معاون «سازمان» در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد خبر داد
آموزش در بورس نیازمند مجوز شد
گروه بورس- علیرضا باغانی، محبوبه مغانی: «تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران»، «نظارت بر کارگزاران»، «پیگیری تخلفات نهادهای مالی» و چند مسوولیت سنگین دیگر شرح وظایف اصلی معاونت نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار است. این معاونت با هدف ساماندهی و بهسازی عملکرد انواع واسطه‌های مالی تشکیل شده است و با توجه به مفاد قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، گستره‌ای از فعالیت‌ها از صدور یا تعلیق مجوز نهادهای مالی تا نظارت بر عملیات و بازرسی از کارکرد آنها را بر عهده گرفته است. اما به‌رغم گستره وسیع فعالیت این معاونت در بازار سرمایه ایران، متولی اداره این بخش در سازمان بورس کمتر تن به مصاحبه می‌دهد و بیشتر اوقات عملکرد این حوزه حساس از طریق رییس و در واقع سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار گزارش می‌شود. باری؛ به‌رغم این شرایط، سرانجام پس از پیگیری‌های مکرر موفق به دریافت وقت مصاحبه از دکتر قاسم محسنی معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار شدیم و جالب اینکه آنقدر گفت‌وگو با این چهره غیررسانه‌ای برای ما جذاب بود که یک روز جلوتر از موعد مقرر در دفتر وی برای مصاحبه حاضر شدیم که البته او هم به‌رغم این اتفاق ما را به حضور پذیرفت.
او در این گفت‌وگو ضمن تشریح آخرین وضعیت دو شرکت کارگزاری راهبرد و ساوآفرین درباره مسائلی همچون حفظ معاملات گروهی در بازار سرمایه، وضعیت خریدهای اعتباری، دفاتر پذیرش کارگزاری‌ها، صندوق تضمین معاملات، تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران و توجیه معامله مجوز کارگزاری‌ها با مبالغ بالا سخن می‌گوید.
بخش اول این گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:
اعلام موجودیت اداره بازرسی کارگزاران
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار به تشکیل اداره مستقلی تحت عنوان اداره بازرسی کارگزاران در حوزه کارگزاران اشاره کرد که با منفک شدن از اداره امور کارگزاران شکل گرفته است. قاسم محسنی با بیان اینکه غلبه امور اداری کارگزاران در پی بالا بودن تقاضا برای دریافت مجوزها و تایید صلاحیت مدیران شرکت‌های کارگزاری منجر به تحت‌الشعاع قرارگرفتن موضوع بازرسی از نهادهای مالی شده بود، افزود: با تشکیل این اداره جدید در حوزه کارگزاران، ضمن تهیه و تنظیم چک‌لیست‌های جدید برای بازرسی، چک‌لیست‌های موجود نیز مورد اصلاح و بازنگری قرار خواهند گرفت.
شبکه کارگزاری این گونه گسترده می‌شود
این مقام مسوول درسازمان بورس به تدوین دستورالعمل مربوط به فعالیت دفاتر پذیرش کارگزاری‌ها اشاره کرد که براساس آن مقرر شده کارگزاران از شعب بانک‌ها، دفاتر پیشخوان خدمات دولت و پلیس +۱۰ قادر به انتقال سفارشات به دفاتر مرکزی و سیستم معاملات خود باشند تا به این واسطه تشکیل پرونده مشتری، دریافت و اجرای سفارشات از طریق این شبکه‌ها امکان‌پذیر باشد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز برای صدور و ابطال گواهی‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند از این شبکه استفاده کنند.
وی یکی از اشکالات اساسی در فعالیت کارگزاران را نبود شبکه گسترده ذکر کرد که با استفاده از دستورالعمل مزبور تا حدی این مشکل مرتفع خواهد شد.
