‌های مالی آنها منتشر نمی‌شود، نمی‌توان تخمین دقیقی از میزان تولید و نوع محصولات آنها داشت. از میان ۱۱شرکت لبنی بازار سهام، دو شرکت «غپاذر» و «غشاذر» به تولید شیرخشک روی‌آوردند. از میان این دو شرکت، در دوره‌‌‌‌‌‌های تاریخی محصول اصلی «غپاذر» شیرخشک بوده و بیشترین سهم از درآمد فروش آن را تشکیل داده‌است. با مشوق‌های درنظر گرفته‌شده به جهت صادرات شیرخشک و عدم‌امکان انبار و حمل آسان فرآورده‌های لبنی، شرکت «غشاذر» خط‌تولید شیرخشک را راه‌اندازی کرده‌است. خط‌تولید «غشاذر» براساس گزارش فصل بهار ۹۳درصد پیشرفت فیزیکی داشته و برآورد شرکت از بهره‌‌‌‌‌‌برداری آن در پایان شهریور سال‌جاری بوده‌است که احتمالا در گزارش ۶ماهه از بهره‌‌‌‌‌‌برداری این خط‌تولید خبر خواهد داد.
حذف عوارض صادرات شیرخشک
با وجود کمبود شدید شیرخشک طی سال‌جاری که به دلیل مشکلات تامین ماده‌‌‌‌‌‌اولیه شیرخشک صورت گرفته‌است، مشوق‌هایی از سوی دولت برای صادرات برخی محصولات لبنی از جمله شیرخشک ایجاد شده‌است. چندی پیش سلطانی، مدیرکل دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد اعلام کرد که با تصویب ستاد تنظیم‌بازار، عوارض صادراتی مرغ، تخم‌مرغ، شیرخشک صنعتی و خامه فله‌‌‌‌‌‌ای تا پایان سال‌حذف شده‌است.
بر این اساس از تاریخ ۷خرداد عوارض صادراتی این ۴محصول پروتئینی و لبنی حذف شده‌است. عمده‌‌‌‌‌‌ترین مصرف شیرخشک صنعتی در تولید شیرینی، بیسکوئیت و پودرهای پروتئین است. از آنجا که قیمت محصولات لبنی‌‌‌‌‌‌ها ازطریق قیمت‌گذاری دستوری تعیین می‌شود و در نتیجه شرکت‌های لبنی نمی‌توانند با افزایش هزینه‌های خود نرخ فروش محصولاتشان را افزایش دهند، مشوق‌های صادراتی برای شرکت‌های لبنی انگیزه‌‌‌‌‌‌ای است تا تولیدات خود را به سمت تولید محصولات بادوام‌‌‌‌‌‌تر همچون شیرخشک به‌جهت صادرات سوق دهند.
این اقدام از سوی شرکت‌ها بسیار هوشمندانه و خوب است چراکه سودآوری بیشتری برای آنها به‌دنبال خواهد داشت و از این بابت چه اقدام دولت و چه اقدام شرکت‌های تولیدی درست و بجاست، بااین‌حال باتوجه به وضعیت بحرانی کمبود شیرخشک در کشور، باید چاره‌‌‌‌‌‌ای اندیشیده شود که هم تولیدکنندگان بتوانند محصولات خود را صادر کنند و هم نیاز داخل رفع شود. بهترین و موثرترین اقدام ممکن، حذف قیمت دستوری در این صنعت است که به‌دنبال این اقدام شرکت‌ها بتوانند نرخ محصولاتشان را همزمان با افزایش هزینه‌ها رشد دهند.
