گروه بورس- دبیر کمیته اجرایی هیات موسسان شرکت بورس در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر، از خرید و فروش سهام توسط کارکنان بورس حمایت کرده است. وی در این گفت‌وگو عنوان کرده که کارکنان بورس نیز باید بتوانند از منافع بازار بهره‌مند شوند. موضوع خرید و فروش سهام توسط کارکنان بورس به مصوبه سال ۱۳۵۲ باز می‌گردد که براساس آن کارکنان بورس از جمله اعضای شورای بورس، هیات پذیرش، شرکت خدمات بورس، مدیرعامل و اعضای هیات‌مدیره و پرسنل شرکت‌های کارگزاری مجاز به خرید سهام تا سقف حداکثر پنج‌میلیون ریال بودند. شرایطی که در زمان دبیرکلی دکتر میرمطهری به سختی اعمال می‌شد و حتی باعث اخراج برخی از کارکنان سازمان به دلیل خرید و فروش سهام شد. اما در زمان دبیرکلی دکتر عبده تبریزی این رقم تا سقف ۲۵۰میلیون ریال افزایش پیدا کرد.

خرازی نیز در این گفت‌وگو با قبول ایرادهایی که در آیین‌نامه خرید و فروش سهام توسط کارکنان بورس وجود دارد، اما بیان می‌کند که در هر ارگان و سازمان کارمندان و کارکنان آن باید بتوانند از امکانات آن سازمان استفاده کنند. همچنین وی به نبود سیستم کنترلی و مناسب در بورس اشاره می‌کند و اینکه امکان نظارت بر معاملات وجود ندارد.

نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که آیا کارکنان بورس نیز باید بتوانند به خرید و فروش سهام بپردازند؟ نکته‌ای که در اینجا مطرح می‌شود، استفاده کارکنان از رانت اطلاعاتی و رانت نوبتی است. در حقیقت اگر کارکنان بورس مانند سایر سرمایه‌گذاران و معامله‌گران بازار سرمایه بر مبنای تحلیل و بدون استفاده از رانت اطلاعاتی اقدام به خرید و فروش سهام کنند، مشکلی مطرح نیست. اما به دلیل موقعیت شغلی، این افراد قبل از سایرین به اطلاعات شرکت‌ها دسترسی پیدا می‌کنند و این موضوع می‌تواند باعث رقابتی نابرابر میان معامله‌گران بورس و کارکنان سازمان شود. در این رابطه تنها روشی که می‌تواند مانع استفاده‌ کارکنان از اطلاعات نهایی شود، سیستم‌های کنترلی و قوانین حقوقی است. به بیان دیگر در صورت وجود سیستم‌های نظارتی کارآ و قوانین حقوقی لازم‌الاجرا، کارکنان بورس همانند کارکنان و مدیران شرکت‌های بورسی که آنها نیز به اطلاعات نهانی شرکت‌های متبوع خود دسترسی دارند، اجازه سوءاستفاده از این اطلاعات را به خود نمی‌دهند، چرا که در صورت معامله بر مبنای اطلاعات نهانی به دلیل وجود سیستم نظارتی شناسایی شده و مورد مجازات قرار می‌گیرند. نکته‌ای که خرازی بر آن صحه می‌گذارد، این که در حال حاضر بورس به سیستم نظارتی کارآ مجهز نیست. همچنین دکتر صالح‌آبادی، رییس سازمان بورس در آخرین مصاحبه خود با دنیای اقتصاد نیز به کامل نبودن سیستم فعلی نظارتی بورس اشاره می‌کند.

شایسته است در شرایطی که همه مدیران بورس بر کامل نبودن سیستم نظارت بورس در شناسایی معاملات مبتنی‌بر اطلاعات نهانی تاکید دارند، در اعطای مجوز خرید و فروش سهام به کارکنان بورس دقت بیشتری شود و زمانی که بورس به این سیستم مجهز شد، این محدودیت نیز حذف شود. اما اکنون ما با آن سطح از نظارت بسیار فاصله داریم. اصل شفافیت مالی برای شرکت سهامی بورس یک موضوع غیر قابل‌انکار است. به میزانی که درجه شفافیت در عملکرد کارکنان شرکت در بورس افزایش یابد، اعتماد بازار به عملکرد شرکت تقویت می‌شود. از این رو اعطای اجازه خرید و فروش کارکنان شرکت بورس، اصل اطمینان‌پذیری به شرکت را مورد پرسش قرار می‌دهد.

اصل نابرابری موقعیت میان کارکنان شرکت با معامله‌گران حقیقی یا حتی حقوقی که از بازار اطلاعات همیشه عقب مانده‌اند، باعث می‌شود که سازوکارهای نظارتی سازمان بورس نیز هیچ گاه اثربخش نباشد. این چه اصراری است که حتما باید کارکنان شرکت در انجام معاملات آزادی عمل داشته باشند؟

اگر موضوع تامین منافع کارکنان شرکت است، که این مساله باید با تعیین حقوق و مزایای مکفی و قابل پذیرش و مورد توافق کارفرما(شرکت) و کارگر یا کارمند، مرتفع شود. متاسفانه مصوبه‌ای که از زمان دبیر کل پیشین صادر شد و با انتقاد بسیاری از نهادگرایان و کارکردگرایان روبه‌رو شد، به دلیل نبود حداقل نظارت، فعالیت کارکنان بخش نظارت در معاملات بازار و در اوج خود اعطای مجوز کارگزاری به کارکنان بورس روبه‌رو بود. لغو انجام معامله توسط کارکنان شرکت بورسی نه تنها دارای هیچ پیامد منفی نیست، بلکه اصرار و ابرام بر آن شبهه‌برانگیز است.