تشریح شرایط خریدهای اعتباری
محسنی همچنین با اشاره به اضافه شدن امکانات جدید به نرم‌افزار سپرده گذاری در مورد خریدهای اعتباری، گفت: با این تحولات، تغییر کارگزار ناظر اوراق بهادار خریداری شده به صورت اعتباری مسدود می‌شود تا امکان فروش این اوراق بدون اجازه کارگزاراعتباردهنده از بین برود.
وی با اشاره به برخورداری کارگزار از حق فروش پس از اخطار به مشتری برای تسویه اعتبار دریافت شده، یادآور شد: در حال حاضر خریدهای اعتباری براساس تفاهم‌نامه‌هایی میان کارگزار و مشتری به موجب اعتباراتی که کارگزاری‌ها از بانک‌ها دریافت می‌کنند، صورت می‌گیرد. عضو هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار از عدم مسدود شدن این اوراق به عنوان یکی از مشکلات موجود در انجام معاملات اعتباری نام برد که مانع از پوشش ریسک این نوع از معاملات شده است و تصریح کرد: طبق دستورالعمل جدید خرید اعتباری اوراق بهادار که در سازمان بورس در حال تدوین است، ارزش اوراق بهادار مسدود شده نزد کارگزار اعتباردهنده، ۵/۱ تا ۲ برابر اعتبار کسب شده است تا در صورت عدم تسویه آن از سوی مشتری، کارگزار قادر به فروش آن و تسویه مطالبات خود از محل آن باشد.
معاملات گروهی حفظ می‌شود
محسنی درخصوص حذف معاملات گروهی در بورس، به مخالفت‌های موجود برای حذف این نوع از معاملات در بورس تهران اشاره و اظهار کرد: نگرانی از کاهش معاملات، مانع از اتخاذ تصمیمی برای حذف آن شده است.
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس حذف معاملات گروهی در بورس تهران را مستلزم برخورداری از نرم‌افزارهای مدیریت سفارش پیشرفته دانست که در آن معامله گران قادر خواهند بود تا سفارش‌های مختلف در اوراق بهادار که با هم تشابه دارند را مدیریت کنند، بر این اساس در صورت تغییر یکی از سفارش‌ها، امکان تغییر بقیه سفارش‌ها متناسب با آن نیز وجود دارد. محسنی بر لزوم تشکیل صندوق تضمین معاملات با مشارکت شرکت‌های کارگزاری تاکید کرد که به موجب آن و در صورت عدم تسویه شرکت‌های کارگزاری در موعد مقرر، بدهی ناشی از خرید سهام شرکت‌ها از سوی صندوق با اتاق پایاپای شرکت سپرده‌گذاری تسویه می‌شود و در فرصت مناسب این مبالغ به همراه جریمه مربوط به تاخیر پرداخت از شرکت‌های کارگزاری نکول‌کننده دریافت و به حساب صندوق واریز می‌شود. البته منابع صندوق قاعدتا پوشش دهنده کامل ریسک نکول نبوده و بخشی از آن را پوشش می‌دهد.
توصیه به فعالان آموزشی
این مقام مسوول در سازمان بورس در ادامه اظهارات خود بر ساماندهی برگزاری دوره‌های آموزشی مربوط به بازار سرمایه اشاره کرد که به موجب دستورالعمل سازمان بورس، برگزاری تمام دوره‌های آموزشی در حوزه بازار سرمایه باید به اطلاع سازمان بورس برسد.
وی ادامه داد: براساس این دستورالعمل کمیته‌ای متشکل از سازمان، کانون‌ها و شرکت‌های بورس تشکیل شده است که پس از بررسی این دوره‌های آموزشی، نظر خود را راجع به برگزاری آن اعلام می‌کند.
محسنی تاکید کرد: در این بررسی‌ها اگر معلوم شود که آن دوره آموزشی با اهداف دستورالعمل مزبور متناسب نباشد از برگزاری آن جلوگیری خواهد شد. وی بیان داشت: کمیته مزبور به صورت موردی برای دوره‌های آموزشی که از سوی فعالان بازار سرمایه برگزار خواهد شد، مجوز صادر می‌کند.
او به برگزاری دوره‌های آموزشی به تقاضای نهادهای آموزش دهنده معتبر اعم از کانون‌ها برای مدیران نهادهای مالی اشاره کرد.
تشریح وضعیت دو کارگزاری بورس
این مقام مسوول در سازمان بورس در ادامه آخرین وضعیت دو شرکت کارگزاری راهبرد و ساوآفرین را تشریح کرد. وی در خصوص کارگزاری راهبرد به تعلیق فعالیت این شرکت کارگزاری اشاره کرد که تا زمان تغییر در ترکیب سهامداری این شرکت، این تعلیق همچنان در شرکت کارگزاری راهبرد از سوی سازمان بورس اعمال می‌شود. به گفته محسنی، با فروش بخشی از سهام شرکت بورس متعلق به این شرکت کارگزاری، شرکت از نظر مالی به وضعیت مناسبی دست یافت، اما ترکیب سهامداران و مدیریت این شرکت هنوز تغییر نیافته است که این مساله نیز باید انجام گیرد.
وی مسائل رخ داده در شرکت کارگزاری ساوآفرین را ناشی از اقدام شرکت در دریافت وام از بانک‌ها و اعطای بی‌رویه آن به برخی از مشتریان خود در بازار سرمایه عنوان کرد. این مقام مسوول در سازمان بورس اظهار داشت: مشتریان این کارگزاری که از اعتبار موجود در جهت خرید سهام استفاده کرده بودند با کاهش ارزش سهام در بازار سرمایه مواجه شدند که این مساله آنها را در تسویه اعتبار دریافت شده از کارگزاری دچار مشکل کرد.
وی تصریح کرد: استفاده بیش از حد از تسهیلات بانکی و تخلف در اختصاص آن به مشتریان، منجر به ارجاع این شرکت کارگزاری به هیات رسیدگی به تخلفات شد که در پی این امر برخی سهامداران این شرکت کارگزاری بخشی از مطالبات بانکی را پرداخت کردند و همچنین با تزریق پول و حل مسائل مالی شرکت، شرکت در حال فعالیت در بازار سرمایه است. وی با اشاره به تغییر مدیرعامل در این شرکت کارگزاری، ادامه داد: در حال حاضر شرکت کارگزاری ساوآفرین به صورت روزانه گزارش تراز خود را به سازمان بورس ارائه می‌دهد، اما ادامه فعالیت این شرکت در بازار سرمایه مشکلی ندارد. وی این مسائل را تنها در مورد این دو شرکت کارگزاری دانست و تاکید کرد: دیگر شرکت‌های کارگزاری در فعالیت‌های خود با چنین مسائلی برخورد نکرده‌اند.
دستورالعمل رتبه‌بندی کارگزاران
محسنی به دستورالعمل رتبه‌بندی کارگزاران اشاره کرد که براساس آن سازمان بورس شرکت‌های کارگزاری را به واگذاری مجوز خود یا تعطیلی ملزم نکرده است، اما تعلیق یا لغو مجوز شرکت‌های کارگزاری در صورت عدم کسب امتیازات پیش‌بینی شده در دستورالعمل رتبه‌بندی کارگزاران صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به استراتژی سازمان بورس مبنی بر توسعه فعالیت شرکت‌های کارگزاری گفت: به موجب دستورالعمل رتبه‌بندی شمار زیادی از کارگزاران مجبور به واگذاری شرکت کارگزاری شدند که واگذاری این شرکت‌ها به گروه‌های جدید، وضعیت کارگزاری‌ها را بهبود بخشید.
توجیه فروش کارگزاری‌ها با مبالغ بالا
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس دریافت مجوزهای مختلف در شرکت‌های کارگزاری را مستلزم کسب رتبه‌های لازم دانست.
او با بیان اینکه پس از تاسیس یک شرکت کارگزاری، بلافاصله تمام مجوزها به آن اعطا نمی‌شود، در برابر انتقاد از دریافت مبالغ بالا برای فروش شرکت‌های کارگزاری گفت: شرکت‌های کارگزاری برای کسب مجوزهای لازم برای فعالیت در بازار سرمایه سالانه باید حداقل یک میلیارد تومان هزینه را متحمل شوند، لذا این کسب مجوزهای کارگزاری در پی رتبه‌های اخذ شده از سازمان بورس ارزشمند است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه تلاش برای رسیدن به مجوزهای خاص و جداگانه خالی از ریسک نیست، مجوزهای دریافتی به عنوان دارایی نامشهود به نظر می‌رسد، اگرچه من نمی‌توانم قیمت واحدی را برای آن تخمین بزنم.
محسنی درخصوص اعطای مجوزهای جدید گفت: صدور نامحدود مجوز تاسیس کارگزاری، نظارت بر آنها را با مشکل مواجه خواهد کرد.
به گفته این مقام نظارتی در سازمان بورس، صدور بی‌رویه مجوز در صنعت کارگزاری سبب می‌شود تا رقابت شدید منجر به انحلال تعدادی از آنها شود، لذا سازمان بورس در نظر دارد تا با برنامه‌ریزی، ثبات را بر این صنعت حاکم کند تا شرکت‌های کارگزاری از عمر بالایی در بازار سرمایه برخوردار شوند. ضمن اینکه در حال حاضر تعداد شرکت‌های کارگزاری برای ایجاد رقابت سالم، کافی است.
جزئیات تایید صلاحیت حرفه ای مدیران در بازار سرمایه
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس درخصوص تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران در بازار سرمایه گفت: مقررات موجود در تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ عمدتا کسب امتیازات کمتری را نسبت به شرکت‌های کارگزاری در نظر گرفته است، اما تخصصی بودن فعالیت‌ها در شرکت‌های تأمین سرمایه، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و سبدگردان سبب شد تا سازمان بورس نسبت به تایید صلاحیت مدیران آنها دقت بیشتری را به عمل آورد.
به گفته وی، شرکت‌های تامین سرمایه، سبدگردان و مشاور سرمایه‌گذاری خدمات تخصصی‌تری را ارائه می‌دهند، لذا انتظار داریم که نیروهای متخصص و بالاتری در این شرکت‌ها وارد شوند تا با افزایش کیفیت، مشتریان بیشتری را جذب کنند.
این مقام مسوول در سازمان بورس، حساسیت در تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیران هلدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری را نسبت به مدیران شرکت‌های کارگزاری کمتر دانست و یادآور شد: صلاحیت مدیران شرکت‌های کارگزاری از مدت‌ها پیش تا کنون مورد بررسی قرار می‌گیرد و آنها موفق به تطبیق خود با این شرایط شده‌اند، اما این مساله در شرکت‌های سرمایه‌گذاری هنوز به یک رویه تبدیل نشده است. لذا بعضا افرادی که از تخصص کافی برخوردار نیستند به عنوان مدیر از سوی این شرکت‌ها معرفی می‌شوند که ممکن است صلاحیت آنها به تایید سازمان بورس نرسد.
به گفته وی، طبق مقررات موجود فردی که صلاحیت حرفه‌ای آن از سوی سازمان بورس تایید نشده باشد، در صورتی‌که سمتی را در نهادهای مالی بپذیرد، متخلف محسوب می‌شود. اما به طور معمول پس از عدم تایید صلاحیت حرفه‌ای مدیری از سوی سازمان بورس، آن مدیر خود یا استعفا می‌دهد یا شرکت مدیر دیگری را جای آن معرفی می‌کند.
محسنی تصریح کرد: تصمیمات سازمان در مورد تایید صلاحیت مدیران متناسب با سطح تخصص و آموزش فعلی در کشور اتخاذ می‌شود و در این زمینه ایده‌‌آل‌ها مورد نظر نیست، گرچه برآیند این کار باید به بهبود سطح دانش تخصصی در مدیران نهادهای مالی منجر شود.
ارسال نظر